Аннотация. Мақаланың мақсаты – жалпы білім беретін мектептің жоғарғы сыныбында бейінді оқыту шеңберінде «Веб-бағдарламалау» элективті курсын оқытудың әдістемелік негіздерін зерттеу. Зерттеу әдістері ретінде талдау, жүйелеу, салыстыру және жалпылау қолданылды. Мақалада бейінді оқытудың міндеттері мен білім берудегі орны қысқаша сипатталады, информатика пәні бойынша элективті курстардың түрлері келтіріледі. «Веб-бағдарламалау» курсының мазмұны, оқытудың мақсаттары мен міндеттері, сонымен қатар оқу үдерісінде жаңа ақпараттық технологиялар мен интерактивті әдістерді, атап айтқанда интеллектуалды ойындарды қолдану тиімділігі талқыланады. Нәтижесінде бейінді мектепте веб-бағдарламалауды оқытудың өзектілігі негізделіп, оқушылардың кәсіби бағдарлануы мен цифрлық дағдыларын дамытуға қосқан үлесі көрсетілген. Мақала жалпы білім беретін мектепте бейінді оқытуды жүзеге асыратын педагогтарға, әдіскерлерге, сонымен қатар білім беруді цифрландыру мәселелерімен айналысатын зерттеушілерге арналған.

Аннотация. Цель статьи – исследование методических основ преподавания элективного курса «Веб-программирование» в рамках профильного обучения в старших классах общеобразовательной школы. В качестве методов исследования использовались анализ, систематизация, сравнение и обобщение. В статье кратко описаны задачи и место профильного обучения в образовании, приведены типы элективных курсов по информатике. Обсуждаются содержание курса «Веб-программирование», цели и задачи обучения, а также эффективность использования новых информационных технологий и интерактивных методов, в частности интеллектуальных игр, в учебном процессе. В результате обоснована актуальность обучения веб-программированию в профильной школе, показан его вклад в профессиональную ориентацию учащихся и развитие их цифровых навыков. Статья предназначена для педагогов, реализующих профильное обучение в общеобразовательных школах, методистов, а также исследователей, занимающихся вопросами цифровизации образования.

Abstract. The purpose of the article is to study the methodological foundations of teaching the elective course "Web Programming" within the framework of specialized education in the upper grades of a comprehensive school. The research methods used were analysis, systematization, comparison, and generalization. The article briefly describes the tasks and place of specialized education, provides types of elective courses in computer science. The content of the "Web Programming" course, learning objectives and tasks, as well as the effectiveness of using new information technologies and interactive methods, in particular intellectual games, in the educational process are discussed. As a result, the relevance of teaching web programming in a specialized school is substantiated, and its contribution to the professional orientation of students and the development of their digital skills is shown. The article is intended for teachers implementing specialized education in secondary schools, methodologists, and researchers involved in the digitalization of education.

Кіріспе. Қазақстан Республикасының білім беру жүйесінде 2006-2007 оқу жылынан бастап жалпы білім беретін мектептердің жоғарғы сатысына бейінді оқыту енгізілді [1, б. 45]. Бұл бастаманың негізгі мақсаты – оқушыларды болашақ кәсіби қызметіне және жоғары оқу орнында білімді жалғастыруға әлеуметтік-педагогикалық дайындық деп түсінуге болады. Ақпараттық қоғамның қарқынды даму жағдайында цифрлық сауаттылық пен ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (АКТ) меңгеру мәні арта түсуде. Осы контексте информатика пәнінің бейінді оқытудағы рөлі ерекше, өйткені ол оқушыларға нақты практикалық дағдыларды, соның ішінде веб-технологиялар саласын игеруге мүмкіндік береді. Веб-бағдарламалау – бүгінгі таңда ең өзекті және сұранысқа ие бағыттардың бірі болып табылады. Оны бейінді мектепте оқыту оқушылардың логикалық ойлауын, шығармашылық қабілеттерін дамытуға, сонымен қатар оларды IT-саласындағы кәсіптермен таныстырып, негізгі білім беру мен жоғары білім арасындағы сабақтастықты қамтамасыз етуге ықпал етеді. Бұл мақала бейінді мектептерде веб-бағдарламалау курсын құру мен оқытудың әдістемелік аспектілеріне баса назар аудара отырып, осы өзекті мәселені талдауға арналған.

Негізгі бөлім. Бейінді оқыту жүйесі оқушылардың жеке қабілеттерін ескере отырып, білім мазмұнын саралауға, жеке білімдік траектория құруға мүмкіндік береді. Информатика пәні бойынша элективті курстар әдетте пәндік, арнайы немесе қолданбалы сипатта болады [2, б. 112-115]. Веб-бағдарламалау курсы бірнеше сипатты біріктіреді: ол базистік курсты тереңдетіп, нақты практикалық дағдыларды (HTML, CSS, негізгі алгоритмдер) қалыптастырады және оқушыларды заманауи ақпараттық ортамен таныстырады.

Ұсынылып отырған «Веб-бағдарламалау» элективті курсы 10-11-сынып оқушыларына арналған және аптасына 1 сағаттан, жалпы саны 34 оқу сағатын құрайды. Курстың негізгі мақсаты – оқушылардың веб-технологиялар негіздерін, веб-құжаттарды құру, өңдеу және жариялау әдістерін меңгеруін қамтамасыз ету, сондай-ақ олардың ақпараттық мәдениетін дамыту болып табылады.

