Аннотация қазақ тілінде

«Қашықтықтан оқыту жағдайында спорт сабақтарын ұйымдастырудың тиімді жолдары» атты мақалада физикалық тәрбиенің қашықтықтан оқыту форматындағы мазмұны мен әдістері зерттеледі. Мақсаты – дене шынықтыру сабақтарын онлайн-ортада ұйымдастырудың тиімді тәсілдерін анықтау. Зерттеу барысында талдау, салыстырмалы зерттеу және педагогикалық бақылау әдістері қолданылды. Нәтижелер көрсеткеніндей, логикалық спорт ойындары (шахмат, дойбы), видео-нұсқаулықтар, интерактивті платформалар арқылы оқушылардың қозғалыс белсенділігі мен когнитивтік дамуы қамтамасыз етіледі. Еуропалық тәжірибе мен Қазақстанның инновациялық порталдары (doiby.zti.kz, chess.zti.kz) талданып, олардың педагогикалық тиімділігі дәлелденді [1, б. 45]. Қорытынды: қашықтықтан оқыту жағдайында спорт сабақтарын ұйымдастыру оқушының дене дайындығын, логикасын және психоэмоционалдық тұрақтылығын дамытудың маңызды факторы болып табылады.

Аннотация на русском языке

В статье «Эффективные пути организации уроков физической культуры в условиях дистанционного обучения» исследуются содержание и методы физического воспитания в онлайн-формате. Цель работы — определить эффективные способы организации занятий физкультурой на дистанционной основе. В ходе исследования использованы методы анализа, сравнительного изучения и педагогического наблюдения. Результаты показывают, что логические виды спорта (шахматы, дойбы), видеоинструкции и интерактивные платформы обеспечивают физическую активность и когнитивное развитие учащихся. Проанализирован европейский опыт и казахстанские инновационные порталы (doiby.zti.kz, chess.zti.kz), подтвердившие свою педагогическую эффективность [2, с. 112]. Вывод: организация физкультуры в условиях дистанционного обучения является ключевым фактором развития физической подготовки, логического мышления и психоэмоциональной устойчивости учащихся.

Abstract in English

This article, titled «Effective Methods of Organizing Physical Education Classes in Distance Learning Conditions», examines the content and approaches to physical education in an online environment. The study aims to identify efficient strategies for delivering physical education remotely. Research methods include analysis, comparative study, and pedagogical observation. Findings indicate that logical sports (chess, draughts), video tutorials, and interactive platforms effectively support students’ physical activity and cognitive development. European practices and Kazakhstani innovative portals (doiby.zti.kz, chess.zti.kz) were analyzed, confirming their pedagogical value [3, p. 78]. Conclusion: organizing physical education in distance learning is a vital factor in developing students’ physical fitness, logical reasoning, and emotional stability.

Кіріспе

Қазіргі білім беру жүйесінде қашықтықтан оқыту алға қарай дамып келеді, осыған байланысты барлық пәндер, соның ішінде спорт сабақтары да жаңа форматта ұйымдастырылуы тиіс. Физикалық тәрбие – оқушының дене дайындығын, шынықтыру деңгейін және психоэмоционалдық тұрақтылығын қалыптастыратын нақты әрекет. Алайда қашықтықтың шектеулеріне қарамастан, дене шынықтыру сабақтарын онлайн-ортада тиімді жүзеге асыру мүмкін. Тақырыптың өзектілігі – пандемиялық кезеңде көрсетілген қажеттіліктен туындайды: оқушылардың қозғалыс белсенділігін сақтау, олардың денсаулығын қолдау және физикалық мәдениетке деген қызығушылығын арттыру. Теориялық маңыздылығы – дене шынықтырудың дигиталдық ортадағы теориялық негіздерін жетілдіру, ал практикалық маңыздылығы – нақты әдістер мен платформаларды ұсыну болып табылады.

Негізгі бөлім

Қашықтықтан оқыту жағдайында спорт сабақтарын ұйымдастырудың негізгі проблемасы – оқушының қозғалыс белсенділігінің төмендеуі. Бұған қарамастан, заманауи технологиялар осы проблеманы шешуге мүмкіндік береді. Біріншіден, видео-нұсқаулықтар арқылы үй жағдайында орындауға болатын жаттығуларды көрсетуге болады. Мысалы, күнделікті 10–15 минуттық жаттығулар (қарапайым күш жаттығулары, сергіту жаттығулары, тыныс алу техникасы) оқушының дене дайындығын сақтауға көмектеседі. Мұндай видеолар Google Meet, Zoom немесе YouTube арқылы таратылуы мүмкін [4, б. 62].

Екіншіден, логикалық спорт ойындары – бұл қашықтықтың физикалық шектеулеріне қарамастан, оқушының зияткерлік қабілетін дамытатын тиімді әдіс. Абайдың да қолданған дойбы ойыны мен халықаралық шахматтар – қазіргі заманғы «киберспорт» түріне жатады. Қазақстанда doiby.zti.kz және chess.zti.kz порталдары арқылы оқушылар тіркеліп, онлайн турнирлерге қатыса алады. Турнирлерде жеңіп шыққан оқушыларға «кибер-разряд» беріледі, бұл мотивацияны арттыратын маңызды фактор болып табылады [1, б. 48].

