Аңдатпа : Бұл мақалада тәуелсіздік ұғымының тарихи, әлеуметтік және саяси маңызы жан-жақты қарастырылады. Тәуелсіздіктің әрбір ұлт үшін орны бөлек, ол ұлттың еркіндігі мен рухани жаңғыруының негізі саналады. Мақалада Қазақстанның тәуелсіздікке жету жолы мен оның сақталуы үшін кездесетін мүдделер қақтығыстары талданып, қоғамның әр саласындағы жетістіктері мен болашақтағы міндеттері сарапталады. Сондай-ақ, тәуелсіздіктің ұрпақтар сабақтастығындағы рөлі мен оны нығайту жолдары қарастырылған.

Түйінді сөздер: Тәуелсіздік, ұлт, Қазақстан, мүдделер қақтығысы, егемендік, ұлттық бірлік, рухани жаңғыру, саяси тұрақтылық, тәуелсіздік жетістіктері

Кіріспе: Тәуелсіздік – кез келген халықтың ең ұлы мұраты, асыл арманы. Ол ұлттың өз болашағын өз қолымен құруға, ішкі және сыртқы саясатты дербес жүргізуге мүмкіндік береді. Тәуелсіздік – бұл тек саяси бостандық емес, сонымен қатар ұлттың мәдени және рухани жаңғыруының бастауы. Қазақстанның тәуелсіздікке қол жеткізуі – ұзақ күрес пен тарихи сынақтардың нәтижесі болды. 1991 жылы Қазақстан егемен ел ретінде әлемдік аренаға қадам басты, бұл күн халық үшін жаңа дәуірдің беташары болды. Тәуелсіздікті сақтау мен дамыту бүгінгі және болашақ ұрпақтың міндеті.

Бұл мақалада тәуелсіздіктің мәні, оның қоғам өміріндегі орны және оны нығайту жолдары жан-жақты қарастырылады. Сонымен қатар, ұлттық және халықаралық деңгейдегі мүдделер қақтығыстарының тәуелсіздікке тигізетін әсері талданады. Тәуелсіздіктің тек мемлекеттік институттарға ғана емес, жеке тұлға мен қоғамның рухани дамуына әсері де маңызды екендігі көрсетіледі.

Негізгі бөлім

1. Тәуелсіздіктің тарихи негіздері

Әрбір мемлекеттің тәуелсіздікке жету жолы күрделі, кейде қантөгіспен өтеді. Қазақстанның тәуелсіздік жолындағы күресі де сан ғасырлардан бастау алады. Қазақ хандығының құрылуы, Жоңғар шапқыншылығына қарсы күрес, отарлық езгіге қарсы көтерілістер – мұның барлығы ел бостандығын аңсаған халықтың асыл арманының көрінісі. ХХ ғасырда Алаш қозғалысы, 1986 жылғы Желтоқсан оқиғасы тәуелсіздікке деген ұмтылыстың айқын дәлелі болды. Ақыр соңында, 1991 жылы 16 желтоқсанда Қазақстан өзінің мемлекеттік егемендігін жариялап, Тәуелсіздік күніне қол жеткізді.

2. Мүдделер қақтығысы және тәуелсіздікті сақтау мәселесі

Тәуелсіздікті жариялау – бір мәселе, ал оны сақтау – одан да күрделі міндет. Егемендік алған сәттен бастап Қазақстан ішкі және сыртқы қауіптерге тап болды. Ішкі саясатта тұрақтылықты сақтау, ұлттық бірлікті қамтамасыз ету – негізгі мақсаттардың бірі. Ұлтаралық келісім мен әлеуметтік әділеттілік ұлт болашағының кепілі саналды.

Сыртқы саясатта Қазақстанның ірі державалар арасындағы теңгерімді саясат ұстануы – маңызды міндет болды. Ресей, Қытай, АҚШ және Еуропалық Одақ сияқты мемлекеттермен қарым-қатынас орнатуда ұлттық мүдделерді қорғау негізгі ұстаным болды. Әлемдік аренада тәуелсіздікті нығайту үшін Қазақстан ядролық қарудан бас тартып, бейбітшілік пен қауіпсіздік қағидаттарын алға тартты. Алайда, геосаяси мүдделер қақтығысы Қазақстанның сыртқы саясатына әсер етіп, дербес шешімдер қабылдауда белгілі бір қиындықтар тудырды.

3. Экономикалық тәуелсіздік және оның маңызы

Саяси тәуелсіздікті сақтап қалу үшін экономикалық дербестік қажет. Қазақстан тәуелсіздік жылдары ішінде нарықтық экономиканы дамытуға бет бұрды. Экономикалық реформалар арқылы елде кәсіпкерлікті қолдау жүйесі қалыптасты, шетелдік инвестициялар тартылды. Еліміз мұнай-газ, металлургия және ауыл шаруашылығы салаларында ірі табыстарға жетті.

Сонымен қатар, экономикалық тәуелсіздіктің маңызды бөлігі – азық-түлік қауіпсіздігі мен импортқа тәуелділікті азайту. Қазақстанның алдағы мақсаттарының бірі – өндірісті әртараптандыру және жоғары технологиялық салаларды дамыту. Экономикалық тұрақтылық – саяси тәуелсіздіктің берік негізі.

4. Рухани жаңғыру және ұлттық құндылықтарды сақтау

Тәуелсіздік жылдарында ұлттық құндылықтарды жаңғырту мен рухани даму маңызды орын алды. Қазақ тілі мемлекеттік тіл мәртебесіне ие болды, ұлттық мәдениет пен дәстүр қайта жанданды. "Мәдени мұра", "Рухани жаңғыру" бағдарламаларының аясында елдің тарихи ескерткіштері мен мұраларын жаңғыртуға бағытталған ауқымды жұмыстар атқарылды.

Ұлттық бірегейлікті сақтау – тәуелсіздіктің кепілі. Ұрпақтар сабақтастығы арқылы халықтың тарихи санасын қалыптастыру, жастарды патриотизм рухында тәрбиелеу – басты міндеттердің бірі.

5. Тәуелсіз Қазақстанның жетістіктері

Қазақстан тәуелсіздік жылдары халықаралық деңгейде беделге ие болды. 2010 жылы ЕҚЫҰ-ға төрағалық ету, EXPO-2017 көрмесін өткізу сияқты шаралар еліміздің жаһандық аренадағы рөлін арттырды. Сонымен қатар, Астана (қазіргі Астана) қаласының заманауи архитектурасы Қазақстанның жаңа дәуірінің символына айналды.

Қорытынды:

Тәуелсіздік – ұлттың асыл мұрасы, оның болашаққа деген үміті мен сенімінің негізі. Оны сақтау үшін әрбір азаматтың жауапкершілігі зор. Бейбітшілік пен тұрақтылықты қамтамасыз ету, экономикалық және рухани дамуды жалғастыру – тәуелсіз Қазақстанның басты мақсаттары. Бүгінгі ұрпақтың міндеті – осы тәуелсіздікті нығайтып, болашаққа аманаттау.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Назарбаев Н.Ә. «Тәуелсіздік дәуірі». – Астана: 2017.
2. Қойшыбаев Б. «Қазақ тарихындағы тәуелсіздік үшін күрес». – Алматы: 2005.
3. Қазақстан Республикасының Конституциясы. – Астана: 1995.
4. «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы туралы есеп. – Астана: 2011.
5. Токаев Қ.К. «Қазақстанның сыртқы саясаты». – Алматы: 2018.