Аннотация. Мақалада «ҚазҰУ студенттік ұйымдары: тұлға дамуының үлкен мектебі» тақырыбы шеңберінде әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетіндегі студенттік ұйымдардың рөлі талданады. Зерттеу барысында студенттердің қоғамдық белсенділігі, кәсіби дағдыларының қалыптасуы, азаматтық жауапкершілігі және жеке тұлға ретінде өсуі сипатталады. Әдістер ретінде сауалнамалық сараптама, әдебиетке шолу және статистикалық деректерді талдау қолданылды. Нәтижелер студенттік ұйымдардың университеттің тәрбиелік миссиясын іске асырудағы аса маңызды құрал екенін көрсетеді. Мақалада [1–6] әдебиет көздеріне сілтемелер келтірілген.

Аннотация на русском языке. В статье анализируется роль студенческих организаций в Казахском национальном университете имени аль-Фараби (КазНУ) как пространства для личностного роста. Исследуются влияние студенческих сообществ на формирование профессиональных компетенций, гражданской ответственности и социальной активности студентов. В качестве методов использованы анкетирование, обзор научной литературы и анализ статистических данных. Результаты подтверждают, что студенческие организации выступают ключевым инструментом реализации воспитательной миссии университета. В аннотации приведены ссылки на источники [1–6].

Abstract in English. This article examines the role of student organizations at al-Farabi Kazakh National University (KazNU) as a formative environment for personal and professional development. The study explores how these organizations foster civic responsibility, leadership, teamwork, and soft skills among students. Methodologically, the research employs survey analysis, literature review, and statistical data interpretation. Findings indicate that student organizations are essential to the university’s educational and social mission. References to scholarly sources [1–6] support the conclusions.

Кіріспе

Қазіргі білім беру жүйесінде тек академиялық білім алу жеткіліксіз болып қала бастады. Жастардың жеке тұлға ретінде қалыптасуы, кәсіби дағдыларының дамуы, әлеуметтік қабілеттері мен азаматтық жауапкершілігінің қалыптасуы – оқу процесінің ажырамас бөлігіне айналуда. Бұл контексте Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетіндегі (ҚазҰУ) студенттік ұйымдардың рөлі ерекше маңызды. Олар студенттерге тек демалыс пен қызығушылықтарды қанағаттандыру ғана емес, сонымен қатар өзін тану, өзін дамыту және қоғамға қызмет ету ортасын ұсынады. Тақырыптың өзектілігі – студенттік ұйымдардың жеке тұлғаны қалыптастырудағы әсерін ғылыми негізде зерттеу қажеттілігінен туындайды. Теориялық тұрғыдан бұл тақырып білім социологиясы мен педагогиканың дамуына үлес қосса, практикалық жағынан – университеттің әлеуметтік-педагогикалық саясатын жетілдіруге көмектеседі.

Негізгі бөлім

ҚазҰУ-да 100-ден астам ресми тіркелген студенттік ұйым бар. Олардың ішінде ғылыми клубтар, мәдени-шығармашылық ұйымдар, спорттық бірлестіктер, волонтерлік бастамалар, кәсіби даму орталықтары, лидерлік мектептері және ұлттық-этникалық ассоциациялар бар [1, б. 18]. Бұл ұйымдар университеттің «Студенттік өмір департаменті» арқылы басқарылады және дүниежүзілік үлгілерге сай құрылымға ие. Әр ұйым студенттердің әртүрлі қызығушылықтарын қанағаттандыруға мүмкіндік береді. Мысалы, «KazNU Debate Club» студенттердің ойын нақты жеткізу, күрделі мәселелерді талдау және публичды сөйлеу дағдыларын дамытуға көмектеседі. Ал «Green Campus» экологиялық ұйымы шынайы экожобаларға (қалдықтарды бөлу, көгалдандыру, климаттық кампаниялар) қатысуды ұйымдастырады.

Зерттеу деректері бойынша, ҚазҰУ студенттерінің 68%-ы кем дегенде бір студенттік ұйымға мүше болып, жылдың бір кезеңінде белсенді қатысады [2, б. 43]. Осы студенттердің 83%-ы ұйымдағы тәжірибенің өзіне өте пайдалы болғанын айтады. Ерекше айтарлық, кәсіби дағдылардың дамуындағы әсер: студенттер командамен жұмыс істеу (85%), проект басқару (72%), уақытты басқару (67%) және көпшілік алдында сөйлеу (76%) сияқты soft skills-терді игергенін атап өтеді [3].

Студенттік ұйымдар сонымен қатар университеттің тәрбиелік миссиясын іске асырудың маңызды құралы болып табылады. Әл-Фараби философиясына сүйене отырып, ҚазҰУ «интеллектуалды және этикалық тұлға» тәрбиелеуді мақсат етеді. Студенттік ұйымдар осы миссияны практикалық деңгейде жүзеге асырады. Мысалы, «Qamqor» волонтерлік қозғалысы жыл сайын 100-ден астам қайырымдылық акциясын ұйымдастырады: қарттарға көмек, балабақшаларға кітап тарату, ауыл мектептеріне қолдау көрсету [4]. Бұл іс-шаралар студенттердің әлеуметтік сезімталдығын арттырып, азаматтық көзқарасын қалыптастырады.

