Рубрика: Эссе

«Халық  пен халықты, адам  мен адамды  теңестіретін білім»

Ақырын жүріп, анық  бас.

Еңбегің  кетпес далаға.

Ұстаздық  еткен жалықпас,

Үйретуден  балаға деп  Абай  атамыз  айтпақшы өзімнің ұстаз мамандығын таңдағаныма сондай риза боламын. Әрине мұны тек  жанымен  түсініп,нағыз ұстаз ғана  түсінеді деп  ойлаймын. Ал ұстаз  болу әркімнің  қолынан  келе  бермейтін  мамандық. Ұстаз бұл өмірдегі ең жақсы, ең адал, жауапты  мамандықтың  бірі. Ұстаз әрқашан  ізденіс  үстінде  болу керек, үнемі жаңалықты  ашушы болу  керек, елбасымыз Н.Ә.Назарбаев  айтып  кеткеніндей «Біздің  басты байлығымыз-адам, және  адамдағы  бар жақсылық -мұғалімнен» біздерге  қазіргі  таңда  үлкен  жауапкершілік  артылып  отыр,өйткені Қазақстанның  болашағы-  қазіргі  жас ұрпақ  ал  болашақтың қандай  болатынын тікелей  әсер  етуші біз  ұстаздармыз. «Өмір- теңіз, онда жүзем  демеңіз  ізгіліктен жасалмаса  кемеңіз» делінген  Рудаки  даналығында. Ендеше  баланың  жан  дүниесі өте  нәзік, жүрегі  ізгілікке толы. Әр бала — жеке тұлға. Біріне- бірі  ұқсамайды, жаңалықты  асыға  күтетін  талантты. Сол талантты бала  жүрегіндегі ізгілікті  шынайылықпен  тани білетін  қазіргі  заманғы ұстаз  қандай  болуы  керек  деген  өзекті  сұрақ  өз  жауабын  күтуде.Қазақстан Республикасының жоғары педагогикалық  білім беру  тұжырымдама сында  «жаңа  формация  -мұғалімі кәсіби  дағды мен педагогикалық  дарыны  қалыптасқан, жаңалыққа құмар, рухани  дүниесі  бай,шығармашылықпен жұмыс  істейтін  жеке  тұлға, деп  көрсетілген  атап  айтқанда, ізгілігі  мол, әр іске  жаңашылдықпен, үлкен  ізденіспен зерттеуші  ретінде  қарайтын, ақпараттық  технологияларды  жетік  меңгерген коммуникативті.толыққанды  құзырлы  адам. Ұстаз  алдында  тұрған мақсат өте  биік, міндет  өте үлкен. Ендеше, әлемдік  өркениетке  бет  алған, бүгінгі  қазақ  елінің  болашағы  да,білім  мен  тәрбиенің алауын  жаққан, мектеппен  тікелей  байланысты  және  мектеп  тағдыры халық  тағдырымен  тамырлас. Білім  беру мен  оқыту  тәрбиелеудегі  үздіксіз  үрдіс. Бүгінгі  ғылым  мен  техниканың  озған  заманында жас  ұрпаққа  жан-жақты  сапалы  білім  мен  саналы  тәрбие  берудің  нәтижесі,жемісті  болуы  мұғалімнің  педагогтік  әдебіне, әдістемесі мен кәсіби  шеберлігіне байланысты, сабақта  педагогикалық  технологияларды  ұтымды  пайдаланып отырып, әрбір  шәкірттің  жүрегіне  жол  табу.»Ұстазы  жақсының  ұстамы  жақсы»  дейді  дана  халқымыз. Өзімнің  ұстаздықты  таңдағаныма  себебі әкемнің  әкесі  Омаров  Мырзағали  атамыз  мұғалім  болған  кісі.Ресейдің  Орынбор  қаласында  мұғалімдік семинарияны  бітіріп,Торғай  қаласында Иванов орта мектебінде сабақ  берген.Өзім  сол  атамның  жолын  қуып ,Арқалық  қаласындағы  Ы.Алтынсарин атындағы мемлекеттік  педагогикалық  институтының  тарих  және  география факультетін  бітірдім.Еңбек  жолымды  Ақмола  облысы, Атбасар  ауданы, Сепе  орта  мектебінде бастадым.Өз  басым білім  беру  мен  тәрбиені  бір сәтте  бөлген  емеспін. Себебі, «адамға ең бірінші білім емес, тәрбие  берілуі керек, тәрбиесіз  берілген  білім-адамзаттың  қас  жауы,ол  келешекте  оның  өміріне  апат  әкеледі»деп  әлемнің  ІІ-ші ұстазы Әл-Фараби айтқандай, алған  білім  терең  болса,адами  қасиеттермен  қаруланса,біліктілік  пен  жоғары  мәдениет өзінен-өзі  қалыптаспайды  деп  ойлаймын. Мұғалімнің  педагогтік  әдебі,шеберлігі   әр  баланың  дара  қасиетін  ескере  отырып,таңқалдыруға  жұмсалуы  қажет.»Баланы таңқалдыруды  ұмытпа,даналық  таңқалдырудан  басталады»дейді  даналар.Әрбір  бала  халқының  тұлғасы, сондықтан  халықты  жасайтын  мұғалім. адамгершілігі мол  мұғалімнің  келбеті оның  кісілігі  мен  маман  ретіндегі  білігінің  үйлесімінен  тұрады. Олай болса,жаңа  заман  мұғалімінің осы  деңгейден  шыға  алатынына сенемін.

