Аннотация

Бұл мақаланың мақсаты – қашықтықтан оқыту жағдайында ағылшын тілі сабағын ұйымдастырудың тиімді жолдары мен әдістемелік негіздерін зерттеу. Зерттеу барысында әдебиеттік шолу, талдау, жүйелеу және жалпылау әдістері қолданылды. Мақалада қашықтықтан оқытудың теориялық ерекшеліктері қысқаша анықталып, оның ағылшын тілін меңгеру үдерісінде қолданудағы артықшылықтары мен қиындықтары талқыланады. Негізгі назар оқытуды ұйымдастырудың үш негізгі бағытына аударылады: синхронды және асинхронды әдістерді интегрлендірілген пайдалану, цифрлық платформалар мен құралдарды мақсатты таңдау, сондай-ақ оқушылар мен олардың ата-аналарымен үздіксіз кері байланыс орнату. Тәжірибеде қолданылатын платформалар мен интерактивті қосымшалардың (мысалы, ZOOM, Google Classroom, Liveworksheets) сипаттамасы келтіріледі. Әр бағыт оқушылардың коммуникативтік құзыреттілігін дамытуға, ынтасын арттыруға және өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыруға әсер ету тұрғысынан талданады. Қорытындылай келе, қашықтықтан оқытудың тиімділігі оның мұғалімнің белсенді қатысуымен, мұқият жоспарлануымен және оқыту процесінің барлық қатысушылары арасындағы байланыстың үздіксіздігімен тікелей байланысты екендігі атап өтіледі. Мақала ағылшын тілі мұғалімдеріне, әдіскерлерге және заманауи білім беру технологияларымен айналысатын зерттеушілерге арналған.

Кіріспе

Қашықтықтан оқыту – бұл оқытушы мен білім алушының ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (АКТ) көмегімен кеңістікте алыстатылған жағдайда жүзеге асыратын оқу процесінің формасы. Атап айтқанда, жаһандану мен цифрландыру дәуірінде ағылшын тілінің әлемдік коммуникация құралы ретіндегі рөлі арта түсуде . Бұл тілді меңгеру тек сөздік қор мен грамматиканы үйренуден гөрі, шынайы қарым-қатынас жасау қабілетін дамытуды талап етеді. Осыған байланысты, ағылшын тілін оқытуда қашықтықтан оқытуды тиімді ұйымдастыру қазіргі заманғы педагогиканың өзекті мәселелерінің бірі болып отыр. Бұл оқыту түрі тек технологиялық шешімдерді енгізуден гөрі, оқу мазмұнын, әдіс-тәсілдерін, бағалау жүйесін қайта қарауды талап етеді. Тәжірибе көрсеткендей, қашықтықтан оқыту кезінде оқушылардың белсенділігін қамтамасыз ету, олардың коммуникативтік дағдыларын дамыту, сондай-ақ білім алу үдерісіне жан-жақты қолдау көрсету аса қиындықтар тудырады. Сонымен қатар, мұғалімдердің цифрлық сауаттылығы мен АКТ құралдарын тиімді пайдалану дағдылары да маңызды фактор болып табылады. Осыған байланысты, бұл мақаланың мақсаты ағылшын тілі сабағында қашықтықтан оқытуды тиімді ұйымдастырудың негізгі принциптерін, әдістерін және практикалық құралдарын жүйелеп, олардың қолданылу ерекшеліктерін талдау болып табылады.

Негізгі бөлім

Қашықтықтан оқытуды тиімді ету үшін оның ағылшын тілін оқытудың ерекшеліктеріне сәйкес келетін бірқатар бағыттарға назар аудару қажет.

Бірінші бағыт – синхронды және асинхронды оқыту формаларын ұтымды үйлестіру және интеграциялау. Синхронды оқыту (мысалы, ZOOM, Skype, Microsoft Teams арқылы өткізілетін бейнеконференциялар) оқытушы мен оқушылардың нақты уақыт режиміндегі өзара әрекеттесуін қамтамасыз етеді. Бұл аудиториялық тыңдау дағдыларын жаттықтыруға, тікелей сұрақ-жауап алуға, топтық талқылаулар мен рөлдік ойындарды ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Алайда, тек синхронды форматқа сүйену оқушылардың жеке жылдамдығы мен уақыт шектеулерін ескермейді. Сондықтан оны асинхронды форматпен толықтыру қажет. Асинхронды оқытуда оқушылар ыңғайлы уақытта тапсырмаларды орындай алады. Бұған Google Classroom, Moodle сияқан білім беру басқару жүйелерінде (ББЖ) орналастырылған видеолекцияларды көру, интерактивті жаттығуларды (мысалы, Liveworksheets, LearningApps) орындау, форумдарда пікірлесу және жазбаша жұмыстарды тапсыру жатады. Синхронды сеанстар қарым-қатынас пен белсенділікті қолдау үшін, ал асинхронды тапсырмалар тұрақтылық пен өздік жұмыс үшін қолданылуы тиіс.

Екінші бағыт – оқу мақсаттарына бағытталған цифрлық платформалар мен құралдарды таңдау. Тиімділік тек технологияны пайдалануда емес, оны дұрыс таңдауда. Ағылшын тілін оқыту үшін мынадай платформалар тобы қолданылуы мүмкін:

1. Бақылау және байланыс платформалары: ZOOM, Google Meet (синхронды сабақтар үшін); Google Classroom, Microsoft Teams (тапсырмаларды тарату, материалдарды орналастыру, жұмыстарды жинау үшін).
2. Интерактивті мазмұн жасау және білімді бекіту құралдары: Liveworksheets (интерактивті жазбаша жаттығулар), LearningApps, Quizlet, Wordwall (сөздік қор мен грамматиканы бекітуге арналған мини-ойындар), Padlet (пікірлер мен идеяларды жинақтауға арналған интерактивті тақта).
3. Жазбаша және ауызекі сөйлеу дағдыларын дамыту құралдары: Flipgrid (қысқа бейнежауаптар беру), Vocaroo (дәстүрлі аудиожазба жасау), Google Docs (бірлескен жазба жұмысы).

