Қазіргі кезде қазақ тілі синтаксисі әбден толығып жетілген тіл білімінің саласына жатады. Өйткені синтаксистің әрбір саласы бойынша жеке оқулықтар мен ғылыми еңбектер жазылып, диссертациялар қорғалып жатыр. Әр дәуірде, әр кезеңде жазылған ғылыми еңбектің не мақаланың өзіндік құндылығы мен ерекшелігі болады. Осының ішінде құрмалас сөйлем синтаксисінің кейбір мәселелері бойынша бір ауыздан құпталған қағидалар жоқ. Құрмалас сөйлемде кездесетін проблемалар көбінесе оның сабақтас түрімен байланысты. Мәселен, олардың жасалу жолдары, бағыныңқы және басыңқы сөйлемдері арасындағы байланыстары, орын тәртібі т.б. Қазіргі қазақ тіліндегі құрмаластың басқа түрлері сияқты себеп мәнді құрмаластардың түрлері бүгінгі күндегі дәрежесіне жету үшін басынан үш тарихи кезеңді өткізді:

1. 1930-1940 жылдардың арасы;
2. 1940-1950 жылдардың арасы;
3. 1950 жылдардан бастап осы кезеңге дейін.

Қазақ тіл білімінде құрмалас сөйлем мәселесін ғылыми жағынан тұңғыш сөз еткен – белгілі түрколог, лингвист-ғалым А.Байтұрсынов. Ол сөйлемдерің құрмаласуын сыйыса құрмаласу және қиыса құрмаласу деп екі түрге бөліп қарастырған. Сыйысулы құрмалас қазіргі қазақ тіліндегі жай сөйлемге, ал қиысулы құрмаас сабақтас пен салаласқа тең болып келеді. А.Байтұрсынов салалас құрмаластардың қиысуын бес түрге бөліп ажыратады: жиылыңқы, қайырыңқы, айырыңқы, сұйылыңқы, қойылыңқы. Ғалымның салаластарды жіктегенінен біз себеп мәнді білдіретінін таба алмаймыз. Бірақ сұйылыңқы қиысуда берілген сөйлемдердің өн бойынан себепті және сол себептен туған салдарды байқауға болады.   Мәселен, «Шалқайғанға шалқай, пайғамбардың ұлы емес, еңкейенге еңкей, атаңнан қалған құл емес», «Сабыр түбі – сары алтын, сарғайған жетер мұратқа, асыққан қалар ұятқа». Бұл мысалдардан анық байқайтынымыз – бірінші сөйлемнің себебін екінші сөйлем білдіріп тұр, себебі олардың өзін тиісті жалғаулығын қойып айтуға болады. Ал екінші сөйлемде алғашқысы себепті білдірсе, кейінгісі салдарды білдіріп, сондықтан олардың да жалғаулығын қосып айтуға болады. А.Байтұрсынов сабақтастардың бағыныңқыларын 10 топқа бөліп қарастырады. Бір ерекшелігі, ғалым бағыныңқы сөйлемді басыңқы сөйлемнің жетегіндегі қосшы жылы есебінде қарастырып, басыңқы сөйлемнің қай мүшесінің шылауында болғанына қарай бағыныңқыны сол мүшенің атымен атайды. Мәселен, бастауыш бағыныңқы сөйлем, анықтауыш бағыныңқы сөйлем, мезгіл пысықтауыштың бағыныңқысы, мекен пысықтауыштың бағыныңқысы,сын ысықтауыштың бағыныңқысы, мақсат пысықтауыштың бағыныңқысы, себеп пысықтауыштың бағыныңқысы, шартты баыныңқы, ереуіл бағыныңқы. Осылардың ішінде біздің тоқталатынымыз – себеп пысықтауышының бағыныңқысы. Ғалым «Олар көше алмайды, үйткені көлігі жоқ» деген сөйлемді мысалға алып, жан-жақты талдаған. Басыңқысы – «Олар көше алмайды», бағыныңқысы – «Үйткені көлігі жоқ» деген сөйлемдер екенін атап өтіп, бағыныңқы сөйлем «неге?» деген сұрауға жауап беріп тұр. Бұл сұрау – себеп пысықтауышының сұрауы. Сондықтан бұл себеп пысықтауышының бағыныңқысы болады... /А.Байтұрсынов, 1992, 306/. Сондай-ақ ғалымның мысалға алған «Қор аз болған соң, су сонан тасымады», «Малы жұтап қалған соң, ел сондықтан жүдеді», т.б сөйлемдері қазіргі қазақ тіліндегі себеп бағыныңқылардың мазмұнымен сай келеді.» А.Байтұрсыновтан кейінгі қазақ лингвистилерін көрнекті өкілі Қ. Жұбанов та өз зерттеулерінде құрмалас сөйлем мәселелеріне жете назар аударған. Өйткені қазақ тілінің грамматикалық құрылысын, соның ішінде құрмалас сөйлем синтаксисін мектептерде жүйелі түрде өтуге арналған жоба түріндегі алғашқы ғылыми бағдарлама 1936 жылы профессор Қ.