 

Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың «Рухани жаңғыру-болашаққа бағдарламасы» аясындағы «Туған жер» жобасын қолдап қуаттаймыз.

Туған жер — туып өскен, кіндік қаның тамған, аяулы да құрметті атамекенің. Оның тамыры – Қазақстан, қазақ елі.

Әрбір қазақ елінің ардақты азаматы, асыл ұрпағы өз елін, өз атамекенін анасындай аялайды. Өйткені «Отан-отбасынан басталады». Отбасының ұйытқысы аяулы анамыз бен ардақты әкеміз.

Елбасының  «Туған жер» бағдарламасының жобаға қосылуы, Отанға, туған жерге, атамекеніне деген ыстық ықыласы, биік құрметінің негізі болары анық. Оның өз еліне, туған жеріне құрметі, қимастық сезімі оның дәлелі деп ойлаймыз.

Мен өзім 30 жылдан бері ұстаздық қызмет атқарып келемін. Қазақ елінің ертеңі, болашағы болған жас ұрпаққа саналы білім беріп, дамыған елдер қатарына қосылуын үлес қосу баст міндетіміз. Бұл жолда ұстаздар қауымы  Елбасының «Қазақстанның болашағы – білімді ұрпақ» идеясын негізге аламыз.

Саналы ұрпағымыздың, білімді, туған жерге құрметпен қарайтын, биік-рухты, нар тұлғалы азамат болу жолында Елбасының  ерен еңбегі зор. Бүгінгі жастардың жаңаша, заманауи технологиялар негізінде білім алып, алған білімдерін өмірде қолдана алуларына көп мүмкіндік беріп отыр.

«Туған жерге – туың тік»,-деп дана халқымыз текке айтпаған болар. Сондықтан әрбір қазақ азаматы алған саналы тәрбиесін, сапалы білімін туған жеріне арнап, туған жерінің өсіп, өркендеуіне өз үлесін қосса құба-құп болар еді. Елбасымыздың «Туған жер» бағдарламасының маңызы бүгінгі ұрпақ үшін өте игі жоба болып отыр. Оның астарында мол мағына жатыр. Әрбір дәрісімізде бұл жобаны тілге тиек етіп, қолдап, қуаттап, бүгінгі саналы  ұрпаққа жеткізу біздің басты міндетіміз.

Ақтөбе облысы Шалқар қаласы ‘‘Оқушылар сарайы’’КММ
«Жас техник» техникалық үйірмесінің жетекшісі Марат Әбілханұлы Игісінов
БАЯНДАМА. «ЖАҢА ӨЗГЕРІСКЕ, ЖАҢА КӨЗҚАРАС!»

Бүгінгі семинар мен үшін ерекше, олай дейтінім, қазіргі таңда білім беру үрдісі өзгерді, саналы білім беруде жаңа көзқарастар пайда болды, және біздің алдымызға жаңа міндеттер жүктеп отыр. Сондықтан барлық ұстаздар қауымы
бүгін, міне, бірлесе, тәжірибе алмаса отырып, жаңаша ортада, жаңа бағытпен ұйымдастырылған семинарда бас қосып отырмыз.
Мен, Игісінов Марат «Оқушылар сарайы»ММ-сі бойынша Біршоғыр елді-мекеніндегі филиалы болып ашылған «Жас техник» үйірмесінің жетекшісі болып жұмыс жасаймын. Жетекшілік жұмысыма орналасқан күннен бастап, көптеген жұмыстар атқарып келемін және алдағы уақытта үйірменің жандануы үшін тың бастамаларды қолға алып отырмын. Қазір өз баяндамамда айтып өтетін боламын.
Алдымен, Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың мына бір сөзінен ой түйіндесем деймін. «Әлемнің өзгеруін қаласаң, өзгерудің алғашқысы өзің бол! Болашағыңның өзгеруін қаласаң, сол өзгерісті қазір жаса!» десе, демек, заман өзгерді, біз де өзгеруіміз керек. Ендеше біздің білім саласында болып жатқан бүгінгі өзгеріс орынды деп білемін. Қазіргі жаһандану заманында техниканың қарқынды дамуында мол мүмкіндіктерді пайдаланып, болашақтың табысты болуына жағдай жасайтын, өзгелерден ұтымды дүниелерді ұсына отырып, инновациялық сауаттылыққа жол аша білуіміз керек деп ойлаймын. Шәкірттерімізбен жаңаша көзқараста, жаңа технология бағытында жұмыс жүргізіп, техникалық сауаттылығын арттыруда білімдерін жетілдіріп, машықтандырып отырсақ, балалардың жаңаша көзқарас үрдісі дамитыны анық. Міне осы бағытта, өз жұмысымды бастаған болатынмын. «Жас техник» үйірмесін жетілдіру барысында өз сөзімді түйіндесем, «Бала — болашағым» деген елміз, сондықтан да біздің алдымызда ұлы міндеттер тұр. Ел болашағы болар жас ұрпақты тәрбиелеу жолында біз , ұстаздар, баланың жаны мен тәні таза, рухани бай, дені сау етіп өсірумен бірге алған білімін болашақта қолдана алатын, сандық сауаттылығы артқан, өз ойын еркін жеткізе алатын , бәсекеге қабілетті етіп тәрбиелеуге міндеттіміз. Қазақстанды дамыған елдердің қатарына жеткізетін, терезесін тең ететін – білім» десек, ол үшін экономикалық және қоғамдық жаңару қажеттіліктеріне сай келетін осы заманғы білім беру жүйесін, техниканың дамуын, маңызын шәкірттерімізге ұғындыруды көздегеніміз жөн. Осы бағытта өзімді әлі де ізденуші ретінде танимын. Сондықтан «Мұғалім өзінің білімін үздіксіз көтеріп отырғанда ғана мұғалім, оқуды, ізденуді тоқтатысымен оның мұғалімдігі де жойылады»-деген К.Д.Ушинскийдің осы бір мағыналы пікірін қолдап, ізденуші ұстаз ретінде шәкірттерімді жетелеп, жаң заманға, жаңа техника болашағына жол бастамақпын.

