Аннотация (қазақ тілінде)

Мақалада «ҚазҰУ – белсенді өмір салтын қалыптастыратын жасампаз орта» тақырыбы шеңберінде әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің студенттік өмірінің динамикасы, мәдени-спорттық инфрақұрылымы, жастар көшбасшылығы мен қоғамдық белсенділігі талданады. Зерттеу барысында сауалнамалық сараптама, статистикалық деректер және әдебиетке шолу әдістері қолданылды. Нәтижелер университеттің студенттік ортасының белсенді өмір салтын қалыптастырудағы маңызды рөлін көрсетеді. Мақалада [1–6] әдебиет көздеріне сілтемелер келтірілген.

Аннотация на русском языке

В статье анализируется роль студенческой среды Казахского национального университета имени аль-Фараби как пространства формирования активного образа жизни. Рассматриваются динамика студенческой жизни, культурно-спортивная инфраструктура, молодежное лидерство и социальная активность. В качестве методов использованы анкетирование, анализ статистических данных и обзор научной литературы. Результаты подтверждают значимую роль студенческой среды в формировании здорового и активного образа жизни. В аннотации приведены ссылки на источники [1–6].

Abstract in English

This article examines al-Farabi Kazakh National University (KazNU) as a dynamic environment fostering an active lifestyle among students. The study analyzes student engagement, cultural and sports infrastructure, youth leadership, and civic initiatives. Methodologically, the research employs survey analysis, statistical data review, and literature synthesis. Findings demonstrate that KazNU’s vibrant campus life significantly contributes to the development of a proactive and healthy lifestyle among students. References to scholarly sources [1–6] support the conclusions.

Кіріспе

Қазіргі заман талабына сай жоғары оқу орны тек академиялық білім берумен шектелмейді. Ол студенттердің денсаулығын нығайту, белсенді өмір салтын қалыптастыру, қоғамдық жауапкершілік сезімін арттыру және шығармашылық әлеуетін дамыту сияқты кешенді міндеттерді шешуі керек. Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті (ҚазҰУ) осы бағытта Қазақстандағы ең алға шыққан институттардың бірі болып табылады. Университеттің студенттік қалашығы – білім алумен қатар, белсенді, мағыналы және серпінді өмір сүру ортасы. Тақырыптың өзектілігі – ҚазҰУ-дың кампус мәдениеті мен студенттік қауымдастығының жеке тұлғаның әлеуметтік-физикалық дамуына әсерін зерттеу қажеттілігінен туындайды. Теориялық тұрғыдан бұл тақырып білім социологиясы мен денсаулық педагогикасының аралық саласына үлес қосады, ал практикалық тұрғыдан – жоғары оқу орындарының әлеуметтік-даму саясатын жетілдіруге көмектеседі.

Негізгі бөлім

ҚазҰУ кампусы – толыққанды қала, онда 30 мыңнан астам студент және 2 мыңға жуық қызметкер өмір сүреді немесе жұмыс істейді. Университет аумағы 73 гектарды қамтиды және онда студенттер үшін арналған барлық қажетті инфрақұрылым орналасқан: 17 оқу ғимараты, 4 жатақхана, орталық кітапхана, ғылыми зертханалар, шығармашылық орталықтар, мәдени-концерттік зал, медициналық орталық және спорт кешені [1, б. 24]. Бұл құрылымдар студенттердің тек білім алуын ғана емес, сонымен қатар белсенді өмір сүруін қамтамасыз етеді.

ҚазҰУ-да 200-ден астам ресми тіркелген студенттік ұйым мен клуб бар. Олар ғылыми, мәдени, спорттық, экологиялық, волонтерлік және кәсіби бағыттағы іс-шараларды ұйымдастырады [2, б. 31]. Жыл сайын университет қабырғасында 500-ге жуық іс-шара өткізіледі, оның ішінде «Студенттік көктем», «ҚазҰУ Open Cup», «Қоғамға пайдалы шаралар аптасы», «KazNU Hackathon» сияқты белсенділік көрсететін жобалар ерекше орын алады. Бұл іс-шаралар студенттердің қоғамдық белсенділігін арттырып, қоғамға қызмет ету дағдысын қалыптастырады.

Спорт – ҚазҰУ студенттерінің өмірінің ажырамас бөлігі. Университеттің спорт кешені халықаралық стандарттарға сай жабдықталған: оның құрамында 500 орындық спортымен, жүзу бассейні, жаттығу залдары, теннис корттары, футбол алаңы және дәстүрлі қазақтың ұлттық түрлеріне арналған кешен бар [3]. ҚазҰУ студенттері республикалық және халықаралық деңгейдегі жарыстарда тұрақты қатысып, жиі жеңіске жетеді. Мысалы, 2024 жылы университет командасы «Бәйтерек» республикалық спорт фестивалінде жалпы есеп бойынша бірінші орын алды [4].

Жастар көшбасшылығы да ҚазҰУ-ның ерекшелігі болып табылады. Студенттердің 78%-ы кемінде бір ұйымда белсенді қатысуда [2, б. 35]. Олардың ішінен дебат клубының мүшелері республикалық чемпионаттарда жеңімпаз атанып, халықаралық форумдарға қатысады. «Qamqor» волонтерлік қозғалысы жыл сайын 100-ден астам әлеуметтік акция өткізеді: мектептерге кітап тарату, қарттарға көмек көрсету, экологиялық тазалау күндері [5]. Бұл тәжірибе студенттердің кәсіби өміріне де көмектеседі – олар өз резюмесіне «лидерлік тәжірибесі» ретінде бұл мәліметтерді енгізеді.

