Аннотация (қазақ тілінде)

Бұл мақалада жаңартылған білім беру мазмұны жағдайында мектептегі оқыту жүйесін жетілдірудің теориялық және практикалық аспектілері қарастырылады. Мақалада Қазақстан Республикасындағы білім жүйесінің жаңғыру үдерістері, оқытудың спиральді құрылымы, критериалды бағалау жүйесі, педагогтің кәсіби құзыреттілігі, функционалдық сауаттылықты дамыту механизмдері, орта білім сапасын арттырудағы инновациялық әдіс-тәсілдердің маңызы талданады. Зерттеу барысында салыстырмалы талдау, педагогикалық бақылау, теориялық модельдеу әдістері қолданылды. Нәтижесінде жаңартылған бағдарлама мектеп оқыту жүйесіне оқушының жеке білім траекториясын құруға, дағдыларды кезеңдік меңгеруге мүмкіндік беретіні анықталды. Қорытындыда жаңартылған білім мазмұнының тиімділігін арттыру үшін мұғалімнің кәсіби дамуы, оқу материалын жоспарлау, критериалды бағалау жүйесін дұрыс ұйымдастыру сияқты негізгі тұжырымдар ұсынылады. Мақала мәтінінде білім беру мазмұнын жаңарту теориясына қатысты формулалар мен деректер, сондай-ақ ғылыми әдебиеттерге сілтемелер беріледі [1, б. 57].

Аннотация (на русском языке)

В статье рассматриваются теоретические и практические основы совершенствования школьной системы обучения в условиях обновленного содержания образования. Анализируются ключевые элементы образовательной реформы Республики Казахстан: спиральный принцип структуры программы, система критериального оценивания, развитие функциональной грамотности, усиление профессиональной компетентности педагогов. В исследовании применялись методы педагогического анализа, наблюдения и теоретического моделирования. Полученные результаты показывают, что обновленная программа обеспечивает поэтапное освоение учащимися навыков и формирование индивидуальных образовательных траекторий. В заключение представлены выводы о необходимости комплексного профессионального роста педагога, рационального планирования обучения и корректной реализации механизмов оценивания. В тексте приведены ссылки на научные источники [2].

Abstract (in English)

This article explores the theoretical and practical foundations of improving the school education system within the framework of Kazakhstan’s updated curriculum. The study examines the spiral curriculum model, the criterion-based assessment system, the development of students’ functional literacy, and the enhancement of teachers’ professional competencies. Methods such as comparative pedagogical analysis, observation, and theoretical modelling were used. The findings indicate that the updated curriculum enables gradual skill acquisition and supports the creation of individualized learning trajectories. The conclusion emphasizes the need for continuous professional development of teachers, effective instructional planning, and proper implementation of assessment tools. References to academic sources are provided in the text [3].

Кіріспе

Қазақстандағы білім беру жүйесінің заманауи трансформациясы жаһандану жағдайында бәсекеге қабілетті ұлт қалыптастырудың маңызды тетігі болып табылады. Жаңартылған білім беру мазмұны енгізілгеннен кейін мектептегі оқыту жүйесі жаңа ғылыми-әдіснамалық ұстанымдарға сүйеніп қайта құрылуда. Бұл өзгерістердің негізінде тұлғаның функционалдық сауаттылығын дамыту, білімді қолдануға бағытталған құзыретті тәсіл, жеке оқу траекториясын құру және оқу үдерісіне инновациялық технологияларды енгізу секілді негізгі факторлар жатыр [4]. Жаңартылған мазмұндағы басты ерекшелік – білімді дайын күйде беру емес, оқушының өздігінен іздену, зерттеу, талдау, бағалау сияқты әрекеттерін белсендіру. Бұл тәсіл әлемдік білім жүйесінде нәтижелі деп танылған конструктивизм теориясына сүйенеді. Сонымен қатар пәндік мазмұнның спиральді құрылымы, оқу мақсаттарының таксономиялық жүйемен байланысы, критериалды бағалау жүйесінің енгізілуі оқыту сапасын айқындаудың жаңа деңгейін қалыптастырды.

Негізгі бөлім

1. Жаңартылған білім мазмұнының ғылыми-әдіснамалық негіздері

Жаңартылған білім мазмұны танымдық дамудың кезеңділігін ескеретін спиральді оқу бағдарламасына негізделген. Спиральді модель Джером Брунердің когнитивтік теориясына сүйеніп, оқу материалын қарапайымнан күрделіге біртіндеп тереңдетуді көздейді [1]. Әр сынып деңгейінде бұрын меңгерілген білім жаңа мазмұнмен кеңейтіледі, оқушының танымдық дамуына сәйкес күрделенеді. Бағдарламада пәндер арасындағы пәнаралық байланыстар күшейтіліп, оқушылардың нақты өмірлік жағдаяттарда білімді қолдануына бағытталған құзыреттілік тәсіл басымдыққа ие.