 

Мұғалім  мен ұстаз да бар айырма,

Бір шындықты  айтайын  сол жайында…

«Мұғалім  — мектептің  жүрегі, ол күннің  құдіретті  сәулесі  секілді», — деп

К.Д. Ушинский айтпақшы, қандай  заманды  бастан  өткерсек те,  өзгермейтін, бағасы ешқашан  арзандамайтын  бір ұлылық  бар. Ол – ұстаз  әлемі,  ұстаз ұлылығы.

Ел баласының  қамын  жеп,  сәулелі  жұлдыз  іздеген  жандар  шоғыры  сонау Ыбырай, Ахмет  сынды  ұлт  тарландарының  тұсында-ақ: «Қараңғылық  жойылсын!» деп ұрандап,  байтақ қазақ  даласын  біліми  көлеңкеліктен  құтқарудан басталған. Надан  молданың  шыбығынан  арылып, нұрлы жолдың  көші басталысымен қазақ  сахарасына           «Ұстаз» түсінігі кеңінен  тараса керек.

Ұстаз  болу – жүректің  батырлығы,

Ұстаз болу – сезімнің ақындығы.

Ұстаз болу – мінездің  күн шуағы,

Азбайтұғын  адамның  алтындығы, —

деп ақын  жырлағандай, ұстаз – әр адамның  өміріндегі  естелігі  өшпес  саналы тұлға.

Заманауи  түсінікке  салсақ, «Мұғалім», «Ұстаз»  сөздерінің   түсінігі  өзгеше ажыратылады. Иә,  ол – шындық,  кез келген  білімді адам  мұғалім бола алады, ал  ұстаз  атану екінің  біріне  беріле  салмайтын  қасиет. Ұстаз болу – тұла бойдағы  ұстаздықтың  нәтижесі, ал ұлағатты  ұстаз  деп  кімді айтамыз?

Ел баласының  ертеңін  ойлаймын  деп  өз баласының  жанына  терең  үңілуге уақыт  таппайтын, алтын  басына ақ  түсірген  жанды – ұстаз  деп  тануға болады.

Ұстаздықтың  бірінші  сипаты – батыл  бейне.  Шәкірт санасына  үлкен  із  қалдыру үшін ең алдымен  білім  керек.  Көкіректе  ой самсап  тұрғанымен,  оны жеткізетін  сана  болмаса, ұстаз дәрісі  далаға  аққан  судай  емес пе?

Екінші  сипаты – білімді жан. Әр баланы өз баласынан  кем  көрмей,  нұрлы  жүзбен  бауырына басқан  ұстаз ғана  шәкіртке  сүйікті  жан  бола  алады. Өз  шәкіртінің  әр ісіне  байыппен  қарап, бала тілін  таба  білу  арқылы  оқушы  қателігінің сырын  ұғынуға болады. Бұл – ұстаздың үшінші  сипаты.

Ұстаз – мейірімді  бейне.  Ал, ең басты нәрсе – өз кәсібіне  деген  адалдық. Жұмысты ақшаға  істеуге болады… Ұстаздың  ақша  үшін  тер төгуі – ағартушылық  қасіреттің  бастауы  деп санаймын.

Өз кәсібін  сүйе алмаған  жанның  кәсіби  білімі  де  жетіле алмайды.  «Мұндай ұстаз» ұлағатты  ұрпақ  өсіре ала ма?

Әрқашан да  ұлағатты  ұстаздар  арамызда   молынан  жолықсыншы!!!

