Аннотация. Бұл мақалада мектеп жағдайында мұғалімдердің кәсіби шеберлігін арттырудың тиімді әдістері ретіндегі әдістемелік жұмысты ұйымдастырудың заманауи тәсілдері қарастырылады. Мақаланың мақсаты – пән бірлестіктерінің өзектілігін және мектепішілік семинарлар, коучинг, инновациялық іс-шаралар сияқты практикалық формаларды талдау арқылы олардың тиімділігін дәлелдеу [1, 2]. Зерттеу әдістері ретінде тәжірибелік сипаттама, салыстырмалы талдау және жағдаяттық талдау әдістері қолданылды. Нәтижесінде әдістемелік жұмысты жүйелі және жаңа форматта ұйымдастырудың мұғалімдер арасындағы тәжірибе алмасуды, өзін-өзі дамыту ынтасын арттыратыны, нәтижесінде оқу-тәрбие процесінің сапасына оң әсер ететіні анықталды. Қорытындылар білім беру ұйымдарының әдістемелік қызметін жетілдіруге бағытталған.

Аннотация. В данной статье рассматриваются современные подходы к организации методической работы в школе как эффективного средства повышения профессионального мастерства учителей. Цель статьи – обосновать актуальность методических объединений и доказать эффективность таких практических форм, как внутришкольные семинары, коучинг, инновационные мероприятия, через их анализ [1, 2]. В качестве методов исследования использованы методы практического описания, сравнительного анализа и ситуационного анализа. В результате установлено, что системная и новая организация методической работы повышает обмен опытом среди учителей, мотивацию к саморазвитию и, как следствие, положительно влияет на качество учебно-воспитательного процесса. Выводы направлены на совершенствование методической деятельности образовательных организаций.

Abstract. This article examines modern approaches to the organization of methodological work at school as an effective means of improving teachers' professional skills. The purpose of the article is to substantiate the relevance of subject associations and to prove the effectiveness of such practical forms as intra-school seminars, coaching, and innovative events through their analysis [1, 2]. The research methods include practical description, comparative analysis, and situational analysis. As a result, it was found that systematic and new organization of methodological work increases the exchange of experience among teachers, motivation for self-development, and, as a result, positively affects the quality of the educational process. The conclusions are aimed at improving the methodological activities of educational organizations.

Кіріспе

Заманауи білім беру жағдайында мектептің сәттілігі тікелей оның педагогикалық ұжымының кәсіби дайындығы мен дамуына байланысты. Жаһандық бәсекелестік пен Қазақстандағы «Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында жүргізіліп жатқан білім беру реформалары мұғалімдерден үздіксіз өзгеруге, жаңа білім мен технологияларды меңгеруге дайындықты талап етеді. Бұл контексте мектеп ішіндегі әдістемелік жұмыс мұғалімдердің кәсіби өсуінің негізгі механизміне айналады. Оның негізгі құрылымдық бөлігі ретінде әдістемелік пән бірлестіктері (ӘПБ) белсенді рөл атқарады. Бұл ұжымдар тек сабақтарды жоспарлау мәселелерін шешумен шектелмей, педагогикалық инновацияларды тарату, бірлескен ізденістерді ұйымдастыру және мұғалімдер арасындағы тәжірибе алмасу орталығына айналады. Осыған байланысты мақаланың мақсаты – заманауи мектеп жағдайында әдістемелік жұмысты ұйымдастырудың тиімді тәсілдерін және олардың мұғалімдердің кәсіби құзыреттілігі мен оқу-тәрбие процесінің сапасына әсерін зерттеу болып табылады.

Негізгі бөлім

Әдістемелік пән бірлестіктерінің жұмысын жандандырудың бірден-бір тиімді тәсілі – дәстүрлі пән апталықтарын (онкүндіктерін) трансформациялау. Егер дәстүр бойынша бұл мерзім ішінде тек бірнеше ашық сабақтар өткізілсе, жаңа тәсілде оның мазмұны мен мақсаты кеңейтіледі. Типтік мысал ретінде, бір мектепте ӘПБ жетекшісінің бастамасымен пән апталығы аясында мектепішілік ғылыми-практикалық семинар өткізу дәстүрге айналды [1]. Бұл тәсілдің артықшылығы, біріншіден, барлық мұғалімдердің белсенді қатысу мүмкіндігін қамтамасыз етуінде, өйткені аудандық немесе облыстық семинарларға тек шектеулі санаттағы мамандар ғана қатыса алады. Екіншіден, семинар мектеп қажеттіліктеріне бағытталатын тақырыптарды қамтуға мүмкіндік береді.

Мысал ретінде, «Ұлы даланың дара тұлғасы» тақырыбындағы семинарды алуға болады. Оның бағдарламасына әртүрлі пәндер бойынша ашық сабақтар, lesson study (сабақты зерттеу), коучинг сессиялары және дөңгелек үстел талқылаулары енгізілді. Ерекше назар аударатын нәрсе – қазақ тілі пәні мұғалімінің оқушылармен ұйымдастырған «буктрейлер» (кітап трейлері) шарасы. Бұл инновациялық әдіс оқушыларды кітап оқуға ынталандыру, цифрлық дағдыларды дамыту және шығармашылық қабілеттерді көрсету үшін тиімді құралға айналды. Осындай іс-шаралар мұғалімдердің педагогикалық әдіс-тәсілдерінің қорын байытады.