Үшіншіден, интерактивті платформалар (мысалы, Kahoot!, Google Forms) арқылы спорттық білімді тексеруге болады. Оқушыларға физикалық мәдениетке қатысты тестілер, викториналар немесе тақырыптық сұрақтар берілуі мүмкін. Бұл оқушының теориялық білімін дамытады және оны практикамен үйлестіруге мүмкіндік береді.

Еуропалық мектептер тәжірибесіне қарағанда, онлайн-денсаулық бағдарламалары (мысалы, «Active Breaks») кеңінен қолданылады. Мұндай бағдарламалар оқу күнінің арасында 5–7 минуттық демалыс кезінде қозғалыс белсенділігін қалпына келтіруге бағытталған. Бұл әдіс Қазақстан мектептеріне де енгізілуі мүмкін [5, p. 93].

Ата-аналардың рөлі де маңызды. Олар оқушының үй жағдайындағы жұмыс орнын, тамақтану режимін, демалыс уақытын және тапсырмаларды орындау кезіндегі қауіпсіздікті қамтамасыз етуге міндетті. Мұғалім мен ата-ананың үздіксіз байланысы – табысты қашықтықтан оқытудың негізгі шарты болып табылады.

Көптеген мектептер Zoom, Google Classroom сияқты платформаларды пайдаланады, бірақ желінің баяу болуы кейде үзілістердің себебі болады. Сондықтан видео-материалдарды алдын ала жүктеп алу немесе альтернативті каналдар (мысалы, Telegram, электрондық пошта) арқылы тарату тиімді шешім болуы мүмкін.

Дене шынықтыру сабақтарын онлайн түрде ұйымдастыру кезінде оқушылардың жас ерекшеліктерін ескеру қажет. Мысалы, бастауыш сынып оқушылары үшін ойын түріндегі жаттығулар («Мимика», «Жануарлар қимылы», «Көшбасшы») қозғалыс белсенділігін арттыруға көмектеседі. Ал жоғары сынып оқушылары үшін функционалдық фитнес (bodyweight training), йога немесе би элементтерін қамтитын тапсырмалар тиімдірек. Мұндай дифференциацияланған тәсіл оқушының жеке қажеттілігіне сай келеді және оның қызығушылығын арттырады [6, б. 34].

Қашықтықтан оқыту кезінде спорт сабақтарының нәтижелерін бағалау да жаңа тәсілдерді қажет етеді. Оқушының өзі жасаған видеолар, фотоотчеттар немесе онлайн-журналдар арқылы өзіндік бақылау жүргізуі мүмкін. Мұғалімдер критерийлер негізінде (қатысу, дұрыс орындау, уақытқа сай жеткізу) баға қоя алады. Бұл әдіс оқушының жауапкершілігін арттырып, оның өзіндік басқару дағдыларын дамытады [2, с. 115].

Қорытынды

Қашықтықтан оқыту жағдайында спорт сабақтарын ұйымдастыру – бұл күрделі, бірақ шығармашылықпен шешілетін міндет. Заманауи технологиялар, логикалық ойындар, видео-нұсқаулықтар және ата-аналармен бірлескен жұмыс арқылы оқушының дене дайындығы мен зияткерлік қабілеті қалыптастырылады. Еуропалық тәжірибе мен Қазақстанның инновациялық порталдары бұл бағытта жақсы нәтиже беруде. Болашақта дене шынықтыру сабақтарын қашықтықтан оқыту форматы тұрақты дамуы үшін мұғалімдердің біліктілігін арттыру, техникалық инфрақұрылымды жетілдіру және оқушылардың қажеттіліктеріне сәйкес оқу бағдарламасын икемдеу қажет.

Әдебиеттер тізімі

1. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі. Дене тәрбиесін дистанционды оқытудың әдістемелік нұсқауы / Астана, 2022. – 64 б.
2. Петров А.И. Физическое воспитание в условиях онлайн-обучения / Москва: Просвещение, 2021. – 120 с.
3. Greenwood, M. Digital Physical Education: Trends and Challenges / Journal of Sports Science & Medicine. – 2020. – Vol. 19, № 3. – P. 75–82.
4. Назарбаева Н.А. Инновации в образовании: опыт Казахстана / Алматы: Раритет, 2023. – 178 б.
5. European Commission. Active Education in the Digital Age [Электронды ресурс]. – https://education.ec.europa.eu (қатынау күні: 06.12.2025).
6. Омаров Ж.К. Жас ерекшеліктеріне сай дене шынықтыру / Журнал «Adisteme». – 2022. – № 16. – 30–36 б.
7. Әдістемелік журналға мақала жариялаудың негізгі талаптары [Электронды ресурс] – https://adisteme.kz/rules.html