 

 

ЭССЕ

Жаңартылған білім – болашақтың кепіл

    «Егер сен болашақтағы өзгерісті байқағың     келсе, сол өзгерісті уақытында жаса»

Үнді халқының тарихи тұлғасы Махатма Ганди

 

Мемлекет басшысының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласында: «Мемлекет пен ұлт құрыштан құйылып, қатып қалған дүние емес, үнемі дамып отыратын тірі ағза іспетті. Ол өмір сүру үшін заман ағымына саналы түрде бейімделуге қабілетті болуы керек. Жаңа жаһандық үрдістер ешкімнен сұрамай, есік қақпастан бірден төрге озды. Сондықтан, заманға сәйкес жаңғыру міндеті барлық мемлекеттердің алдында тұр. Сынаптай сырғыған уақыт ешкімді күтіп тұрмайды, жаңғыру да тарихтың өзі сияқты жал­ғаса беретін процесс. Екі дәуір түйіскен шақта Қазақстанға түбегейлі жаңғыру және жаңа идеялар арқылы болашағын баянды ете түсудің теңдессіз тарихи мүмкіндігі беріліп отыр. Мен барша қазақстандықтар, әсіресе, жас ұрпақ жаңғыру жөніндегі ұсыныстардың маңы­зын терең түсінеді деп сенемін. Жаңа жағдайда жаңғыруға деген ішкі ұмтылыс – біздің дамуымыздың ең басты қағидасы. Өмір сүру үшін өзгере білу керек. Оған көнбегендер тарих­тың шаңына көміліп қала береді» деген.

ХХІ ғасыр – қатаң бәсеке ғасыры. Елбасымыз халыққа арналған жолдауында «ХХІ ғасырда білімін дамыта алмаған елдің тығырыққа тірелері анық. Осы заманғы білім беру жүйесінсіз әрі алысты барлап, кең ауқымда жаңаша ойлай білетін осы заманғы басқарушыларсыз біз инновациялық экономика құра алмаймыз» деген болатын.

Қашан да білімді ұрпақ – болашағымыздың кепілі. Егеменді еліміздің тағдыры – жас ұрпақтың тағдыры – бүгінгі ұстаздардың қолында.

Мұғалімнің инновациялық дайындығын қалыптастыруда белсенді болуы, жаңа көзқарас – білсем, үйренсем, қолдансам деген әрекеттерді іске асыруға бейім болу керек және соған ұмтылу керек деп ойлаймын.

Жас ұрпақтың ұлттық дүниетанымын әлемдік мәдени құндылықтармен жетілдіріп отыруға, ұлттық құндылықтарды сақтай білуге, өркениетті дүниеде болып жатқан өзгерістерді ескере отырып, тарихи экономикалық ахуалын терең танытуға жете назар аударуымыз қажет. Қашанда ел тұтқасын жан-жақты білімді ұрпақ ұстаған шақта ғана  өркениет  алға қарай дамымақ. Ол үшін қазіргі таңдағы жеке тұлға өзіндік дәлел нанымды жеткізе білетін, ынталы, сенімді, көңілді, белсенді, сыни пікір-көзқарастары жүйелі дамыған, сандық технологияларда құзырлылық танытатын оқушы ретінде қалыптасуын қамтиды.

Сабақ барысында әлеуметтік өзара әрекеттестік оқуда маңызды рөл атқарады.  Тақырыпты мұғалім  меңгертіп түсіндіргеннен гөрі, бірігіп топпен оқу тиімді деген, яғни Мерсер құрдастар тобындағы өзара қарым-қатынас оқуда ерекше маңызды рөл атқаратынын  атап көрсетті. Оқушылар жұпта немесе топта жұмыс істегенде, олар «мұғалім-оқушы» және «оқушы-оқушы» өзара іс-қимылға қарағанда мейлінше «симметриялы» болып келеді. Баланы оқытудың мақсаты — оны әрі қарай мұғалімнің  көмегінсіз-ақ дамытуға қабілетті ету деп атап көрсетті Эльберт  Хаббарт.

Ол үшін мұғалім көштен қалмай өз біліктілігімізді арттыру мақсатымен оқудағы жаңа әдіс-тәсілдерді енгізу арқылы сабақ беру үдерісін қызықтыру. Дәстүрлі сабақта оқушылар тыныш отырып, сабақ тыңдап, мұғалімнің түсіндірмесімен  қабылдап, әр қатар бойынша жұмыс жасалып келді. Және оқушылар бағалау жүйесіне қатыспаушы еді. Ал қазіргі таңда  осы жаңартылған білім беру үдерісі  көптеген жаңалыққа толы. Соның ішінде «Жаңартылған білім беру» бағдарламасында  әр пәнге байланысты түрлі өзгерістер көп..

Қазіргі сабақтың тиімділігі оқушы өзі іздену, яғни мұғалім оқушыларға бағыт беру ақылы көшбасшы болып, оқушылардың жауаптарын ынталандыру. Бұл дегеніміз Конфуцийдің «Естігенімді – ұмытамын, көргенімді –есте сақтаймын, өз істегенімді –меңгеремін» деген сөзіне негізделеді. Яғни әрбір сабақ оқушылар өз бетімен жұмыс жасау арқылы, жинаған мағлұматтарды басқаға жеткізу арқылы меңгеріп алады. Қорыта айтқанда, Білім алушыларға түрлі теориялық және практикалық мәселелерді шешудің, болжам құрастырудың, бақылау жүргізудің, алынған нәтижені бағалаудың және талдаудың және оларды өмірде кездесетін жағдаяттармен салыстырудың ғылыми әдістерін меңгертіп, өмірде сол білімдерін пайдаға асыратындай тұлға болуына мұғалім жағдай жасау керек деп есептеймін.

