Аннотация. Бұл мақала бастауыш және мектепке дейінгі жастағы балаларға ағылшын тілін үйретудің өзектілігі мен тиімді әдістерін қарастырады. Зерттеудің мақсаты – ерте жастан шет тілін үйретудің теориялық негіздерін талдап, практикалық тәсілдерді, атап айтқанда ойын элементтерін қолдануды ұсыну. Жұмыста танымдық талдау, әдіснамалық тәжірибені жалпылау және педагогикалық бақылау қолданылды. Нәтижелер ерте жаста ағылшын тілін оқытудың балалардың тілдік икемділігі мен танымдық қабілеттерінің дамуына оң әсер ететіндігін көрсетеді. Ойын негізіндегі тәсілдер (фонетикалық, лексикалық, грамматикалық ойындар) балалардың белсенділігін арттырады және қалыпты коммуникативтік орта жасайды. Қорытындылай келе, ерте жастан ағылшын тілін оқытудың жүйелі және жасына сай әдістемелік кешен ретінде ұйымдастырылуы қажет екендігі атап өтілді.

Аннотация. Данная статья рассматривает актуальность и эффективные методы обучения английскому языку детей младшего школьного и дошкольного возраста. Цель исследования – проанализировать теоретические основы раннего обучения иностранному языку и предложить практические подходы, в частности, использование игровых элементов. В работе применены когнитивный анализ, обобщение методического опыта и педагогическое наблюдение. Результаты показывают, что раннее обучение английскому языку положительно влияет на развитие языковой гибкости и познавательных способностей детей. Основанные на игре подходы (фонетические, лексические, грамматические игры) повышают активность детей и создают естественную коммуникативную среду. В заключение подчеркнута необходимость системной и возрастосообразной методической организации раннего обучения английскому языку.

Abstract. This article examines the relevance and effective methods of teaching English to children of primary school and preschool age. The aim of the study is to analyze the theoretical foundations of early foreign language learning and to propose practical approaches, particularly the use of game elements. The work employs cognitive analysis, generalization of methodological experience, and pedagogical observation. The results show that early English language learning positively affects the development of children's linguistic flexibility and cognitive abilities. Game-based approaches (phonetic, lexical, grammatical games) increase children's activity and create a natural communicative environment. In conclusion, the necessity of systematic and age-appropriate methodological organization of early English language teaching is emphasized.

Кіріспе. Қазіргі замандағы жаһандану үрдісі халықаралық қарым-қатынастың көп тілді және көп мәдениетті сипат алуына әкелді. Осы контексте ағылшын тілі халықаралық коммуникацияның негізгі құралына айналып, оның білімі заманауи азамат үшін өмірлік қажеттілік болып саналады. Қазақстан Республикасының білім беру саясаты да үштілділік принципіне – қазақ, орыс және ағылшын тілдерін меңгеруге бағытталған. Осы міндетті шешуде ерте жастан ағылшын тілін оқытудың рөлі ерекше. Тақырыптың өзектілігі балалардың психофизиологиялық ерекшеліктеріне сәйкес келетін тиімді әдістемелерді іздеу қажеттілігінде жатыр. Зерттеудің теориялық маңыздылығы ерте шет тілін оқытудың әдіснамалық негіздерін жүйелеуге байланысты, ал практикалық құндылығы мұғалімдерге нақты ұсынымдар мен ойын технологияларын қамтамасыз етеді.

Негізгі бөлім

Ерте жаста ағылшын тілін оқытудың тиімділігі балалардың психологиялық ерекшеліктерімен түсіндіріледі. 5-9 жастағы балалардың танымдық процестері белсенді, оларда есте сақтау механизмдері, еліктеу қабілеті жоғары дамыған, ал тіл үйренуге деген табиғи қызығушылық сақталады [1, б. 34]. Бұл кезеңдегі негізгі іс-әрекет түрі – ойын, сондықтан оқыту процесі ойын элементтерімен тығыз байланысты болуы керек. Ойын арқылы оқыту тек қана эмоционалды қолдау көрсетпей, сонымен қатар коммуникативтік дағдыларды дамытуға, жаңа лексиканы игеруге және тілдік құрылымдарды бейсаналық деңгейде меңгеруге мүмкіндік береді.

Педагогикалық тәжірибе көрсеткендей, ерте жаста ағылшын тілін оқытуда келесі ойын түрлері тиімді: фонетикалық ойындар (рифмовкалар, әндер, дыбыстық имитациялар); лексикалық ойындар (лото, домино, «сөздер қорабы»); грамматикалық ойындар (қарапайым сөйлем құрастыру ойындары); рөлдік ойындар (қарапайым жағдаяттарды сөйлеу). Ойындарды сабақтың әр кезеңінде – фонетикалық жаттығулар кезінде, жаңа материалды енгізуде, бекіту кезінде қолдануға болады. Мысалы, фонетикалық рифмовканы эстафета түрінде өткізу оқушылардың белсенділігін арттырады және дыбыстарды дұрыс айтуды автоматтандырады.

