Аннотация (қазақ тілінде)
Мақалада білім беру процесіне интерактивті SMART-технологияларды енгізудің теориялық және практикалық аспектілері қарастырылады. Зерттеудің мақсаты – осы технологиялардың оқыту сапасына әсерін талдау және оларды тиімді пайдалану әдістемесін ұсыну. Жұмыс барысында сараптамалық талдау, әдістемелік әдебиеттерді шолу, педагогикалық тәжірибені жалпылау әдістері қолданылды. Нәтижелер SMART-құрылғылардың, әсіресе интерактивті тақталардың, оқушылардың танымдық белсенділігін, мотивациясын арттырудағы, сондай-ақ мұғалімдердің кәсіби қызметін жеңілдетудегі тиімділігін көрсетті. Қорытындылана келе, заманауи білім беру ортасын құру үшін интерактивті технологияларды кешенді қолдану қажет екендігі атап өтілді.

Аннотация (на русском языке)
В статье рассматриваются теоретические и практические аспекты внедрения интерактивных SMART-технологий в образовательный процесс. Цель исследования – проанализировать влияние данных технологий на качество обучения и предложить методику их эффективного использования. В работе применены методы экспертного анализа, обзора методической литературы, обобщения педагогического опыта. Результаты показали эффективность SMART-устройств, в частности интерактивных досок, в повышении познавательной активности и мотивации обучающихся, а также в облегчении профессиональной деятельности педагогов. В заключение отмечена необходимость комплексного применения интерактивных технологий для создания современной образовательной среды.

Abstract
The article examines the theoretical and practical aspects of integrating interactive SMART technologies into the educational process. The study aims to analyze the impact of these technologies on the quality of teaching and learning and to propose a methodology for their effective use. The work employs methods of expert analysis, review of methodological literature, and generalization of pedagogical experience. The results demonstrate the effectiveness of SMART devices, particularly interactive whiteboards, in enhancing students' cognitive activity and motivation, as well as in facilitating teachers' professional activities. In conclusion, the necessity of a comprehensive application of interactive technologies to create a modern educational environment is emphasized.

Кіріспе

Қазіргі білім берудің даму бағыты ақпараттық қоғамның талаптарымен және бәсекеге қабілетті мамандарды дайындау қажеттілігімен анықталады. Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың атап өткендей, инновациялық экономиканы құру жоғары технологиялық білім беру жүйесінсіз мүмкін емес [1, б. 38]. Осы міндеттерді шешуде интерактивті технологиялар, атап айтқанда SMART-технологиялар (SMART – Specific, Measurable, Achievable, Relevant, Time-bound деген ұғымдардың қысқартылған түрі емес, бұл жағдайда бұл компания атауы мен «ақылды» деген мағынаны білдіреді) шешуші рөл атқарады. Бұл технологиялар оқу үдерісіне педагогикалық-психологиялық әрекеттердің кешені ретінде енгізіледі және оқыту мен тәрбиенің тиімділігін арттыруға бағытталған [2, б. 38]. Интерактивті тақта сияқты құралдар тек ақпаратты ұсыну құралы ғана емес, білім беру үдерісін түбегейлі өзгертетін құрал ретінде қарастырылады. Осыған байланысты мақаланың мақсаты – интерактивті SMART-технологиялардың оқыту үрдісіне енгізілуінің негізгі аспектілерін, артықшылықтарын және әдістемелік мүмкіндіктерін талдау.

Негізгі бөлім

Ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың (АКТ) дамуы электрондық оқытудан (e-learning) «ақылды» білім беруге (smart education) көшу процесін жеделдетті [3]. Бұл жағдайда дәстүрлі құралдар (тақта, бор) жаңа сапаға ие болады. SMART Technologies компаниясының интерактивті тақталары осы өзгерістердің көрнекі мысалы болып табылады. Бұл құрылғылар әлемнің 175 елінде білім беру жүйесінде, бизнесте және әкімшілікте кеңінен қолданылады [4].

Интерактивті SMART-тақталардың педагогикалық мүмкіндіктері дәстүрлі құралдармен салыстырғанда айтарлықтай кең. Олар визуалды материалдарды, карталарды, схемаларды өңдеуге, оларды үлкейтуге, жылжытуға және өзгертуге мүмкіндік береді, бұл оқушылардың материалды жақсырақ қабылдауына ықпал етеді [5]. Бірақ технологияның өзі тиімділікті кепілдемейді. Оның сәтті қолданылуы мұғалімнің дайындығына, сабақты мұқият жоспарлауына және тиімді цифрлық ресурстарды таңдауына байланысты [6]. Сабақты жоспарлау кезінде мұғалім интерактивті тақтаның арнайы бағдарламалық жасақтамасын (мысалы, SMART Notebook) пайдалана отырып, материалдарды дайындай алады, ал сабақтан кейін файлдарды оқушылармен бөлісуге немесе келесі сабақтарда қайта пайдалануға болады [7].

