«Мен ерекше ойлаймын,яғни өмір сүремін деген сөз»

Клэр Симмонс

Кейде мұғалім өз тәжірибесі жөнінде айтпаса,қаншалықты пайдалы нәрсе істегенін сезінбейді. Кез келген үдеріске қатысты сізде көптеген болжамдар туындап жатады,сондықтан өз құндылықтарыңыз туралы нақты түсінігіңіз болып,бар идеяларға күмәнмен қарау керек.Өзіңіз біліп тұрғандықтан ,өз болжамдарыңызды талдау қиын екені сөзсіз,ал әлі анықтап үлгермеген нәрсеңіз туралы айту одан да қиын.Сондықтан сыншы доспен немесе бірлескен топпен жұмыс істеу маңызды,әрі үнемі өзіңізден сұрап отырыңыз : «Менің сыныбымда не болып жатыр? Не маңызды? »және «Не болып жатқанын қалайша түсіне аламын?» Мен деңгейлік оқудың ең алғашқы сессиясында қозғалған «Мұғалімдер неге өзгеруі керек ?»деген сауалга сыңаржақты қарағанмын. Ал тәжірибе барысында және зерттеу жүргізу арқылы мектеп мұғалімдерінің өзгеруі қажеттілігі туралы пікірім өзгерді.Оған не әсер етті?Себебі: мұғалім өзгерсе, оқушыға қалай оқу керектігі анықталып,сол арқылы оқушылардың білімді меңгеру дағдылары яғни өзін реттеуі,метатаным дағдылары қалыптасатыны анық. Метатаным дегеніміз не ?Метатаным –оқушылардың өздігінен оқу және проблемаларды шешу стратегияларын түйсінуі, ашып айтар болсам алдына мақсат қойып оны оқып ,біліп,талдап,ұғынудың жолдарын қарастырып,тиімді әрі қолжетімділігін пайдалану.

Білім көтеру,білім арттыру жүйесі мұғалімнің әркезде де шығармашылықпен жылдам ұтымды ойлау білу қажеттігін талап етеді.Оқу мен оқыту үдерісі барысында өзімнің және гимназия мұғалімдерінің кәсіби даму траекторияларының кеңейту мақсатында атқарылатын және жоспарланған жұмыс мазмұндары-мұғалімнің көшбасшылығын арттыра отырып оқушының тұлғалық қабілеттерін ашу мүмкіндіктерін арттыру.Гимназиядағы «Серпін»кәсіби қоғамдастықтың жұмысы негізінде мұғалімдермен бірлесе «Үздік мұғалім-2016», Шебер сынып, идеялар аукционы ,Тәжірибе алаңы ,Ойбөліс және оқушылар арасында тұрақты байқаулар мен логикалық марафондар өткізу арқылы мұғалімдердің кәсіби даму аймағын кеңейту көзделеді.

Ұдайы жасалынған жұмыстардың нәтижесі-мұғалімдер кәсіби өсудің қажеттілігін түсінді себебі; коучинг пен тәлімгерлік үдерістеріне шынайы қатысады,әрбір сессия сайын белгілі бір жаңалықты өз тәжірибелеріне қолданғылары келетінін және ұтымды тиімді жақтарын саралай алатын болды.Бұрын лезде шығармашылық сабақ беру тек жоғары санатты немесе тәжірибелі мұғалімдерге ғана тән дағды еді,ал қазір деңгейлік оқуды меңгерген мұғалімдер өз сабақтарын шебер құрылымдай алып,сапалы оқытуға бағыттала бастады. Алғашқы кездерде өз тәжірибемізде әдіс-тәсілдерді сараптамай қолдану ,кез келген сабақты постер қорғаумен әрлеу қажеттігі немесе сергіту сәтін тек би –әнмен шектеу үрдіске айналған.Ал қазіргі кезде мұғалімдер ақпаратты өз сабақтарына қолдану аясын яғни бағдарламалардың тың нұсқаларын қолдануға машықтана бастады.Әріптестер арасындағы кәсіби сұхбаттар да өзгерістерге толы деуге болады.себебі мұғалімдердің сөздік қорында жаңа терминдер ,ұғымдар мен атрибуттар қалыптаса бастады.Зерттеу топтары Лессон Стади ,бірлесіп жоспарлау арқылы сыныпты жіті бақылау,барлық мұғалімдердің бірдей жауапкершілікте болуы ,нәтижесін талдау,дыбыс,бейне жазбаларын жасау арқылы талдау мұғалімдердің кәсіби біліктіліктерінің артуына оң ықпал етуде.