Мұғалімдерге арналған әдістемелік нұсқаулықтар цифрлық құралдарды ағылшын тілін оқыту стратегияларын жетілдіру үшін пайдалануға бағытталған . Маңыздысы – құралдардың саны емес, оларды оқу мақсаттарына (мысалы, «топпен талқылау дағдысын дамыту» немесе «жаңа лексиканы белсенді қолдану») және оқушылардың жасы мен деңгейіне сай таңдау.

Үшінші бағыт – күрделі, бірақ өте маңызды аспект: оқушылар мен олардың ата-аналарымен үздіксіз кері байланыс орнату және қолдау көрсету жүйесін құру. Қашықтықтан оқыту кезінде оқушының мотивациясы мен өзін-өзі ұйымдастыруы негізгі қиындық болып табылады. Бұл мәселені шешудің жолдары:

1. Анық бағыттау мен кері байланыс: Әрбір тапсырманың мақсаты мен бағалау критерийлері алдын ала анық болуы тиіс. Жазбаша жұмыстарға детальды түсініктемелер беру, ауызекі өнімдерге құрып, құрмай бағалау қажет.
2. Жекелендіру: Асинхронды тапсырмалар арқылы әр оқушының жеке қажеттіліктеріне (мысалы, қосымша тәжірибе, тақырыпты тереңдету) қарай жекелендірілген тапсырмалар ұсынуға болады.
3. Ата-аналармен серіктестік: Ата-аналарға арналған анық ақпараттық хабарламалар (WhatsApp, Telegram тобы, электрондық пошта арқылы) жіберу, олардың баласының жетістіктері мен қиындықтары туралы тұрақты хабарласу өте маңызды. Оқушы мен ата-ананың қажеттілігі неғұрлым көп болса, мұғалімдер мен ата-аналардың арасындағы тығыз байланыс да соғұрлым маңызды болады .

Тәжірибе көрсеткендей, жоғарыда аталған бағыттарды жүйелі түрде қолдану оқушылардың уақытын тиімді пайдалануға, сабаққа деген ынтасын арттыруға және уақыт өте келе ағылшын тіліндегі тілдік дағдыларын айтарлықтай жетілдіруге әкеледі.

Қорытынды

Қорытындылай келе, ағылшын тілі сабағында қашықтықтан оқытуды тиімді ұйымдастыру бұл жай ғана технологияларды енгізу емес, оқыту философиясын және оқу процесін ұйымдастыру тәсілін өзгерту болып табылатынын атап өткен жөн. Оның негізінде синхронды және асинхронды форматтарды ұтымды үйлестіру, оқу мақсаттарына бағытталған цифрлық құралдарды таңдау және оқушылар мен олардың ата-аналарымен үздіксіз кері байланыс орнату жатыр. Синхронды форматтар тікелей қарым-қатынас пен белсенділікті қамтамасыз етсе, асинхронды форматтар жекелендіруді және өздік жұмысты ынталандырады. Цифрлық құралдарды таңдауда олардың функционалдығы емес, оқу мақсаттарына сәйкестігі шешуші рөл атқарады. Ал үздіксіз кері байланыс пен қолдау жүйесі оқушының мотивациясын сақтауда және оның академиялық сәттілігін қамтамасыз етуде айтарлықтай маңызды. Болашақта бұл бағыттағы зерттеулер жас ерекшеліктерін, әртүрлі деңгейдегі оқушылардың қажеттіліктерін ескере отырып, қашықтықтан оқытуды дифференциалдау мәселелерін тереңірек қарастыруға бағытталуы тиіс. Дәйекті және ойластырылған тәсілмен қашықтықтан оқыту ағылшын тілі сабағын тек білім берудің тиімді түрі ғана емес, сонымен қатар оқушылардың заманауи әлемде табысты өмір сүруіне дайындайтын маңызды құралына айналдыра алады.

Әдебиеттер тізімі

1. Мұғалімдерге арналған нұсқаулық - 2016 ж.
2. Shahzad, S. K., Hussain, J., Sadaf, N., Sarwat, S., Ghani, U., Saleem, R. Impact of COVID-19 in Gaining Online Learning Experience: Perception of University Students // English Language Teaching. – 2020. – Vol. 13, No. 6. – P. 82-92.
3. «Digital Tools for ESL Teachers: The Best Apps and Platforms» // Ziatker.kz Республикалық ғылыми-әдістемелік журналы. – 2025. – 17 сәуір.
4. Hussein, H. E. M. The Effect of Blackboard-Based Instruction on Pre-Service Teachers’ Achievement // English Language Teaching. – 2016. – Vol. 9, No. 12. – P. 125-134.
5. Harmer, J. The Practice of English Language Teaching. 5th ed. – Pearson Education ESL, 2015. – 446 p.
6. Leong, A. M., et al. Technology in EAP instruction: A tool to scaffold language skills, provide feedback, and foster collaborative learning environments // Frontiers in Education. – 2024.
7. Әдістемелік журналға мақала жариялаудың негізгі талаптары [Электрондық ресурс] – https://adisteme.kz/rules.html