 

Кезінде ұлы ғұламалардың бірі «Баланың бақыты жақсы ұстаздың қолында»деген екен. Бұл қанатты сөз ешқашан өзінің мәнін жойған емес. Сондықтан ертең ел тұтқасын ұстайтын бүгінгі жас ұрпақтың болашағы бірінші кезекте мұғалімнің берген білімі мен тәлім — тәрбиесіне тікелей байланысты деп ойлаймын. Мұғалімнің өзгерістерді қабылдап, тезірек бейімделі және тәрбие мен білім беру жолында атқарған адал еңбектері ғана жас азаматтардың өмір жолдарына шуақ шаша алып, дұрыс бағыт бере алады деп сеніммен айта аламын.

 

 

«Құрық ауылының № 1 орта мектебі» КММ

География пәні мұғалімі Чабаева Асем Есетовна

Мұғалім-баланың жеке тұлғасын қалыптастырушы,маңызды тәлім-тәрбие өнегесінің бастаушысы ,жарқын үлгісі , бала қиялын самғатып , арманын көкке ұсындырушы басты тұлға .Бүгінгі жас өркеннің ертеңгі әлеуметтік –саяси қоғам мүшесі ретінде қалыптасуында тәлім-тәрбиенің маңызы зор екендігі белгілі.Ендеше қоғамдағы қол жеткен тәрбиелік жақсы дәстүр атаулыны пайдаланып ,биік адамгершілік қасиеттерге баулу,тәрбиелеу-мұғалімнің басты міндеті.Мұғалім жан-жақты жетілген білімді,әдістемелік шығармашылық шеберлік иесі,халықтық дәстүр,әдет-ғұрып пен салт-сана ерекшеліктерін әлеуметтік қарым-қатынастар түрлерін кәсіби түрде меңгеруі тиіс. Әсіресесе осы кәсіби білік дағ дыларын шыңдауы оның ұстаздық тәжірибе жинақтауының ең басты алғы шарты болып табылады.
Келешекте біздің еліміз басқа тәуелсіз елдермен терезесі тең болып өмір сүруі үшін қазақ балаларын ешкімнен кем қылмай,мектеп қабырғасынан ақ жан-жақты білімді, тәрбиелі етіп шығару үшін ұлттық құндылықтарды басшылыққа ала отырып тәрбие жұмысын жүргізгеніміз абзал. Қазіргі білім беру саласындағы басты міндет — білім мазмұнына жаңалық енгізудің тиімді жаңа әдістерін іздестіру мен оларды жүзеге асыра алатын жаңашыл мұғалім. Жаңашыл мұғалімдер педагогикалық қызметтің барлық түрлерін зерттеп , кез -келген педагогикалық жағдайда өзінің білімділігі, парасаттылығы, ақылдылығы, мәдениеттілігі, іскерлігі, шеберлігі арқасында шеше алатын, педагогикалық үдерістің нәтижесін жақсартуға ұмтылатын жаңашыл әрі шығармашылықпен жұмыс істей алатын және ақпараттық технологияны жетік меңгерген жеке тұлға болуы керек . Ал бүгінгі таңда жаңа ғасыр мұғалімі мектептке ең қасиетті міндеті-рухани бай,жан-жақты дамыған жеке, дарынды тұлғаны қалыптастыру. Рухани байлық ең алдымен әр халықтың ұлттық әдет-салты мәдениеті, өнері және шыққан түп тамырында жататыны белгілі. Сол ұлттық құндылықтарды бүкіл адамзаттың өз ұрпағын тәрбиелеудегі білім берудегі озық ұстанымдармен байланыстыра отырып, әр баланың қабілетін, талантын ашып, өзіне-өзінің сенімін нығайтып, өзіне жол ашуына түрткі жасауымыз қажет.
XXІ ғасырдың ұстазы қандай болмақ керек? Әрине, оның өз кәсібінің майталманы болып , осы мақсатқа рухани күш жігерін , парасат қуатын салу керек екендігі айтпаса да анық . Бұл әркімнің қолынан келе бермейтін , ерекше талантты қажет ететін , бай қиялды адамға тән қасиет. Ұстаздың бойындағы білім мен ақыл -ойының қуаты талай тентекті жуасытып ,небір еркені сабасына түсіреді , тәртіпке баулып , есейтіп ,ержеткізеді. Сондықтан әрбір шәкірт өзіне үлгі өнеге болған сүйікті мұғалімін ұстазым деп атайды. Осы тұста Абайдың:
Ақырын жүріп анық бас ,
Еңбегің кетпес далаға .
Ұстаздық еткен жалықпас ,
Үйретуден балаға ,-деген өлең жолдары еріксіз ойға оралады. Егер әр шәкірт өмірде бір кірпіш болып қаланып , ұстаздан шәкірт озып жатса , төккен термен адал еңбектің ақталғаны емес пе? Ұстаздың осыншама қадір — қасиет , құрметке бөленуі өзін қоршаған орта мен әрбір шәкіртіне ақан сезімталдықпен , жауапгершілікпен қарымқатынас жасауында . Өйткені оның қарапайым да сыпайы киім киісі , мәдениетті сөзі ,әдепті жүріс-тұрысы , жинақы іс-әрекеті , білім шәкіртке де , атаанаға да , жалпы жұршылыққа өнеге . Ұлы ағылшын ағартушысы Уильям Уорд былай депті: Жай мұғалім хабарлайды , Жақсы мұғалім түсіндіреді , Керемет мұғалім көрсетеді , Ұлы мұғалім шабыттадырады , -дейді.
Білім беру жүйесі мамандардан кәсіби икемділік пен батылдықты , сан қырлы шығармашылық қызмет пен өзін-өзі басқару , өзінөзі ұйымдастыру жағдайындағы біліктілікті қажет етеді . Өйткені қазіргі жас буын еліміздің келер кейінгі келбеті . Бұл жөнінде Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев :” Ғасырлар мақсаты саяси экономикалық және рухани дағдарыстарды жеңіп шыға алатын , ізгіленген XX І ғасырды құрушы іскер , өмірге икемделген , жан-жақты жеке тұлғаны тәрбилеп қалыптастыру керек”- деген тұжырым жасады . Ол үшін бүгінгі оқу үрдісіне сай педагогикалық шеберлік қажет . Педагогиктік шеберлік ол дарынды талант емес оқу ,үйренудің нәтижесі . Біздер мұғалімдер күнделікті өмірдің жай ғана адамы емес , болашақты құрушылардың , адамзаттың сәулетті болашағын жасаушыларды тәрбиелеп отырғанынымызды ойласақ , мұғалім мұратының қандай болатынын өзінен өзі айқын .Осындай даралық қасиеттер ұстаздық бақытқа жеткізеді .Ұстаздық ету өзінің уақытынаямау , өзгенің бақытын алау демекші ,ендеше бүгінгі білім мен білік бәскекелес заманда оқушыларымыздың биіктен көрінуіне күнделікті ісіміздегі жаңашылдығымыз арқылы жан жақты берген тәрбиеміз арқылы қол жеткізе аламыз деп ойлаймын.
XXІ ғасыр мұғалімінің моделі:
Ұлағатты , ұстамды ,
Сабырлы да салмақты ,
Адал да ақылшы ,
Зергек те зейінді .
Қорыта айтқанда , XXІ ғасыр мұғалімінің моделіне сай болу үшін жоғарыда келтірілген барша ұстаз қауымының табылып отыруы тиіс .Бұл заман талабы .Демек бүгінгі біздің міндетіміз әдет-ғұрпымызды, салт-дәстүрімізді жандандырып, білімді де білікті , отансүйгіштік және ұлттық сана-сезімі жоғары тәрбиелі ұрпақты өсіру.