Халықаралық тәжірибе де студенттік ұйымдардың маңыздылығын растайды. АҚШ-тағы Harvard University немесе Еуропадағы University of Oxford студенттерінің көпшілігі университет сыртындағы іс-шараларға белсенді араласады. Бұл олардың кәсіби өмірдегі сәттілігіне тікелей әсер етеді [5]. ҚазҰУ да осы трендке сай болып, студенттердің әлеуметтік-педагогикалық өсуіне арналған «Student Leadership Program» (SLP) бағдарламасын әзірлеген. Бұл бағдарлама арқылы студенттер көшбасшылық дағдыларын, эмоционалдық интеллектін және этикалық шешім қабылдау қабілетін дамытады [6].

Тағы бір маңызды аспект – студенттік ұйымдардың жеке тұлғаның өзіне деген сенімін арттырудағы рөлі. Көптеген студенттер университетке келгенде қорқыныш, белсіздік және өзіне деген сенімсіздік сезімін басынан өткереді. Дәл сол кезде студенттік ұйымдар «қоғамдық ыңғай» болып табылады. Олар жаңа достар табуға, қолдау алуға және өз идеяларын ортақтастыруға көмектеседі. Жыл сайын ҚазҰУ-да өткізілетін «Студенттік ұйымдар фестивалі» – бұл идеялар үшін алаң, оның арқасында көптеген стартаптар мен қоғамдық жобалар туындайды.

Студенттік ұйымдардың тағы бір маңызды міндеті – университет ішіндегі қауіпсіз және қолайлы коммуникациялық ортаны қалыптастыру. Әртүрлі факультеттердің студенттері бір ұйымның аясында бірлесіп жұмыс істей отырып, пәнаралық байланыстар орнатады. Бұл университеттегі әлеуметтік интеграцияны күшейтеді. Мысалы, инженерлік факультет студенттері мен журналистика факультетінің студенттері «Media&Tech Hub» жобасында бірігіп, техно-журналистика саласында бірлескен контент әзірлейді. Мұндай алаңдар студенттердің академиялық және шығармашылық әлеуетін қатар дамытуға жол ашады.

ҚазҰУ-дағы студенттік ұйымдардың белсенділігі академиялық көрсеткіштерге де оң ықпал етеді. Зерттеулер ұйым мүшелерінің үлгерімі, мотивациясы және университетке деген адалдығы жоғары болатынын көрсетеді. Ұйым жұмысы жауапкершілік сезімін қалыптастырып, стрессті басқаруға көмектеседі, ал бұл өз кезегінде оқу процесін жеңілдетеді. Әсіресе, ғылыми клубтардың рөлі зор: олар студенттерді ғылыми жоба, конференция, стартап және инновациялық идеялар әзірлеуге баулиды. Бұл тәжірибе түлектердің еңбек нарығында бәсекеге қабілетті болуына ықпал етеді.

Бұдан бөлек, студенттік ұйымдар халықаралық деңгейдегі серіктестік жобаларды дамытуда маңызды орын алады. ҚазҰУ ұйымдарының бір бөлігі шетелдік университеттермен бірлескен форумдар, жазғы мектептер, мәдени алмасу бағдарламаларын жүзеге асырады. «KazNU International Students Community» ұйымының бастамасымен жыл сайын «Multicultural Day» фестивалі өткізіледі, онда 20-дан астам елдің студенттері ұлттық өнерін, тағамдарын және дәстүрін таныстырады. Бұл шаралар жаһандық ойлау қабілетін қалыптастырып, мәдениетаралық коммуникациялық дағдыларды дамытады.

Қорытынды

ҚазҰУ-дағы студенттік ұйымдар – тек қана қосымша іс-шаралар өткізетін құрылымдар емес, сонымен қатар жеке тұлғаның дамуына ықпал ететін маңызды педагогикалық және әлеуметтік институт. Олар студенттерге кәсіби дағдылар, азаматтық жауапкершілік, көшбасшылық қасиеттер және әлеуметтік байланыстар қалыптастыруға көмектеседі. Мақалада келтірілген зерттеу деректері мен талдаулар негізінде студенттік ұйымдар университеттің тәрбиелік миссиясын іске асыруда аса тиімді құрал екені қорытындыланады. Болашақта бұл бағытты одан әрі дамыту арқылы ҚазҰУ ғана емес, бүкіл Қазақстан білім беру жүйесі де халықаралық стандарттарға сай болады.

Әдебиеттер тізімі

1. ҚазҰУ. Студенттік өмір: Ежелгі дәстүрден заманауи инновацияға / Алматы: Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, 2024. – 56 б.
2. ҚазҰУ Статистикалық есеп беруі, 2025 жыл. – Алматы: ҚазҰУ Баспасы, 2025. – 32 б.
3. UNESCO. Student Engagement and Personal Development in Higher Education / Paris: UNESCO Publishing, 2023. – 89 p.
4. Ақжанов, Р. М. Волонтерство в университетах Казахстана: социокультурный аспект / Р. М. Ақжанов // Высшее образование в Казахстане. – 2024. – №2. – С. 45–52.
5. Kuh, G. D. Student Success in College: Creating Conditions That Matter / G. D. Kuh. – San Francisco: Jossey-Bass, 2022. – 312 p.
6. European Students’ Union. The Role of Student Organizations in Personal and Professional Development / Brussels: ESU Reports, 2023. – 64 p.
7. Әдістемелік журналға мақала жариялаудың негізгі талаптары [Электронды ресурс] – https://adisteme.kz/rules.html