Курстың мақсаттары мыналарды қамтиды: оқушыларды веб-бағдарламалау тілдерінің (HTML, CSS) негізгі синтаксисімен таныстыру; қарапайым статикалық веб-сайттарды жобалау және жасау дағдыларын қалыптастыру; интернеттегі ақпаратты іздеу және талдау дағдыларын жетілдіру; жобалық іс-әрекет арқылы шығармашылық пен топтық жұмыс қабілеттерін дамыту.

Оқу мазмұны келесі логикалық блоктарға бөлінеді: интернет және веб-технологияларға кіріспе; HTML (HyperText Markup Language) тілінің негіздері; CSS (Cascading Style Sheets) арқылы стильдерді белгілеу; графикалық элементтерді, кестелерді, тізімдерді орналастыру; гиперсілтемелер мен навигация карталарын құру; веб-сайтты жасау және тестілеу; дайын жобаны хостингке орналастыру негіздері.

Әдістемелік тұрғыдан курсты оқытуда практикаға бағытталған және белсенді әдістер басым болуы керек. Жобалық әдіс негізгі орын алады, онда оқушылар сабақтар барысында нақты тақырып бойынша (мысалы, жеке парақша, мектеп іс-шарасына арналған сайт, өлкетану порталы) веб-жоба әзірлейді. Бұл тәсіл білім мен дағдыларды жүйелі түрде қолдануға, проблемалық ойлауды дамытуға ықпал етеді [3, б. 78].

Оқу үдерісінде жаңа ақпараттық технологияларды кеңінен пайдалану тиімді. Бұған электрондық оқулықтар, симуляторлар, веб-редакторлар (мысалы, VS Code, онлайн-платформалар), сондай-ақ білімді бекіту үшін арнайы әзірленген тестілеу жүйелері жатады. Сонымен қатар, сабақтың белгілі бір кезеңдерінде, әсіресе қызығушылық тудыру немесе білімді пысықтау мақсатында, интеллектуалды ойындар элементтерін (квиздар, жарыстар, кроссвордтар, «өз жобаңды қорғау» сияқты рөлдік ойындар) қолдану ұсынылады. Педагогикалық зерттеулер бойынша ойын коммуникативтік, сауықтыру және әлеметтендіру қызметтерін атқара отырып, оқушылардың танымдық белсенділігін арттырады [4, б. 23].

Мұғалімнің рөлі әдістемелік қолдау көрсету, консультация беру және жұмысты реттеу болып табылады. Бағалау жүйесі процеске бағдарланған болуы керек: жеке тапсырмалардың орындалуы, әрбір кезеңдегі жобаның дамуы, соңғы өнімнің сапасы (веб-сайт) және оны қорғау барысы бағаланады. Бұл кешенді тәсіл оқушының тек нәтиже емес, сонымен қатар игеру процесіне де жауаптылығын арттырады.

Қорытынды. Бейінді мектепте «Веб-бағдарламалау» элективті курсын енгізу және оқыту – ақпараттық-техникалық бағыттағы оқушыларды даярлаудың маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Зерттеу барысында курстың мазмұны мен әдістемесінің оқушылардың кәсіпке бағдарлануына, цифрлық сауаттылық деңгейін көтеруге, логикалық және алгоритмдік ойлауын дамытуға ықпал ететіні анықталды. Жобалық әдістерді, заманауи бағдарламалық құралдарды және интерактивті оқыту формаларын (интеллектуалды ойындарды қоса алғанда) кешенді қолдану оқу үдерісінің тиімділігін арттырады және оқушылардың танымдық белсенділігін арттырады.

Келтірілген әдістемелік тәсілдер педагогтарға бейінді оқыту жағдайында веб-бағдарламалау курсын тиімді ұйымдастыруға көмектесе алады. Болашақ зерттеулер бағдарламалаудың күрделірек тілдерімен (JavaScript) таныстыруды қамтитын курстың мазмұнын кеңейтуге, сондай-ақ оқытудың дистанциялық формаларын әзірлеуге бағытталуы мүмкін. Осылайша, веб-бағдарламалау курсы тек бейінді оқытудың талабын қанағаттандырып қоймай, сонымен бірге оқушыларды цифрлық экономика шарттарына дайындаудың тиімді құралы болып табылады.

Әдебиеттер тізімі

1. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі. Жалпы білім беретін мектептердің жоғарғы сатысында бейінді оқытуды енгізу жайындағы әдістемелік ұсынымдар. – Астана, 2006. – 68 б.
2. Сыдықова Ж.Б., Омарова Г.А. Информатиканы бейінді оқытудың теориясы мен әдістемесі: Оқу құралы. – Алматы: Білім, 2010. – 256 б.
3. Пассов Е.И. Жобалау әдісінің негіздері. – М.: Просвещение, 2010. – 112 б.
4. Эльконин Д.Б. Ойын психологиясы. – М.: Педагогика, 1978. – 304 б.
5. Jon Duckett. Web Design with HTML, CSS, JavaScript and jQuery Set. – Wiley, 2014. – 1152 p.
6. W3Schools Online Web Tutorials [Электронды ресурс]. – URL: https://www.w3schools.com/ (қаралған күні: 10.10.2023).
7. Әдістемелік журналға мақала жариялаудың негізгі талаптары [Электронды ресурс] – https://adisteme.kz/rules.html