2. Критериалды бағалау жүйесінің рөлі

Критериалды бағалау жүйесі (КБЖ) — бұл оқушының оқу жетістігін алдын ала анықталған, нақты және өлшенетін критерийлер арқылы бағалау тәсілі. КБЖ қалыптастырушы бағалау және жиынтық бағалау түрлерін қамтиды. Қалыптастырушы бағалау күнделікті оқу әрекетіне мониторинг жасап, кері байланыс беру үшін қолданылады. Жиынтық бағалау бөлім соңында және тоқсан соңында өткізіледі. Бұл жүйе бағалаудың ашықтығы мен объективтілігін қамтамасыз етеді.

3. Педагогтің кәсіби құзыреттілігі және кәсіби даму қажеттілігі

Жаңартылған бағдарлама мұғалімнен жаңа кәсіби құзыреттерді талап етеді. Педагог тек білім беруші ғана емес, оқушының зерттеушілік әрекетін ұйымдастырушы, бағыт беруші тұлғаға айналады. Педагогикалық құзыреттілік құрамына әдіснамалық сауаттылық, цифрлық технологияларды меңгеру, коммуникативтік дағдылар, оқу үдерісін жобалау қабілеті жатады [2].

4. Оқытудың инновациялық әдістері және цифрлық орта

Проблемалық оқыту, жобалық жұмыс, зерттеуге негізделген оқыту, ынтымақтастықта оқыту тәсілдері оқыту сапасын арттырады. Цифрлық білім беру ресурстарын (Learning Management System, интерактивті платформалар) пайдалану оқушының жеке қолжетімділігін кеңейтеді және бейімделген оқытуды қамтамасыз етеді [3].

5. Функционалдық сауаттылықты дамыту

Функционалдық сауаттылық – оқушының алған білімді күнделікті өмірде қолдана білу қабілеті. Оған оқу, математикалық, жаратылыстану, цифрлық және қаржылық сауаттылық жатады. PISA зерттеулері функционалдық дағдылардың маңызын көрсетті. Жаңартылған бағдарлама бұл дағдыларды дамытуға бағытталған тапсырмалар жүйесін ұсынады.

6. Жеке білім траекториясы және оқушыға бағытталған оқыту

Жеке оқу траекториясы оқушының қабілеті, қызығушылығы және даму қарқынына сәйкес құрылады. Бұл тәсіл дербестік пен жауапкершілікті дамытады, инклюзивті білім беруді қолдайды [4].

7. Мектептегі басқару және білім сапасын қамтамасыз ету

Жаңартылған білім мазмұнын тиімді іске асыру үшін мектеп басқаруы стратегиялық жоспарлау, педагог кадрлардың кәсіби дамуын қолдау, оқу жетістіктерін мониторингтеу жүйесін енгізуі тиіс. Білім сапасы ішкі және сыртқы бағалау арқылы қамтамасыз етіледі.

Қорытынды

Жаңартылған білім беру мазмұны мектептегі оқыту жүйесіне сапалы өзгеріс енгізді. Спиральді оқу бағдарламасы оқушылардың танымдық дамуын кезең-кезеңімен қамтамасыз етеді. Критериалды бағалау жүйесі оқыту жетістіктерін объективті өлшеуге мүмкіндік береді. Мұғалімнің кәсіби құзыреттілігі — жаңартылған бағдарлама табысының басты шарты. Инновациялық әдістер мен функционалдық сауаттылықты дамыту — қазіргі мектептің негізгі бағыттары. Білім жүйесін жаңғырту оқушыға бағытталған, заманауи талаптарға сәйкес келетін оқытуды қамтамасыз етуі тиіс.

Әдебиеттер тізімі

1. Bruner J. The Process of Education. — Cambridge: Harvard University Press, 1960.
2. Fullan M. The New Meaning of Educational Change. — New York: Teachers College Press, 2016.
3. OECD. Education at a Glance 2022. — Paris: OECD Publishing, 2022.
4. Құдайбергенова К. Құзырлылық теориясының негіздері. — Алматы: Ғылым, 2014.
5. Назарбаев Н.Ә. Қазақстан–2050 стратегиясы. — Астана, 2012.
6. Мұханбетжанова Ә. Педагогикалық инновациялар: оқу құралы. — Алматы: Білім, 2020.
7. Әдістемелік журналға мақала жариялаудың негізгі талаптары [Электронды ресурс] – [https://adisteme.kz/rules.html](https://adisteme.kz/rules.html)