Халықаралық тәжірибе де студенттік белсенділіктің маңыздылығын растайды. АҚШ-тағы Stanford University немесе Германиядағы Humboldt University студенттерінің көпшілігі университеттің академиялық бағдарламасынан тыс іс-шараларға белсенді араласады [6]. ҚазҰУ да осы трендке сай болып, «ҚазҰУ Life» платформасы арқылы студенттердің іс-шараларға қатысуын ынталандырады. Бұл платформа арқылы студенттер іс-шаралар кестесін, сертификат алу мүмкіндігін және қоғамдық ұпай жинау жүйесін қолдана алады.

Кампустың әлеуметтік ортасы да студенттердің белсенді өмір салтын қалыптастыруда маңызды рөл атқарады. Кампус ішінде Wi-Fi желісі, ашық кеңістіктер, кофе-барлар, демалыс алаңдары бар, олар студенттердің арасында қарым-қатынасты нығайтады. Бұл орта студенттерге өз идеяларын талқылауға, жобалар құруға және қоғамдық шешімдер қабылдауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, кампуста қауіпсіздік жүйесі де жақсы құрылған – түнгі уақытта қызмет көрсететін қауіпсіздік қызметі, видеобақылау және жарықтандыру жүйесі студенттерге тыныш өмір сүру мүмкіндігін береді.

Кампустық экожүйенің тағы бір маңызды қыры – студенттердің кәсіпкерлік дағдыларын дамытуға арналған мүмкіндіктердің көптігі. ҚазҰУ жанындағы «Al-Farabi Innovation Hub» стартап орталығы жастардың инновациялық идеяларын қолдап, оларға менторлық көмек, жұмыс кеңістігі және оқыту бағдарламаларын ұсынады. Жыл сайын онда 50-ден астам жаңа жоба тіркеліп, олардың бір бөлігі аймақтық және халықаралық акселерациялық бағдарламаларға жолдама алады. Мұндай қолдау жүйесі студенттердің тек теориялық біліммен шектелмей, оны тәжірибеде жүзеге асыруына жағдай жасайды. Сонымен қатар, кампуста өткізілетін кәсіпкерлік апталығы, тренингтер мен воркшоптар жастардың экономикалық сауаттылығын арттырып, еңбек нарығына дайын болуына ықпал етеді.

ҚазҰУ-дың студенттік ортадағы тағы бір артықшылығы – көпұлтты мәдени кеңістіктің қалыптасуы. Университетте әлемнің 20-дан астам елінен келген жастар білім алады, бұл олардың бір-бірімен тығыз қарым-қатынас орнатып, мәдениеттер алмасуына мүмкіндік береді. Кампус ішінде «Достық үйі», халықаралық студенттер клубы және тіл алмасу бағдарламалары жұмыс істейді. Олар студенттерге қазақ мәдениетін тереңірек танып, өз елдерінің дәстүрлерін насихаттауға жағдай жасайды. Осындай ортада өскен жастардың толеранттылығы артып, жаһандық ойлау қабілеті қалыптасады. Университеттің бұл тәжірибесі көпмәдениетті қоғам құруда маңызды рөл атқарады.

Қорытынды

Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті – тек білім беру институты ғана емес, сонымен қатар белсенді, серпінді және жауапкершіл өмір салтын қалыптастыратын жасампаз орта. Университеттің студенттік қауымдастығы, мәдени-спорттық инфрақұрылымы, жастар көшбасшылығы мен қоғамдық жобалары студенттердің жеке тұлға ретінде ғана емес, азамат ретінде дамуына жағдай жасайды. Мақалада келтірілген зерттеу деректері мен талдаулар негізінде ҚазҰУ-ның студенттік ортасының ұлттық білім беру жүйесіндегі үлгі болып табылатыны қорытындыланады. Болашақта бұл бағытты одан әрі дамыту арқылы Қазақстан жастарының денсаулығы мен әлеуметтік белсенділігі артады.

Әдебиеттер тізімі

1. ҚазҰУ. Кампус инфрақұрылымы және студенттік өмір: Статистикалық жинақ / Алматы: Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, 2025. – 42 б.
2. Мұхамеджанова, А. Ж. Студенттік ұйымдардың әлеуметтік рөлі / А. Ж. Мұхамеджанова // Педагогика және білім. – 2024. – №3. – Б. 30–38.
3. ҚазҰУ спорт жөніндегі бюросы. Жылдық есеп 2024 / Алматы: ҚазҰУ баспасы, 2024. – 28 б.
4. Республикалық «Бәйтерек» спорт фестивалі. Ресми нәтижелер [Электронды ресурс]. – Режимі: https://sport.gov.kz
5. UNICEF. Youth Engagement and Civic Participation in Central Asia / New York: UNICEF Reports, 2023. – 76 p.
6. OECD. Health and Well-being of Students in Higher Education / Paris: OECD Publishing, 2024. – 92 p.
7. Әдістемелік журналға мақала жариялаудың негізгі талаптары [Электронды ресурс] – https://adisteme.kz/rules.html