Әдістемелік жұмыстың тағы бір заманауи форматы – коучинг. Коучинг – бұл жауап берудің орнына сұрақтар қою арқылы қабілеттер мен іс-әрекеттерді ашатын ынталандырушы әдіс. Семинар барысында өткізілген «Критериалды бағалау – білім сапасын таразылаудың инновациялық үлгісі» тақырыбындағы коучинг сессиясы мұғалімдерге жаңа бағалау жүйесін енгізу кезінде туындаған қиындықтарды бірлесіп талқылауға, шешімдер іздеуге мүмкіндік берді [2, б. 78]. Бұл тәсіл әдістемелік кеңестердің дәстүрлі монологтық сипатынан гөрі диалог пен серіктестікке негізделген ортаны қалыптастырады.

Әдістемелік жұмыстың нәтижелерін нығайту үшін маңызды шарт – тиімді кері байланыс жүйесін құру. Семинар немесе басқа да іс-шара аяқталғаннан кейін мұғалімдердің бірлескен талдау сессиясын өткізу, барлық қатысушыларға құрылымдық кері байланыс беру қажет. Талдау тек ашық сабақтардың формальды көрсеткіштеріне (мақсаты, құрылымы) ғана емес, сонымен қатар педагогикалық әдістердің интербелсенділігіне, цифрлық ресурстарды пайдалану деңгейіне, оқушылардың белсенділігі мен мотивациясына бағытталуы тиіс. Нәтижелерді талқылау және болашақ іс-шараларды жоспарлау ӘПБ кездесулерінде жүргізілуі мүмкін.

Әдістемелік жұмысты ұйымдастырудың маңызды мақсаттарының бірі – мектеп қабырғасында педагогикалық тәжірибені жинақтау және оны жүйелі түрде тарату. Тәжірибелі мұғалімдердің іскерлігі тек жеке сыныптармен шектеліп қалмауы, ал жаңа бастаған педагогтардың қиындықтары біртіндеп шешілуі тиіс. Мұндайда әдістемелік бірлестіктердің рөлі аса зор. Мысалы, «сабақты зерттеу» (lesson study) моделін қолдану арқылы бір тақырыпқа арналған сабақты бірнеше мұғалім бірлесіп жасап, сынап, талдай алады. Бұл процесс тек дайын нәтижені ұсыну емес, әрбір қатысушының педагогикалық ойлауын дамытатын, ізденістің өзі. Осындай қызмет тәжірибені формалды түрде «көрсетуден» алыс, шынайы педагогикалық диалог пен коллективтік шығармашылыққа негізделген ортаны қалыптастырады.

Әдістемелік жұмыстың даму перспективасы оны тек қызметтегі мұғалімдермен шектемеуде, сонымен қатар студент-стажерлер мен жаңа қабылданған жас мамандарды белсенді интеграциялауда жатыр. Педагогикалық университеттермен серіктестік негізінде мектепте студенттер үшін практикалық семинарлар, мастер-класстар ұйымдастыруға болады. Бұл тәсіл болашақ мұғалімдерге шынайы мектеп ортасын ертерек танып, теориялық білімдерін практикамен байланыстыруға мүмкіндік береді. Сонымен бірге, тәжірибелі мұғалімдер үшін бұл өз білімін жүйелеу, жаңа идеялармен толығу кезі. Осылайша, әдістемелік жүйе мектептің ішкі қажеттіліктерін ғана емес, саланың бүкіл кадрлық потенциалын дамытуға бағытталған үздіксіз тұтас тізбекке айналады.

Қорытынды

Осылайша, мектептегі әдістемелік жұмысты жетілдіру жалпы білім беру ұйымының сапалы дамуының ажырамас бөлігі болып табылады. Дәстүрлі тәсілдерді (пән апталықтары, ашық сабақтар) инновациялық, диалогтық және практикаға бағытталған форматтармен (мектепішілік семинарлар, коучинг, буктрейлер сияқты жобалар) толықтыру мұғалімдердің кәсіби ортасын жандандыруға ықпал етеді. Әдістемелік пән бірлестіктерінің жұмысын осы бағытта ұйымдастыру әрбір мұғалімнің тәжірибесі мен идеяларын ескере отырып, бірлескен ізденістің және өзара түсіністің ортасын қалыптастырады. Тиімді кері байланыс пен нәтижелерді жүйелі талдау осы процесті басқарудың қажетті элементтері болып табылады. Осылайша, әдістемелік жұмысты ұйымдастырудың заманауи моделі мұғалімнің кәсіби өсуі арқылы тікелей оқушылардың білім сапасы мен жан-жақты дамуына оң әсер етеді, бұл қазіргі білім берудің басты мақсаты болып табылады.

Әдебиеттер тізімі

1. Төлегенова А.Б. Заманауи мектептегі әдістемелік жұмысты ұйымдастыру. – Алматы: Білім, 2021. – 120 б.
2. Harris A., Jones M. Teacher leadership and educational change // School Leadership & Management. – 2019. – Vol. 39, No. 2. – P. 123–126.
3. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі. Педагог мамандардың кәсіби өсуі туралы ереже. – Астана, 2020. – 45 б.
4. Desimone L.M. Improving impact studies of teachers’ professional development: Toward better conceptualizations and measures // Educational Researcher. – 2009. – Vol. 38, No. 3. – P. 181–199.
5. Әдістемелік журналға мақала жариялаудың негізгі талаптары [Электрондық ресурс] – https://adisteme.kz/rules.html