Жасанды интеллект (ЖИ) — бұл адамдардың ойлау, үйрену, шешім қабылдау сияқты интеллектуалды қабілеттерін компьютерлер мен машиналар арқылы имитациялауға бағытталған информатика саласы. ЖИ үлкен деректер жинақтау, оларды талдау және осы деректер негізінде білім алу арқылы адамдарға ұқсас тапсырмаларды орындай алады. Мысалы, ЖИ технологиялары сөйлеуді тану, сурет пен мәтін жасау, нақты уақытта шешім қабылдау сияқты мүмкіндіктерді қамтамасыз етеді.

Жасанды интеллекттің түрлері:

1. Тар ЖИ — белгілі бір тапсырмаларға арналған (мысалы, дауыстық көмекшілер, бет тану жүйелері).
2. Жалпы ЖИ — адам интеллектісін толықтай имитациялай алатын жүйе, бірақ бұл әлі де дамыту кезеңінде.

ЖИ-дің қолданылу салалары: ЖИ технологиялары медицина, білім беру, қаржы, көлік және басқа да салаларда кеңінен қолданылады. Олар адамдардың өмірін жеңілдетіп, жұмыс тиімділігін арттырады.

Білім берудегі ЖИ-дің рөлі: Қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында ЖИ-ді қолдану оқушылардың білімін арттыруға, шығармашылық қабілеттерін дамытуға және тілдік дағдыларын жетілдіруге мүмкіндік береді. Мысалы:

1. Жеке оқыту: ЖИ оқушылардың деңгейі мен қажеттіліктеріне сәйкес жеке оқу бағдарламаларын құрады. Бұл әр оқушыға өз қарқынында оқуға мүмкіндік береді.
2. Тілдік дағдыларды дамыту: ЖИ-дің көмегімен оқушылардың тыңдау, сөйлеу, оқу және жазу дағдыларын дамытуға болады. Автоматтандырылған тіл үйрету платформалары грамматикалық қателерді түзетіп, дұрыс сөйлем құрастыруға көмектеседі.
3. Әдебиетке қызығушылықты арттыру: ЖИ әдеби шығармаларды талдауда және түсінуде көмек көрсетеді. Оқушыларға шығармаларды тереңірек зерттеуге мүмкіндік беретін интерактивті құралдар ұсынылады.
4. Шығармашылық қабілеттерді дамыту: ЖИ шығармашылық жазу тапсырмаларын орындауға көмектеседі. Оқушыларға идеялар мен шабыт бере алады.
5. Уақытты үнемдеу: ЖИ мұғалімдерге оқу процесін ұйымдастыруда көмектеседі. Автоматтандырылған тестілеу жүйелері уақытты үнемдеп, оқушылардың жетістіктерін жылдам бағалауға мүмкіндік береді.

ЖИ-дің артықшылықтары:

1. Жекелендірілген оқыту: ЖИ әр оқушының білім деңгейін, қызығушылықтарын және қабілеттерін талдай алады, бейімделген оқу материалдарын ұсынады.
2. Жазба жұмыстарын тексеру: ЖИ грамматикалық және стилистикалық қателерді автоматты түрде тексеріп, жылдам кері байланыс береді.
3. Ресурстарға қолжетімділік: ЖИ қазақ әдебиетінің мәтіндерін, аудиокітаптарды және бейне сабақтарды қамтитын дерекқорларға қолжетімділікті қамтамасыз етеді.
4. Интерактивті орта: Чатботтар мен интерактивті қосымшалар оқушылардың сабаққа қатысуын ынталандырады.

Үлгерімі төмен оқушылармен жұмыс. Үлгерімі төмен оқушылармен жеке жұмыс жүргізу арқылы олардың білімін арттыруға болады. Мысалы: Жеке оқу жоспарын құру; Қосымша сабақтар мен тапсырмалар ұсыну; Ата-аналармен және мамандармен (психолог, логопед) бірлесіп жұмыс істеу. Осы орайда жасанды интеллект қолдану арқылы қазақ тілі пәні бойынша білімді тексеруге көмек беретін заманауи порталдарды қолдану ұсынылады. Олардың қатарына мына порталдар кіреді: https://quiz.zti.kz, https://kokon.kz

Қорытынды. Жасанды интеллект қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында оқу процесін тиімді және қызықты етеді. Ол оқушылардың тілдік дағдыларын, шығармашылық қабілеттерін дамытып, жеке оқу жолдарын қалыптастырады. ЖИ-ді білім беруге енгізу — бұл болашақтың қажеттілігі, ол бізге сапалы білім беруге мүмкіндік береді.

Әдебиеттер тізімі

1. Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі. (2020). Білім беру саласындағы жаңа технологияларды енгізу жөніндегі нұсқаулық. Нұр-Сұлтан.
2. Әбішев, Қ. (2019). Жасанды интеллект және оның білім берудегі рөлі. Қазақ тілі мен әдебиеті, 45(3), 78-89.
3. Иванов, А. В. (2018). Инновациялық технологияларды оқыту үдерісінде қолдану. Педагогика және психология, 12(4), 56-67.
4. Сәтбаев, Қ. И. (2021). Жасанды интеллекттің қазіргі заманғы білім беру жүйесіндегі маңызы. Ғылым және білім, 7(2), 34-42.
5. Төлеубаев, Т. А. (2020). Қазақ тілін оқытудағы цифрлық технологиялардың тиімділігі. Тіл және әдебиет, 18(1), 23-30.
6. Brown, J. (2017). Artificial Intelligence in Education: Opportunities and Challenges. Journal of Educational Technology, 25(3), 112-125.
7. Smith, L. (2020). The Role of AI in Modern Learning Systems. International Journal of Innovation in Education, 8(2), 45-58.
8. Қазақ тілі пәні бойынша білімді тексеруге көмек беретін заманауи порталдар: https://quiz.zti.kz, https://kokon.kz