Аннотация. Мақалада Қазақстанда жалпы орта білім беруді жетілдіру бағдарламасы аясында жүзеге асырылып жатқан пән мазмұнын жаңарту процесінің, атап айтқанда ағылшын тілі пәнінің оқыту тиімділігіне әсері қарастырылады. Жанартылған бағдарлама (ЖБ) аясында мұғалімдердің біліктілігін арттыру курстарының мазмұны мен мақсаттарына талдау жасалады. Зерттеудің мақсаты – жаңартылған оқу бағдарламасының оқу процесінің сапасына әсерін, сондай-ақ оның мұғалімдердің педагогикалық қызметін жетілдірудегі рөлін анықтау болып табылады. Қолданылған әдістерге талдаулық шолу, педагогикалық тәжірибені жүйелеу және сараптамалық бағалау жатады. Нәтижелер көрсеткендей, мазмұнды жаңарту тілдік дағдыларды үйретуде заманауи әдіснамаларды қолдануды, критериалды бағалау жүйесін енгізуді талап етеді, бұл өз кезегінде оқушылардың танымдық белсенділігін және сыни тұрғыдан ойлау қабілетін арттыруға ықпал етеді.

Аннотация. В статье рассматривается влияние процесса обновления содержания предметов, в частности преподавания английского языка, на эффективность обучения в рамках программы обновления общего среднего образования в Казахстане. Проводится анализ содержания и целей курсов повышения квалификации учителей в рамках обновленной программы (ОП). Цель исследования – определить влияние обновленной учебной программы на качество образовательного процесса, а также её роль в совершенствовании педагогической деятельности учителей. Использованные методы включают аналитический обзор, систематизацию педагогического опыта и экспертной оценки. Результаты показывают, что обновление содержания требует применения современных методик обучения языковым навыкам, внедрения критериальной системы оценивания, что, в свою очередь, способствует повышению познавательной активности учащихся и способности к критическому мышлению.

Abstract. The article examines the impact of the process of updating subject content, particularly in English language teaching, on the effectiveness of learning within the framework of the program for updating general secondary education in Kazakhstan. An analysis is made of the content and objectives of teacher training courses under the updated program (UP). The aim of the study is to determine the influence of the updated curriculum on the quality of the educational process, as well as its role in improving the pedagogical activities of teachers. The methods used include analytical review, systematization of pedagogical experience, and expert evaluation. The results show that content renewal requires the application of modern methodologies for teaching language skills and the introduction of a criteria-based assessment system, which in turn helps to increase students' cognitive activity and critical thinking abilities.

Кіріспе

Қазақстан білім беру жүйесі халықаралық стандарттарға сәйкес даму мен өзгерістердің үздіксіз процесін басынан кешіріп отыр. Жалпы білім беретін мектептердің оқу бағдарламаларын жүйелі түрде жаңарту – елдің стратегиялық басымдықтарының біріне айналды. Бұл бағыт Қазақстан Республикасының Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың «Қазақстан-2050» Стратегиясы мен «Мәңгілік Ел» идеясының құндылықтарына негізделген талаптарға жауап береді. Осы талаптардың арасында тілдік біліктілікті арттыру, сыни ойлауды дамыту және әлемдік білім кеңістігіне интеграциялану маңызды орын алады. [2, б. 15] Жанартылған бағдарлама (ЖБ) тек оқу материалдарын өзгертумен шектелмей, оқытудың өзекті әдіснамалары мен құралдарын, соның ішінде бағалау жүйесін толық қайта қарауды талап етеді. Мұндай кешенді түрлендірудің тиімділігі тікелей мұғалімдердің кәсіби даярлығына және жаңа тәсілдерді бейімдеу қабілетіне байланысты. Осыған байланысты, Қарағанды қаласындағы Педагогикалық шеберлік орталығында (ПШО) жүргізілетін біліктілікті арттыру курстарының рөлі артады. Бұл мақалада ЖБ аясында ағылшын тілі мұғалімдерінің даярлығы мен іс-тәжірибесі талданады, оқыту тиімділігінің өзгеруіне баға беріледі.

Негізгі бөлім

Жанартылған бағдарламаның негізгі мақсаттарына білім алушылардың коммуникативтік, танымдық және тілдік дағдыларын кешенді дамыту жатады. Бұл ретте аудармасыз оқыту (аудиолингвистикалық және коммуникативтік тәсілдер), төрт негізгі дағдыны (тыңдау, сөйлеу, оқу, жазу) теңес дамыту, сондай-ақ оқушыларды өз оқу процесіне белсенді тарту үлкен мәнге ие. Сонымен қатар, ЖБ критериалды бағалау жүйесін енгізуді көздейді, бұл оқушылардың жетістіктері мен кемшіліктерін объективті түрде анықтауға, оларға нақты кері байланыс беруге мүмкіндік береді. [3, б. 89]

Қарағанды облысындағы ПШО біліктілікті арттыру курсының тәжірибесі ЖБ-ның оқыту практикасына қалай енгізілетінін көрсетеді. Курс аясында 30 ағылшын тілі мұғаліміне келесі мәселелер бойынша оқу-әдістемелік материалдар ұсынылды:

1. Жаңартылған оқу мазмұнының ерекшеліктері және оны жоспарлау;
2. Активті оқыту әдістері мен оқу стратегияларын қолдану;
3. Критериалды бағалаудың тәжірибелік аспектілері;
4. Сабақта заманауи ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (АКТ) пайдалану.