Мамандыққ таңдау – өміріміздің бір кірпішін дұрыс қалау.

Ең қиын мамандық адам болып қалу.

Хосе Хулиан Марти

Мамандығым –мақтанышым. Демек, мамандығыма, өмірімнің бір кетік кірпішіне мақтана аламынба? Қазіргі таңда мамандық таңдау, таңдаған мамандық бойынша жоғары білімді, білікті маман атанып қызмет атқару міндеткерлікті, жауапкершілікті қатаң талап етеді. Әрбір адам баласының алдында болашаққа деген нық сенім мен жарқын  үміт кішкене бала кезден қалыптасады. Сондай болашаққа деген сеніммен үміт менің де бала кезімде  жетегімнен алды. Ұстаз болу, шәкірт тәрбиелеу, үлгі болу арманым, мақсатым болуының бірден-бір себебі – асқар тауым Әкешім болды. Бала күнімнен аға буын өкілдерінде,  тарихшы, технолог, құқық қорғау қызметкерлері, тракторшы, тіпті ғалымның өзін тәрбиелейтін, білім нәрін беріп, оқумен сусындататын  «ұстаз» деп ой –санама түйді. Міне, менің өмірдегі бір кірпішім – мамандығымды таңдауымның себепкері осы еді.

Мамандықтың ең қиыны – адам болып қалу болса. Ұстаздық – ол адам бола отырып, адам тәрбиелеу. Барлық адамдарды адам етумен қоса алғанда, барлық мамандық иелерін тәрбиелейтін, білікті маман дайындайтын ол – мұғалім.

Мамандығым –мұғалім. Осы бір қастерлі екі сөзде тұңғиық терең бір ой жатыр. Ұстаздық ету өмірімнің бір басты бөлшегі. Өмірімді киелі мектепсіз елестете алмаймын. Күнделікті өміріміздегі әрбір жексенбі, яғни бір демалыс күніміздің өзі алдағы оқушыларға білім нәрін беруге арналады. Кемеңгер, алғашқы ұстаз  Ыбырай Алтынсариндай болу, тарихта алтын әріптермен «ұстаз» есімі ойылып тұрып орын алуы әрбір ұстаздың арманы болар. Менің де өмірімдегі үлгі тұтар  кейіпкерім, ұстаздарымның ұстазы, еліміздегі алғашқы білім ордасы мектептердің  ашылуының негізін салушы осы – Ыбырай Алтынсарин бабамыз.  Мен тарих пәнінің мұғалімімін.  Яғни, адамзат баласының жер анаға 1 млн 750 мың  жыл бұрын пайда болған күнінен Айға зымыран ұшырған күніне, әр бір сәт сайын болған, бастан кешірген қилы  тарихы жайында терең білім беремін. Осындай қилы заман тарихы жайлы білім беру, мұғалімдік мен үшін үлкен мәртебе, шаттық сезімін сыйлайтын мақтаныш. Асыра сілтеймін деп те ойлау мен үшін қасірет болар. Себебі әлемді тану, өз-өзіңді тану бәрі-бәрі мұғалімнен бастау алады. Мұғалім – қоғамның зиялы мүшесі. Қоғамдағы мұғалімнің орны қазіргі таңда алаңдарлық мәселеге айналып бара жатқаны, «мұғалім  мәртебесі» мені қатты алаңдатады.

