Білім алушыларды оқытудың инновациялық әдістері [Педагогика]

Автор статьи : Аида И.
Организация : Бақанас аграрлы-индустриалдық колледж
Должность : арнайы пән оқытушысы
Дата : 27.06.2016
Номер журнала : 03-13-2021

Әлемнің жетекші елдерінің көпшілігі білім беру жүйесін, білім берудің мақсатын, мазмұны мен технологияларын оның нәтижесіне қарап бағалайтын болды. Білім берудің қазіргі негізгі мақсаты білім алып, білік пен дағды, іскерлікке  қол жеткізу ғана емес, солардың негізінде дербес, әлеуметтік және кәсіби біліктілікке – ақпаратты өзі іздеп табу, талдау және ұтымды пайдалану, жылдам қарқынмен өзгеріп жатқан бүгінгі дүниеде лайықты өмір сүру және жұмыс істеу болып табылады..

Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңының 8-бабында «Білім беру жүйесінің басты міндеті - оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық коммуникациялық желілерге шығу, ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке тұлғаны қалыптастыруға, дамытуға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау» -  деп атап көрсеткендей, қазіргі кезеңде әрбір мұғалімнің алдына қойып отырған басты міндеттерінің бірі- оқытудың әдіс-тәсілдерін үнемі жетілдіріп отыру және жаңа педагогикалық технологияны меңгеру.

Білім беру тұлғаның, қоғамның, ұлттың, мемлекеттің дамуының стратегиялық негізі және табысты болашақтың кепілі болып табылады. Постиндустриалды қоғамның білімге ғана емес, мамандардың біліктілігіне де негізделген жаһандық ақпараттық болып қайта құрылуы оқу үдерісін ұйымдастырудың инновациялық тәсілдемелерінің мәселелерін едәуір өзекті қылды. Қазіргі таңда Қазақстанда әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағдарланған білім берудің жаңа жүйесі қалыптасып келеді. Бұл үдеріс педагогикалық теория мен оқу-тәрбие үдерісінің тәжірибесіндегі елеулі өзгерістермен түсіндіріледі . Оқу үдерісінің маңызды бөлігі оқытушы мен оқушының арасындағы тұлғалық өзара қарым-қатынас болып келеді. Тұлғаны рухани тәрбиелеу, адамгершілік бейнесін құру басты рөлге ие болып отыр. Педагогиканың дамуы оқыту мен тәрбиелеудің жаңа түрлері мен әдістерін іздестіруге үлкен мүмкіндіктер ашты. Қазіргі таңда білім беру қызметі саласындағы ииновациялық үдерістерді басқару мәселелеріне арналған ғылыми әдебиеттерде аталған үдерістің күрделілігі мен көпқырлылығы көрініс табады. Басты назар білім алушыларды оқытуда инновациялық тәсілдің жүйелі болу қажеттілігіне және болашақ мамандарды дайындауда оқу-тәрбие жұмысының барлық аспекттерін қамтылуына аударылады. Сонымен қатар, білім берудің мазмұнының теоретикалық және тәжірибелік тәсілдері, білім алушылардың кәсіби-педагогикалық дайындау, оқытудың жаңа технологиялары мен әдістерін дайындау қайта қаралуы қажет. Оқу үдерісінде қолданылатын инновациялық білім беру технологияларының негізін әлеуметтік тапсырыс, болашақ мамандардың кәсіби қызығушылықтары, білім алушылардың жеке, тұлғалық ерекшеліктерінің есебі алуы қажет . Сондықтан жоғарғы мектепте мамандарды даярлау кезінде инновациялық әдістерді қолдануды оқытудың және кадрларды даярлаудың мақсаттары мен міндеттерінің прагматикалық көзқарасымен тығыз байланыстыру қажет. Қазіргі таңдағы психологиялық-педагогикалық әдебиеттерде инновациялық әдістердің оқытудың бірқатар технологияларында оқу-тәрбие үдерісін дамытуға, жетілдіруге және мамандарды қазіргі замандағы қоғам өмірінің әр түрлі салаларында кәсіби қызметке даярлауға бағытталғандығы айтылады . Олар білім алушылардың кәсіби білімін, икемін және қабілеттерін құруға және бекітуге жағдай жасайды, болашақ маманның кәсіби қасиеттерінің дамуына ықпал етеді. Оқу үдерісінде оқытушылардың инновациялық әдістерді қолдануы әр түрлі пәндер бойынша сабақ беру кезінде стереотиптерді жеңуіне, білім алушылардың шығармашылық, креативтік дамуына мүмкіндік береді.

Білім беру үдерісіне инновациялық үдерістерді енгізу және болашақ мамандардың негізгі кәсіби біліктіліктерін қалыптастыру бойынша оқу жұмысының тиімді формалары оқытудың әр түрлі белсенді үлгілері мен әдістерін қолдану болып табылады: жобалар жасау, көпшілік алдында сөз сөйлеуге даярлау, мамандықпен байланысты маңызды мәселелерді пікірталастық талқылау, кәсіби бағытталған бейнефильмдер мен презентацияларды дайындау және т.б.