Тренингтер мен практикумдар барысында мұғалімдер жаңа білімді өз педагогикалық қызметіне бірден бейімдеу мүмкіндігіне ие болды. Бақылаулар көрсеткендей, курстың негізгі артықшылығы оның практикалық бағыттылығында: мұғалімдер тақырыптық жоспарларды жасап, жаңа форматтағы сабақ моделдерін әзірлеп, оларды коллегаларымен талқылады. Осындай әрекеттестік оларға өз тәжірибесін салыстыруға және тиімді шешімдерді бөлісуге мүмкіндік берді. [4]

ЖБ негізіндегі оқытудың тиімділігі бірқатар факторларға байланысты. Біріншіден, бұл мұғалімнің рөлінің өзгеруі: ол білім берудің негізгі көзі емес, оқу процесінің ұйымдастырушысы мен көмекшісіне айналады. Екіншіден, оқушының белсенді рөлі артады, ол өз білімін өз бетінше құруға үйренеді. Үшіншіден, нәтижені бағалау жүйесі мұғалім мен оқушы үшін де айқын және түсінікті болуы керек. Осы үш фактордың үйлесімділігі тиімділік деңгейін анықтайды. Ағылшын тілі пәні бойынша ЖБ-ны енгізу кезінде ең көп кездесетін қиындықтар: аудиторияны әдіснамалық жағынан толық қамтудың қиындығы, материалдар мен көздердің жетіспеушілігі, кейбір мұғалімдердің консервативті көзқарастары болып табылады. Дегенмен, біліктілігін арттыру курстары осы қиындықтарды жеңуге бағытталған. [5, б. 112]

Практикалық нәтижелерге көз жүгіртсек, ЖБ негізінде оқытылатын сыныптарда оқушылардың пәнге деген қызығушылығының артуы, сөйлеу дағдыларының жылдам дамуы байқалады. Критериалды бағалау оқушыға өз қабілеттерін нақты түсінуге, күш-жігерін дұрыс бағыттауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, мұғалімдер арасындағы тәжірибе алмасу педагогикалық іс-әрекеттердің жаңа формаларын қалыптастыруға ықпал етеді.

Қорытынды

Жалпы орта білім беруді жетілдіру бағдарламасы аясында жүзеге асырылып жатқан пән мазмұнын жаңарту, білім беру процесінің тиімділігін арттырудың маңызды құралы болып табылады. Жанартылған бағдарламаның негізгі артықшылығы оның интегралдылығында: ол мазмұндық, әдістемелік және бағалау компоненттерін біртұтас жүйеге біріктіреді. Ағылшын тілі пәні бойынша жаңа тәсілдер оқушылардың тілдік және коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыруға бағытталған, бұл бүгінгі глобалды әлемнің нақты талабы болып табылады.

Қарағанды ПШО-сындағы тәжірибе көрсеткендей, мұғалімдердің кәсіби даярлығы мен олардың тәжірибе алмасуы ЖБ-ны сәтті енгізудің негізгі факторы болып табылады. Курстар мұғалімдерге тек жаңа әдістерді ұсынып қана қоймай, оларға өзгерістерді іс жүзінде жүзеге асыруға тікелей көмектеседі. Сондай-ақ, курстардың практикалық бағыты педагогикалық шеберлікті жетілдіруге ықпал етеді.

Дегенмен, жүйелі мониторинг және оқыту нәтижелерін бақылау қажеттілігі жалғасуда. ЖБ негізіндегі оқытудың ұзақ мерзімді тиімділігін бағалау үшін қосымша зерттеулер жүргізу маңызды. Тұрақты әдістемелік қолдау және мұғалімдер үшін рефлексиялық алаңдарды ұйымдастыру өзгерістердің тереңірек жүзеге асуына ықпал етеді. Осылайша, жанартылған бағдарлама тек білім беру мазмұнын жаңарту емес, бүкіл педагогикалық мәдениетті жаңғырту үдерісі ретінде қарастырылуы керек.

Әдебиеттер тізімі

1. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі. Орта білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің типтік оқу бағдарламалары. – Астана: Мемлекеттік баспа үйі, 2022. – 320 б.
2. Назарбаев Н.Ә. «Қазақстан-2050» Стратегиясы: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ. – Астана: Ел ордасы, 2012. – 98 б.
3. Richards, J. C., & Rodgers, T. S. Approaches and Methods in Language Teaching. 3rd Edition. – Cambridge: Cambridge University Press, 2014. – 410 p.
4. Қарағанды қаласының Педагогикалық шеберлік орталығының ресми сайтындағы есептер мен әдістемелік материалдар. [Электрондық ресурс]. – https://pso-karaganda.kz
5. Brown, H. D. Teaching by Principles: An Interactive Approach to Language Pedagogy. 4th Edition. – New York: Pearson Education, 2015. – 668 p.
6. Әдістемелік журналға мақала жариялаудың негізгі талаптары [Электрондық ресурс] – https://adisteme.kz/rules.html