Бүгінгі білім мен білік бәсекелес заманда ұландарымыздың биіктен көрінуіне күнделікті ісіміздегі жаңашылдығымыз арқылы, жан- жақты берген тәрбиеміз арқылы қол жеткіземіз. XXI ғасыр – білімділер ғасыры. Мәңгілік Елге – Мәңгілік Білім беру шарт. Ендеше бізге ой өрісі жоғары дамыған, зерделі, жан-жақты дамыған, парасатты ұрпақ керек екенін бір сәтте естен шығармағанымыз жөн. Мөлдіреген әрбір балаға білім беру үшін қазіргі заман мұғалімі Мәңгілік Елдің болашаған қалыптастыратындығын ұмытпаған жөн. Алдымыздағы қара домалақтар ертеңгі таңда еліміздің тасын өрге домалататындар болғай. «Шабытыңды шарықтат, сонда ғалам сен үшін бұрын қамал  тұрған жерлерден  жол ашады», — деп атақты  ағылшын  ойшылы Джозеф Кэмпбелл айтқандай, заманауи талаптарға, заманның ілгерілеуіне , үдерістері мен технологияның, инновацияның шарықтауына сәйкес білікті, білімді  азаматтарды  тәрбиелеу біздің, яғни мұғалімдердің құзыреттілігінде  болғандықтан мамандығымызға бар шабыт- жігерімізбен  кірісуіміз заңды деп ойлаймын.  Шарықтаған шабытпен, терең ойлы ұстаздан білім алған жас болашақтарымыздың алдында кез келген қамал қалай ашылмасқа?! Олай  демек қазіргі заманның жастарына  «заманына қарай бөркіңді ки» демек сөз ойға келеді. Шәкірті қандай болса,  ұстазы сол алдындағы шәкіртінің көңілінен шығатындай білім бере алатын кемеңгер, дана болуы  шарт.

Осы орайда Абай Құнанбаевтың: Ақырын жүріп анық бас,  Еңбегің кетпес далаға. Ұстаздық еткен жалықпас, үйретуден балаға, — деген өлең жолдары еріксіз ойға оралады. Әр шәкіртіміз өмірде бір кірпіш болып қаланып, ұстаздан шәкірт озып жатса,  төккен тер мен адал еңбектің  ақталғаны емес пе!? Қазіргі заманғы білім беру саласы қызметкерлерінің алдында тұрған басты  мәселе- жаңа формацияның жаңа ұстазын қалыптастыру. Жаһандану дәуірі – әлемдегі  елдердің  бәсекелестік жағдайында халықаралық деңгейде  өзара  кірігу үрдістерінің жандану дәуірі  де болғандықтан, білім – пайдалы инвестиция саласы ретінде еліміздің экономикалық, әлеуметтік, саяси даму тұрақтылығын қамтамасыз  етеді. Елбасымыз : «Біз білім-ғылым  саласында  бәсекеге қабілетті  болмасақ, өз   мақсатымызға жете  алмаймыз. Барлығы мектептен, ал Қазақстан үшін  ауыл мектебінен басталады», — деген болатын. ХХІ ғасыр ұлттық бәсеке, ақпараттық сайыс, инновациялық  технологиялар , күрделі экономикалық реформалар  сияқты көріністерімен  ерекшеленеді. Сол кезеңге сай  интеллектуалды , дені сау, ой өрісі жоғары дамыған, халықаралық деңгейге сәйкес , тағылымы терең, ой өрісі кең, білімі бар азаматты тәрбиелеу әр мұғалімнің міндеті. Мұғалім – барлық  білім беру жүйесінің негізі, жаны және жүрегі. Мұғалімнің негізгі басты мақсаты – рухани бай, іздемпаз, адамгершілігі мол адамды қалыптастыу  болып табылады. Қазіргі заманғы мұғалімдер  информатор, бақылаушы, тексеруші, жазалаушы қызметін тастап, керісінше,  ізденуші, зерттеуші, технолог, өнертапқыш, ақпараттандырушы, шығармашылықпен жұмыс істейтін жаңашыл болу керек.

Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев: «Ұстаздықтың алдына қойған міндет өте ауқымды: білім жүйесін іштей қайта құру және  сол арқылы бүкіл  қоғамдағы  ағарту жүйесінің барлық  аймағын өзгерту. Ол үшін ішкі қайта құру қажет: құрылымдық, қызметтік, құндылық. Жаңа ұрпақ мұғалімдерінің , андрагогика мен  акмеологияның, психологиялық  педагогика мен гумандық педагогиканың міндеті – білім жүйесінің ішінен қайта  құрудың мүмкіндіктерін  іздестіру адами рухани бастаулардың тазалығын тексеру. Мұнда  этика мен адамгершілік  дүниені біртұтас  қабылдауға бағытталған рух философиясының  рухани ісі. Ұстаз өзінің  адамгершілік этикалық парызын  орындауға тиіс.  Білімді түрлендіруде, білім беру үдерісін реформалауда зерттеуші мұғалім жаңа фармация мұғалімі ретінде  орталық тұлға болып  табылады. Қазіргі заман мұғалімі —  рухани дамыған әрі әлеуметтік  тұрғыдан есейген, педагогикалық құралдардың барлық  түрлерін  шебер меңгерген білікті маман, өзін өзі  әрдайым  жетілдіруге ұмтылатын шығармашыл тұлға. Ол жоғары білімді шағырмашыл тұлғаны қалыптастырып, дамыту үшін жауапты » деген.

Қилы, қиын тұстары көп болса да, әрбір күндік дайындықты, заманға сай үдерістермен білімді жетілдіруді талап ететін, менің- Аристотель, Әбу Насыр әл Фараби, Қожа Ахмет Яссауи , Ыбырай Алтынсарин сынды адамзаттың асылдары негізін қалаған барлық мамандықтардың  бұлақ көзін  ашатын, жер дүниенің тыныс тіршілігімен , жеті жұрттың тілімен, ділімен, жаратылыспен таныстыратын мамандықтардың падишасы- «ұстаздық» мамандығын таңдағаныма еш өкінерім жоқ.

Қорытындылай келе, мұғалім бақыты- білімді ұрпақта, абыройлы еңбекте дер едім. «Шәкіртсіз – ұстаз тұл» демекші , оқушыларым  барда, мен де бармын.

 

Өткен  ғасырдың  90-жылдарының   басында  Тәуелсіздік  таңы   арайланып  атқанша   еліміз  қаншама  рет  қайғы  жамылып,   қасіретті  бастан  кешірді?!   Бірақ   соның  бәріне  де  мойымаған  қазақ   халық  Желтоқсанның  мұзға  жаққан  алауымен  бірге   оянып,   ақыры   тас  түнектің  түндігін  түріп  тастады.   Ата —  бабамыз  ғасырлар  бойына  аңсаған  азаттықтың   ақ  таңына  аман  жеттік.

Осынау  баға  жетпес  бақыт  бағын  бастан  ұшырып  алмау  үшін  Елбасымыз  бастаған  ел  тізгінін  ұстаған  азаматтар  Тәуелсіздіктің  тұғырын  биік,  іргесін  бүтін  қылып    сақтап   қалу   үшін  маңдай  терін  аямай  сарп  етті.   Бірлік   пен  ұлтаралық  татулықтың   темірқазығы  адастырмай  қазақ   елінің    шаңырағы  шайқалмай,  керісінше  керегісі  кеңейіп,  Ұлт  Көшбасшысы   көздегендей   дамыған  50  елдің  қатарынан  табылдық.  Демократиялық  дамудың  даңғыл  жолына  түскен  елеміз   енді  «Қазақстан — 2050» стратегиясын  бетке  ұстап,  озық  30  мемлекеттің  көшіне  ілесуге  бағыт  алды.  Сөйтіп  Евразия  құрлығында   баһадүр  бабаларымыз  аңсаған  Мәңгілік  ел – Қазақстан  мемлекеті  қалыптасты.

Мәңгілік  ел  бүгінгі  біздің  ұлттық   идеологиямызға айналды.   Бұл – бүгінгі   бүлдіршіндеріміз  бен   ертеңгі   өскелең   ұрпағымыздың   ұстанар  өмірлік    мұраты.  Ол  алдағы   2050  жылға  дейінгі   даму  стратегиямыздың   негізі  ғана  емес,  ел  ертеңін  кемел   келешекте  де  жарқын  болашаққа  жол  сілтейтін  басты  темірқазығымыз  болып   қала  бермек.

Мәңгілік  ел  — ол  біздің  тарихымыздың   тамырының   тым  тереңде  жатқандығын  айғақтайды.  Қазіргі  кең  байтақ  қазақ   даласын  мекен  еткен  аталарымыздың   арғы  бабалары  түрік   халықтары да  осы  Мәңгілік  ел  идеясын  мемлекеттігінің  басты  мұраты  етіп  алды.   Жарты  әлемді  аузына  қаратқан  сол  бабамыздың   болмысынан  дарып,  қанымызға  сіңген  асыл  қасиетті  сақтап  отырып,  жаңа  мыңжылдық    дәуірінде  бостандығымызды   баянды  ету – ата – бабамыз   алдындағы  борышымыз   саналады.  Сол  арқылы  ғана   қазіргі   жаһандану  заманында  дүниежүзі  қауымдастығы  алдында  өзіндік  қолтаңбасы  бар,  ұлттық  ою- өрнегімен  ерекшеленген  ел  ретінде  әлем  мойындаған  мәңгілік  қазақ  еліне  айналған.