Балалардың жасына қарай оқыту мазмұны мен әдістерін дифференциациялау маңызды. Мектепке дейінгі жаста (5-6 жас) оқыту негізінен ауызша сөйлеу дағдыларын (тыңдау және сөйлеу) қалыптастыруға бағытталуы керек. Бұл кезеңде жазу дағдысына ерекше көңіл бөлінбейді, бірақ графикалық қызметтер (сызу, бояу) арқылы дайындық жүргізіледі. Бастауыш сынып оқушыларына (7-9 жас) оқытуда төрт негізгі тілдік дағдыны (тыңдау, сөйлеу, оқу, жазу) үйлесімді дамытуға бағытталуы тиіс. Бірақ бұл жаста да оқу материалы ойындық сипатта ұсынылуы қажет, өйткені оқушылардың назары тұрақты емес және олар тез шаршайды [2, б. 78].

Қазіргі білім беру жағдайында, әсіресе 12 жылдық білім беруге көшудің алғышарттарында, ағылшын тілін оқытуға деген қажеттілік артып келеді. Бұл реформа балалардың оқу іс-әрекетіне біртіндеп енуін, соның ішінде ағылшын тілін меңгеруді жеңілдетуді көздейді. Сондықтан мектепке дейінгі және бастауыш білім сатыларында ағылшын тілін оқытудың арнайы бағдарламаларын әзірлеу және оларды оқытушылардың біліктілігін арттыру маңызды міндет болып табылады. Бағдарламалар «Отбасы», «Жануарлар», «Тағамдар», «Түстер» сияқты балаларға таныс тақырыптарды қамтуы керек.

Тәжірибелік бөлікте автордың өз бақылаулары мен сараптамасы ұсынылады. Бастауыш сыныптарда ағылшын тілі сабағында жүргізілген ойындық тапсырмалар (мысалы, «Сөздерді тап», «Басқа не айтайын?», рөлдік ойын «Дүкенде») оқушылардың сабаққа қатысу белсенділігін айтарлықтай арттырды. Оқушылардың ағылшын тіліне деген көзқарасы оңға өзгерді, тілдік тосқауылды жеңуге деген сенімдері артты. Мұғалім үшін негізгі қиындық – сабақтың ойындық сипатын сақтай отырып, оқу мақсаттарына жету, яғни ойынның мазмұндық жүктемені жоғалтпауын қамтамасыз ету.

Сондай-ақ, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (АКТ) қолдану, мысалы, интерактивті тақталар, білім беру бағдарламалары және анимациялық бейнелер ерте жастағы оқушыларды оқытудың тиімділігін арттырады. АКТ көру және есту арқылы үйренуді қолдайды, бұл балалар үшін табиғи тәсіл болып табылады [3, б. 112]. Бірақ цифрлық құралдарды пайдалану уақыты шектеулі болуы керек және ол шынайы коммуникация мен қозғалыспен айналысуды алмастырмауы тиіс.

Ерте жаста ағылшын тілін оқытудың ұзақ мерзімді артықшылықтарына төмендегілер жатады: тілдік құлақтың дамуы және дұрыс айтылымды игеру; басқа тілдерді меңгеруге деген икемділіктің артуы; мәдениетаралық сенімділікті қалыптастыру; жоғары сыныптарда тілді тереңірек үйренуге негіз қалау. Зерттеулердің бірі көрсеткендей, екі тілді балалар бір тілді балаларға қарағанда ойлау икемділігі мен проблемаларды шешу дағдыларында артықшылыққа ие болады [4, с. 56].

Қорытынды

Ерте жастан ағылшын тілін оқыту – бұл тек тілдік дағдыларды қалыптастыру ғана емес, сонымен қатар баланың жан-жақты дамуына ықпал ететін күрделі педагогикалық үрдіс. Оның тиімділігі оқытудың жасына сай әдістерді, негізінен ойын технологияларын жүйелі түрде қолдануға байланысты. Ойын оқушылардың қызығушылығын сақтайды, қауіпсіз коммуникативтік кеңістік жасайды және тілдік материалды табиғи түрде игеруге мүмкіндік береді. Педагогтың міндеті – ойынды мақсатты түрде ұйымдастырып, оның оқу мазмұнын жеткізу құралы болуын қамтамасыз ету. Болашақта бағдарламалық-әдістемелік кешендерді жетілдіру, мұғалімдерді оқытудың интерактивті әдістері бойынша қосымша даярлау және ата-аналармен жұмысты нығайту арқылы ерте жаста ағылшын тілін оқыту сапасын одан әрі арттыруға болады. Ағылшын тілін ерте меңгеру ұлттың бәсекеге қабілетті адамын тәрбиелеуге өлшеусіз үлес қосады.

Әдебиеттер тізімі

1. Кожахметова А.Ж., Сейдахметова Н.Ж. Шет тілін ерте жастан оқыту: теория мен практика. – Алматы: Білім, 2018. – 150 б.
2. Lightbown, P. M., & Spada, N. (2013). How Languages are Learned. 4th ed. Oxford: Oxford University Press. – 304 p.
3. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі. Білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасы (2020-2025). – Нұр-Сұлтан, 2019. – 48 б.
4. Bialystok, E. (2011). Reshaping the Mind: The Benefits of Bilingualism. Canadian Journal of Experimental Psychology, 65(4), 229–235.
5. Рогова, Г.В., Верещагина, И.Н. Методика обучения английскому языку на начальном этапе в общеобразовательных учреждениях. – М.: Просвещение, 2000. – 232 с.
6. Cameron, L. (2001). Teaching Languages to Young Learners. Cambridge: Cambridge University Press. – 258 p.
7. Әдістемелік журналға мақала жариялаудың негізгі талаптары [Электронды ресурс] – https://adisteme.kz/rules.html