Ғұлама ғалым әл - Фараби «Адам мақсатына өзін - өзі жетілдіру арқылы жетеді және адамның басына қонған бақтың тұрақты болуы жақсы мінез - құлыққа байланысты» деп ой түйген екен. Ғалымның бұл пікірі оқушы мен мұғалімге тікелей қатысты деуге болады. Шынымен де, мұғалімнің жақсы мінез құлқы оқушыға дариды және әсер етеді.Мұғалім оны оқыту үрдісінде, қолданған әдіс- тәсілдерінің барысында және іс- әрекетінің нәтижесінде байқатуы мүмкін. Оқу барысында оқушы оны бойына сіңіреді. Егер оқушыда жақсы мінез - құлық болса, ол онда өзінің оқудағы жетістігін тұрақты ұстап тұра алады және өзін - өзі жетілдіреді. Яғни, нәтижелі оқу жақсы мінез - құлыққа тікелей байланысты.Көрнекті ғалымдар Ш.А.Амонашвили, В.И. Загвязинский т.б. педагогикалық рефлексияны жаңаша ойлау стиліне жатқызады. В.А. Кан-Калик, А.В.Мурдик, Н.Д.Хмель т.б. маманның педагогикалық әрекетке дайындығының құрамына даралық, шығармашылық, авторлық ізденістер мен қатар жетілген педагогикалық рефлексияны да жатқызады. «Рефлексия – адамның өз істерінің мәнін түсіну, олар туралы ойлану барысында өзіне өзінің нені, қалай жасағаны туралы толық және анық есеп беруі немесе өзі әрекет барысында басшылыққа алған ережелер мен кестелерді мойындауы не жоққа шығаруы» .[1, 23б]

Гимназия мұғалімдерінің кәсіби біліктіліктерінің арттыру бағытындағы жұмыстар арқылы байқалған өзгерістер траекториясы: 1.Мұғалімдердің кәсіби-әдістемелік сауаттылықтарының артуына өзіндік құлшыныстарының жоғарылауы;ағылшын тілін игеруге ұмтылыс ; 2.Республикалық,халықаралық байқауларға қатысуы артты; 3.Оқушылар арасында логикалық,онлайн бағытындағы сайыстарға белсене қатысу көрсеткіші жоғарылады; 4.Мұғалімдер ресурстың қажеттігі және білім сапасына тигізер әсерін сараптай алады; 5.Желілік қоғамдастық аясындағы іс шаралар мазмұнына қызығушылықпен қарау,қатысу арқылы өздернің құзіреттіліктерін таныту қадамдары қалыптаса бастады,дегенмен де кей мұғалімдер арасында сыңаржақтылық пікірдің болуы кездеседі; 6.Әр түрлі мазмұндағы ,ойлануға ,қолдануға мүмкіндігі жоғары ресурстарды коучтармен талқылай отырып ұсыну қалыпты үдеріске айнала басталды 7.Мұғалімдер арасында бөлінген көшбасшылықтың тиімді ұйымдастыру арқылы сапалы жұмыстар атқарылып оң нәтижелер беруде; 8.Интернет сайт ашып өз тәжірибелерін тарату,бақылаушы әріптестердің пікірін алу мүмкіндігі,қарым-қатынас мүмкіндіктері артуда, 8.Әдістемелік талқылаулар ,зерттеу топтарының жазбалары мұғалімдердің кәсіби дамуына оң септігін тигізгені жұмыстар барысында көрінуде.

Өз тәжірибеңізде орын алған өзгеріс туралы ойлану пайдалы болуы мүмкін.Сіз жаңа тәсілді және оны пайдалану әдістерін толық ұғынғанша дейін , қаншама қателер мен сынақтардан ,түсінбеушіліктен ,қиындықтар мен қуаныштан өтесіз.Бірте-бірте сіздің өзіңізге деген ,өз күшіңізге деген сеніміңіз арта береді.Уақыт өте келе осы тәжірибе және оның қағидаттары сіздің бойыңызға дарып,ойлау мен тәжірибемен байланысып,сіңісіп кетеді. ..Мүмкін,сіз өзіңіздің даму жөніндегі жұмысыңызды мардымсыз деп санайтын шығарсыз.Алайда,оның ықпалы бәрін тегіс қамтуы мүмкін .Өзенге лақтырылған тастың әсерін елестетіп көріңіз.Толқындар алысқа жан-жаққа шашырайды.Сіздің дамыту жөніндегі жұмысыңыздың көптеген бағыттарда ықпалы болуы мүмкін

Пайдаланылған әдебиеттер 1. Б.З.Вульфов,В.И.Харькин. Педагогика рефлексии. М., "Наука",1997 2. Білім беру қызметкерлерінің Бірінші Республикалық Педагогикалық оқулары « Педагогтің кәсіби өсуі - білім берудің жаңа сапасын қамтамасыз етудің шарты» баяндамалар жинағы, Алматы, 2013 ж., І бөлім, 482 б. 3. Мұғалімнің педагогикалық шеберлігі. //Білім әлемі. Алматы., 2004 ж. №6.