SMART-тақтаның негізгі артықшылығы – ол компьютер дисплейінің рөлін атқарып, кең спектрлік ресурстарды біріктіруге мүмкіндік береді. Олардың қатарына мыналар жатады:

• презентациялық бағдарламалар (мысалы, PowerPoint);
• мәтін редакторлары;
• CD-ROM және интернет ресурстары;
• графикалық көріністер, диаграммалар, суреттер;
• бейне және дыбыстық файлдар;
• пәнге байланысты арнайы оқу бағдарламалары [8].

Бұл құралдар мұғалімге материалды көрнекі, динамикалық және түсінікті түрде ұсынуға, ал оқушыларға – белсенді араласуға мүмкіндік береді. Мысалы, географиялық карталармен немесе биологиялық схемалармен жұмыс істеу кезінде әр түрлі түстер мен белгілеу құралдарын пайдалану тақырыпты түсінуді жеңілдетеді [9].

SMART-технологияларды пайдаланудың артықшылықтары оқушылар мен мұғалімдер үшін бөлек көрінеді. Оқушылар үшін: сабақтың қызықтылығы мен мотивациясы артады, күрделі тұжырымдамаларды түсіну жеңілдейді, топтық жұмысқа қатысу мүмкіндігі кеңейеді. Мұғалімдер үшін: кез келген ресурстарға тікелей түсініктеме беруге, материалды сапалы жеткізуге, әдістемелік материалдарымен бөлісуге және оқушылардың білімін интерактивті тесттер, сөзжұмбақтар, жобалар арқылы тез бақылауға мүмкіндік туады.

Алайда, технологияларды енгізу кезіндегі мәселелерді де атап өткен жөн. Біріншіден, мұғалімдердің бастапқы даярлығы мен біліктілігін арттыру үшін уақыт пен ресурс қажет. Екіншіден, мектептерді техникалық жағынан жабдықтау біркелкі емес. Үшіншіден, сабақ мазмұны мен педагогикалық мақсаттарға басымдық берілмей, технологияны мақсат етіп алу қаупі бар. Сондықтан, SMART-құрылғыларды қолдану ойластырылған дидактикалық жоспардың бөлігі болуы тиіс.

Қорытынды

Интерактивті SMART-технологияларды оқыту үрдісіне енгізу білім беру сапасын анықтайтын сапалы өзгерістер әкеледі. Олар оқушылардың танымдық қызығушылығын оятып, оқуға деген мотивациясын арттырады, сонымен қатар мұғалімдерге заманауи педагогикалық әдістерді іс жүзінде қолдануға мүмкіндік береді. SMART-тақталар тек құрал емес, білім беру ортасын түрлендірудің, оны интерактивті, қозғалыстық және жекелендірілген етудің платформасына айналады.

Тиімділікке жету үшін технологиялық жабдықтауды оқытушылардың үздіксіз кәсіби дамуымен, сондай-ақ сапалы цифрлық білім беру ресурстарын әзірлеумен үйлестіру қажет. Болашақта SMART-технологиялардың дидактикалық әлеуеті одан әрі ашылып, жасампаздық пен зерттеушілік дағдыларды дамытуға, сондай-ақ жеке оқу жолдарын құруға көбірек бағытталуы керек. Осылайша, интерактивті технологияларды оқыту стратегиясының ажырамас бөлігі ретінде кешенді қолдану ұлттық білім беру жүйесін әлемдік деңгейге көтеруге ықпал етеді.

Әдебиеттер тізімі

1. Назарбаев Н.Ә. Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында. – Алматы: Жеті жарғы, 2005. – 184 б.
2. Пірәлиев С.Ж., Даутов С.Б., Симтиков Ж.Қ. Елбасы және отандық білім жүйесі. – Алматы: Ұлағат, 2011. – 156 б.
3. Құлқараев А. «E-learning» электронды оқыту жүйесі және оның мүмкіндіктері // Электрондық мектеп. – 2013. – №2. – Б. 45-50.
4. SMART Technologies Official Website [Электрондық ресурс]. – URL: https://www.smarttech.com/
5. Beauchamp, G., & Kennewell, S. The influence of ICT on the interactivity of teaching. Education and Information Technologies, 2010. – Vol. 13. – P. 305–315.
6. Higgins, S., Beauchamp, G., & Miller, D. Reviewing the literature on interactive whiteboards. Learning, Media and Technology, 2007. – Vol. 32(3). – P. 213–225.
7. SMART Notebook Software Features [Электрондық ресурс]. – URL: https://education.smarttech.com/products/notebook
8. Glover, D., & Miller, D. Running with technology: the pedagogic impact of the large-scale introduction of interactive whiteboards in one secondary school. Journal of Information Technology for Teacher Education, 2001. – Vol. 10(3). – P. 257–276.
9. Интерактивті тақталарды оқу процесінде қолдану әдістемесі [Электрондық ресурс]. – URL: http://www.bilimainasy.kz
10. Әдістемелік журналға мақала жариялаудың негізгі талаптары [Электрондық ресурс] – https://adisteme.kz/rules.html