Жұбановтың қолынан шықты. Бұл бағдарламаның құрмалас сөйлем синтаксисін зерттеуде үлкен маңызы болды. Себебі бұл бағдарламада құрмалас сөйлемге байланысты қағидалар толығырақ айтылып, кейбіреулеріне түсініктемеде берілген. Ғалым салалас құрмаластың бес түрін көрсетіп, оған тән он түрлі жасалу жолды айтады. Солардың ішінде, қатарында қазіргі мектеп грамматикаларына осы атаумен кірген себеп-салдар салалас та бар «...Кейінгі сөйлем алдынғы сөйлемге себеп болатын болса, оның алдында «үйткені», «Неге десең», «Себебі сол» сияқты сөздер дәнекер болады...»/Жұбанов, 1966, 359/ Бұл да қазіргі тіл білімі деректеріне сәйкес келетіні ақиқат. Профессор Қ.Жұбанов сабақтас сөйлемдерді жеті топқа бөледі: бастауыш бағыныңқылы/кімді айтсаң сол келеді/; баяндауыш бағыныңқы/ол қандай болса, менде сондай/; себептес бағыныңқы/ кімді көрсем, мен сонан, бетті бастың, тұра қаштың жалма-жан істесе, Мәмбет те сөйтіп/ солай істейді/; жанас бағыныңқы/ Сабыр қайда барса, Мәмбет те сонда барады/; қабыс бағыныңқы. Бірақ сабақтастардың былайша жіктелуіде бағыныңқылардың жасалу жолдары мен білдіретін мағыналары ескерілмейді. Солай бола тұрса да, Қ.Жұбановтың құрмалас сөйлем синтаксисін зерттелуіне қосқан үлесі мол. Қазақ тілі синтаксисін зерттеуде өзіндік құнды қөзқарастармен танымал болып, өзіндік мектебін қалыптастырған ғалым профессор С.Аманжолав болды. Ол - ұзақ жылдар бойы Абай атындағы Қазақтың педагогикалық институтында синтаксис саласы бойынша дәріс берген ұстаз. Ғалым синтаксистің барлық салаларын зерттеп, жеке монографиялар мен оқулықтар жазған. Бірақ біздің тоқтайтымыз – құрмалас сөйлемге байланысты ой-пікірлер мен қөзқарастары. Құрмалас сөйлемдерді жіктеуде өзіндік топтастыру жасаған С.Аманжолов, қазіргі грамматика көрсетілгендей, құрмаластарды үш түрге бөледі: салалас, сабақтас және аралас сөйлемдер. Салалас сөйлемдерді жалғаулықты және жалғаулықсыз деп екі топқа жіктей отырып, әрқайсысының түрлері мен жасалу жолдарына тоқталады. Мәселен, жағаулықты саластарды мезгілдес /ыңғайлас/, қарсалықты, талғаулы, себептес деп төрт түрге, жалғаулықсыздарын он бір түрге: ыңғайлас, қарсылықты, себеп-салдар, іліктес, шартты, үлестес, баяншы, әрқыйлы, детпелі, бейтараптық, ұқсастық деп бөледі. С.Аманжолов жалғаулықты себептес салаласты «себептік салалас» деп атайды. Оған дәлел ретінде «себебі, сондықтан, өйткені, сол себепті» сияқты жалғаулықтар келтірілген сөйлемдер көрсетеді. Ғалым сабақтастарды классификациялағанда да өзіндік көзқарастарымен көзге түседі. Мәселен, сабақтастарды он үш топқа қарастыру – бұрынғы-соңды кездеспеген жайт. С.Аманжолов академиялық грамматикада, сондай-ақ басқа ғалымдардың еңбектерінде «себеп бағыныңқылы» деп аталатын сабақтастың түрін «себеп-салдар бағыныңқы сабақтас» деп атайды. Мұнда бағыныңқы сөйлем басынқыда айтылған ойдың, істін, оқиғаның, болмыстың себеп –салдарын көрсетеді.(Аманжолов, 1994, 203)-деп тұжрымдама жасайды. Бірақ құрмаластың бұл түрінде бағынынқы ескерген жөн. Сондықтан бағынынқы компонент-себепті, басынқы компонент- салдарды білдіріп, себеп- салдар сабақтас деген терминнің тіл деректеріне сәйкес келмейтінін көреміз. Мысалы : «Осы кісінің жәрдемі болғандықтан, біз баратын жерімізге тез бардық». Бағынықы сөйлемнін себепті, басынқы сөйлемнің салдары білдіріп тұрғаны айқын байқалып тұр.ал «Көшпелікпен санасып істегені үшін жоғары орынға қойылды» - деген сөйлем жай сөлемнін қатарына жатады. Өйткені сөйлем құрамында себеп пысықтауыш бар. Ғалымның сабақтастарды және салаластарды топтарынын арасынан одан әрі дамыта түсетін де мәселелерді көруге болады. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлемдерді жүйесін жан-жақты