Аннотация. Бұл мақала заманауи ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (АКТ) мен инновациялық педагогикалық әдістерді оқыту үрдісіне интеграциялау арқылы оқушының шығармашылық тұлғасын дамыту мәселесін зерттейді. Мақаланың мақсаты – интерактивті, SMART-оқыту, сыни ойлауды дамыту сияқты технологиялардың дидактикалық әлеуетін талдау және олардың оқушының танымдық белсенділігі, өздік білім алу дағдылары және шығармашылық қабілеттерінің қалыптасуына әсерін анықтау. Зерттеу барысында сараптамалық талдау, педагогикалық тәжірибені жалпылау және теориялық әдебиеттермен салыстыру әдістері қолданылды. Нәтиже ретінде заманауи технологиялардың жүйелі қолданылуы оқу процесін жекелендіріп, оны оқушының белсенді, субъектілік қатысуына негізделетін ететіні, бұл өз кезегінде шығармашылық шешім қабылдау және өмір бойы үйрену дағдыларын дамытатыны көрсетілді. Қорытындылай келе, педагогтың рөлі дәстүрлі білім берушіден процесс жетекшісі мен ынталандырушысына ауысуы тиіс деген қорытынды жасалады.

Аннотация. Данная статья исследует проблему развития творческой личности учащегося через интеграцию современных информационно-коммуникационных технологий (ИКТ) и инновационных педагогических методов в учебный процесс. Цель статьи – проанализировать дидактический потенциал таких технологий, как интерактивное обучение, SMART-обучение, развитие критического мышления, и определить их влияние на формирование познавательной активности, навыков самообразования и творческих способностей учащихся. В ходе исследования использовались методы экспертного анализа, обобщения педагогического опыта и сопоставления с теоретической литературой. В результате показано, что системное применение современных технологий индивидуализирует учебный процесс, основанный на активном, субъектном участии ученика, что, в свою очередь, развивает навыки творческого принятия решений и обучения на протяжении всей жизни. В заключение делается вывод о необходимости трансформации роли педагога от традиционного транслятора знаний к руководителю процесса и мотиватору.

Кіріспе. Қазіргі ақпараттық қоғамда білім беру жүйесінің негізгі міндеттерінің бірі – болашақтың бәсекеге қабілетті, икемді, шығармашылық ойлай алатын және үздіксіз өзін-өзі дамыта алатын азаматтарын даярлау болып табылады. Дәстүрлі білім беру парадигмасы, онда мұғалім білімнің жалғыз көзі, ал оқушы оны пассивті түрде қабылдаушы ретінде көрінеді, бүгінгі заман талаптарын қанағаттандыра алмайды. Осыған байланысты, педагогикалық іс-тәжірибеге инновациялық технологиялар мен әдістерді енгізу өзекті мәселеге айналуда. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (АКТ) тек оқыту құралы ғана емес, оқу ортасын түбегейлі өзгертетін, оқушының рөлін белсенді субъектке көтеріп, оның шығармашылық әлеуетін ашуға мүмкіндік беретін фактор болып табылады. Бұл мақаланың мақсаты – оқыту үрдісінде заманауи технологияларды (интерактивті, SMART-оқыту, сыни ойлауды дамыту әдістері) қолдану арқылы оқушының шығармашылық тұлғасын дамытудың теориялық негіздерін жүйелеу және олардың практикалық тиімділігін талдау. Зерттеудің өзектілігі қазіргі білім беру стратегияларының негізгі бағыты – тұлғаның шығармашылық қабілеттерін дамыту болып табылатындығында жатыр.

Негізгі бөлім. Заманауи оқыту технологияларының педагогикалық мәні оқу процесіндегі субъекті-объекті қатынастарын өзгертуде жатыр. Оқушы білімнің пассивті қабылдаушысынан оның белсенді құрылысшысына айналады. Бұл өзгерісті жүзеге асырудың негізгі механизмі ретінде бірқатар технологияларды атап өтуге болады.

Біріншіден, интерактивті оқыту технологиялары оқушылар мен педагог, сондай-ақ оқушылардың өзара белсенді өзара әрекеттесуіне негізделген. Бұл технологиялар дискуссия, жобалар, рөлдік ойындар, жұптық және топтық жұмыс түрлерін қамтиды. Интерактивті ортада оқушы өз пікірін еркін білдіре алады, пікірталасқа қатыса алады, коллегаларының тәжірибесінен үйренеді, бұл оның коммуникативтік дағдыларын дамытып, ойлауын кеңейтеді. Осындай әрекеттесу оқушының шығармашылық қабілеттерін ынталандырады, өйткені ол ешқандай дайын шешімді емес, өзінің жолдарын іздестіруге мәжбүр болады [1, б. 34].

Екіншіден, SMART-оқыту (Specific, Measurable, Achievable, Relevant, Time-bound – нақты, өлшенетін, қол жетімді, тиісті, уақытша шектелген) технологиясы оқу мақсаттарын және оларға жету жолдарын жүйелеуге бағытталған. Бұл тәсіл оқушыға нақты, түсінікті және өлшенетін мақсаттар қоюға үйретеді, оның өз оқу траекториясын жоспарлауға және бақылауға мүмкіндік береді. Білім алушының өзіндік бағдарлама жасау дағдыларын меңгеруі оның жауапкершілігін арттырып, шығармашылық пен ізденіс қабілеттерін дамытады, өйткені ол өзінің даму деңгейі мен қызығушылықтарына сәйкес оқу мазмұнын таңдай алады.