Ақпараттық оқытудан инновациялық оқытуға ауысу оқу үдерісінде жаңа компьютерлік және түрлі ақпараттық технологиялардың, электронды кітаптардың, бейнематериалдардың қолданылуымен байланысты.

Тек инновация білім берудің тиімділігін арттыратын ең оңтайлы жолы болып табылады. Инновация жаңалық, жаңа нәрсе, өзгерісті білдіреді; педагогикалық үдеріске сәйкес – ол педагогикалық жүйенің барлық компоненттеріне – оқыту мен тәрбиелеудің мақсаттары, мазмұны, түрлері, оқытушы мен білім алушылардың бірлескен қызметін ұйымдастыру, олардың әдістемелік қамтылуына жаңаны енгізу. Оқыту немесе тәрбиелеудің инновациялық тәсілі педагогикалық инновацияларды енгізу және оларды қолданумен түсіндіріледі.

Білім беруде инновациялық үдерістер бір-бірінен бөлінбей қолданылады. Бұл үрдіс ғылымдағы интеграциялық үдерістерге, адамның ғылыми ойлауының қазіргі таңдағы стилін құруда және білім бердуің өзіндегі интеграциялық үдерістеріне шарттастырылғанОсыдан, бүгінгі таңда білім алушыларды оқытудың түрлі инновациялық әдістерін көрсетуге болады, соның ішінде, олар мәселелі және ойын техннологиясы, ұжымдық және топтық қызмет технологиясы, белсенді оқытудың еліктеу әдістері, нақты жағдайларды талдау әдістері, жобалар әдісі, креативті оқыту, инновациялық оқытудың жобалық қызметі, дәріс-әңгімелесу, дәріс-визуализация, дәріс-пікірталас және т.б. Аталған әдістердің кейбіреулеріне толығырақ тоқталып өтейік.

Инновациялық оқытудың жобалық қызметі білім алушылардың танымдық қызығушылықтары мен щығармашылық қабілеттерінің жеке дамуына бағытталған оқу үдерісін ұйымдастырудың тиімді формасы болып табылады. Бұл әдіс түрлі шығармашылық жұмыстарды (мамандыққа бағдарланған тақырыптар бойынша есеп берулер, шолулар, рефераттар, баяндамалар) ұсынудың технологиясына ие болуды талап етеді. Педагогикалық инновацияның мәні мен мақсаты болашақ маманның тұлға болып дамуындағы қызығушылықтары бойынша оқытудың жаңа әдістемесін енгізуді және жаңа әдістерді, технологияларды, оқытудың мультимедиялық түрін тартуды жүзеге асыру болып табылады.

Жобалар әдісі зерттеу әдісіне жатады. Оның негізінде білім алушылардың танымдық қабілеттерін дамыту, өз білімін өздігімен құрастыруға үйрету, ақпараттық кеңістікте бағдарлану, сыни ойлауын және шығармашылық қабілеттерін дамыту жатыр. Жобалар әдісі білім алушылардың белгілі бір уақыт аралығанда орындайтын меншік қызметтеріне бағдарланған – индивидуалды, жұптық немесе топтық. Жобалар әдісі әрқашан, бір жағынан, оқытудың әр түрлі әдістерін қолдануды, екінші жағынан, әр түрлі ғылым,техника, технология, шығармашылық салалардан білімдері мен шеберліктерінің бірігуінқарастыратын кейбір мәселелердің шешімдерін керек етеді.

Креативті оқыту әрбір білім алушылардың Интернет желісінің ресурстарына еркін қолжетімділігін талап етеді және келесідей қағидаттарға негізделеді:

  • креативті оқытудың негізі білім алушылардың жасап шығаратын білімділік деңгейінің нәтижесі болып табылады;
  • студенттің сыртқы білімділік деңгейінің нәтижесінің оның ішкі қажеттіліктерімен сәйкес болуы;
  • білім беру кеңістігіндегі білім алушылардың индивидуалды оқу траекториясы;
  • телебайланыс көмегімен жүзеге асырылатын сабақтардың интерактивтілігі;
  • білім алушылардың білімділік деңгейінің нәтижесіне қатысты ашық коммуникация

Сонымен, қорытындылай келе, білім алушылардың оқытудың инновациялық негізіне кәсіби қызметті түсінуде шығармашылық, инновациялық тәсілді қалыптастыруға, кез келген жағдайда оптималды шешімдер қабылдау икембілігін және ойлаудың дербестігін дамытуға көмектесетін белсенді әдістер жатқандығын айта кетсе болады. Тәжірибе көрсетіп отырғандай, кәсіби бағдарланған оқытуда инновациялық тәсілдерді қолдану жоғары білікті мамандарды даярлау үшін ең басты қажет шарт болып табылады. Белсенді оқытудың әр түрлі әдістері мен жолдарын қолдану білім алушылардың оқу-танымдық қызметке деген қызығушылықтарын тудырады.