Үшіншіден, сыни ойлауды дамыту технологиялары шығармашылық тұлға қалыптастырудың ажырамас бөлігі болып табылады. Сыни ойлау – бұл ақпаратты белсенді түрде талдау, бағалау және жүйелеу, логикалық қорытындылар жасау қабілеті. Заманауи білім беруде бұл дағдыларды қалыптастыруға арналған арнайы стратегиялар мен әдістер (мысалы, Блум таксономиясы, Venn диаграммалары, «сиырдың сүйегі» сияқты ой жүгірту әдістері) кеңінен қолданылады. Сыни ойлай білу шығармашылықтың негізі болып табылады, өйткені ол проблемаларды әртүрлі бұрыштардан көруге және дастандық емес шешімдер табуға мүмкіндік береді [2, б. 78].

Осы технологияларды практикалық жүзеге асыру АКТ-ны тиімді пайдаланусыз толық болуы мүмкін емес. LearningApps.org, Kahoot!, Quizlet сияқты платформалар интерактивті тапсырмалар жасауға, білімді тестілеуге, оқушылар арасында бәсекелестік пен ынталандыру элементтерін енгізуге мүмкіндік береді. Бұл құралдар оқу процесін ойынға айналдырып, оны тартымды етеді, сонымен бірге мұғалімге оқушылардың жеке жетістіктерін нақты бақылауға мүмкіндік береді. Цифрлық ресурстарды қолдану оқушылардың өз уақыты мен жылдамдығымен жұмыс істеуге мүмкіндік беріп, оқытуды жекелендіреді. Алайда, технологияларды сәтті енгізу бірқатар шарттарды талап етеді. Олардың ішінде ең бастысы – педагогтың өзін-өзі дайындауы және оның кәсіби құзыреттілігі. Мұғалім тек технологияны білуі ғана емес, оны дидактикалық мақсатта тиімді пайдалана білуі керек. Сонымен қатар, технологиялардың өзі мақсат емес, оқу нәтижелерін жақсарту құралы болып табылатынын түсіну маңызды. Технологияны оқу мазмұны мен педагогикалық мақсаттарға сәйкес енгізу қажет. Сонымен қатар, шығармашылық тұлғаны дамыту үшін қолайлы психологиялық-педагогикалық ортаны құру аса маңызды. Бұл сенім, еркіндік, қателерді жіберу мүмкіндігі және қолдау атмосферасын білдіреді. Педагогтың рөлі сынаушыдан көмектесуші, ынталандырушы және процесс жетекшісіне ауысуы тиіс. Тек осындай жағдайда оқушы өз идеяларын еркін білдіре алады, тәжірибе жасай алады және шығармашылық қабілеттерін аша алады.

Қорытынды. Қорытындылай келе, заманауи оқыту технологиялары шығармашылық тұлғаны дамытудың күшті құралы болып табылады. Олар оқу процесін трансформациялап, оны оқушының жеке қажеттіліктеріне бейімдеп, оның белсенділігі мен жауапкершілігін арттырады. Негізгі қорытындыларды келесідей тұжырымдауға болады:

1. Интерактивті технологиялар, SMART-оқыту және сыни ойлауды дамыту әдістері оқушыны білім беру процесінің белсенді субъектісіне айналдырады, бұл оның шығармашылық инициативасы мен өздік ізденісін түрлендіреді.
2. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар осы педагогикалық тәсілдерді жүзеге асырудың тиімді платформасын құрайды, оқуға ойын элементтерін енгізіп, жекелендіруді және кері байланысты жеңілдетеді.
3. Технологиялардың табысты интеграциясы оларды дидактикалық мақсаттарға бағынатын құрал ретінде түсінуді, педагогтың дайындығын және қолдаушы психологиялық ортаны талап етеді.
4. Шығармашылық тұлғаны дамыту – бұл тек нақты дағдыларды меңгеру емес, сонымен қатар белсенді әлеуметтік позицияны, өзін-өзі дамытуға деген дайындықты және өзгеріп отыратын әлемде сәтті әрекет ету қабілетін қалыптастыруды білдіреді [3, б. 112].

Осылайша, заманауи технологияларды оқытуға енгізу – бұл білім беру сапасын жақсартудың және болашақтың шығармашылық әлеуеті мол ұрпағын даярлаудағы стратегиялық қадам болып табылады. Бұл процестің жетістігі білім берудің барлық деңгейлерінде инновациялық тәсілдер мен қолдаушы ортаның бірлескен дамуына байланысты.

Әдебиеттер тізімі

1. Қасымова А.Т., Әлімқұлова Ж.К. Интерактивті оқыту технологиялары: теория және практика. – Алматы: Білім, 2020. – 256 б.
2. Полонский В.М. Критическое мышление: методология и практика. – М.: Академия, 2019. – 192 с.
3. Fullan, M., Langworthy, M. A Rich Seam: How New Pedagogies Find Deep Learning. – London: Pearson, 2014. – 120 p.
4. Әдістемелік журналға мақала жариялаудың негізгі талаптары [Электрондық ресурс] – https://adisteme.kz/rules.html