Махаббат құлы [Казахская литература]

Автор статьи : Жайнагүл Т.
Организация : Ақмола облысы, Жақсы ауданы, Рентабельный орта мектебі
Должность : Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі
Дата : 18.03.2017
Издатель : Жайнагүл Т., Автор
Номер журнала : 01-07-2017

 Вокзал маңы. Әдетте ығы-жығы адам, ине шаншар жер жоқ болатын еді, бүгін адам аяғы сәл саябырлаған сияқты. Кешқұрым уақыттың бір жақсысы осы. Бірінші,екінші қабаттағы орындықтарда жолаушылап сөмкелерімен отырған адамдар болмаса, жүріп жүрген адамдар көрінбейді. Төплиімен дық-дық басып жан-жағына бір қарап шолып өткен Шахиста эскалаторға бір аяғын қойды да , екінші аяғын жылжымалы баспалдақ өзі-ақ көтеріп әкетті. Екінші қабаттың шеткі жағына қойылған орындықтағы адамдар танысын іздегендей бәрі де қылтиған басқа қарай қалған. Эскалаторға мінген жалғыз өзі еді. Сұңғақ бойы ап-анық көріне қалды. Жоғары көтерілген соң поезд жүретін жолға түсу үшін дәлізге алып барды. Жылдам табанын еденге қойып түсіп үлгерді. Түзу жолмен өтіп бара жатып, шолғыншылар қуанып, көздері жайнап сала берді. Біреулері тіпті "красавица!", "девушка!" деп елеңдеткісі де келген. Дөңгелек мөлдір қоңыр көздер, қиылған ұзын қара қас, бұйраланып бір жақ бетіне түскен шаш ажарын аша түседі. Өзінің сұңғақ қызыл плащ киінген талдырмаш бойы соның себепкері болып тұрғанын білген Шахиста оған назар салмады. Тез басып кете берді. Сол-ақ екен ,артынан біреу шап беріп білегінен ұстап,бет-бейнесін көруге мұрша бермей құшағына қыса кетті. Шахиста аяқ астынан болған жағдайдан үрейленіп,әлгіні кеудесінен аса долылықтың қарымымен кері итеріп, сытылып шықты. Жалма-жан қай арсыз екен деген оймен қараса, Наурыз екен. Баяғы Наурыз ,өзінің жүріп жүрген жігіті Наурыз. - Сен? - Иә, мен жаным...Қайда кетіп барасың? - Қайда болушы еді,үйге... Осыншама қорқытатындай не күн туды басыңа? - Қорқытпадым, қайта сен мені қорқыттың,телефон соқсам,алмайсың. Үзейік,шаршадым дейсің,ол не дегенің...Қалаға келгеніңді де айтпадың,әпкеңнен білдім...не болған саған ? - Ештеңе. Көңілім суығаны рас...Трубканы көтеруге уақытым болмады, күні бойы жатақхана алудың қамымен жүрдім. - Шахиста, бері жүрші, - деді Наурыз сақтандыру қоймасы орналасқан бұрышқа оңашаланбақшы болып. Көптің көзіне сүйелдей боп тұрған Шахистаға да епсіз көрініп, қарсылық білдіре алмады. - Иә,не болды,айта бер...- деді Наурыз не себепті үзгісі келетінін білгісі келіп. - Ештеңе. Тек менің көңілім суыды...Бұрынғыдай болмайды... - Қалайша,Шахиста? Он бірінші сыныптан бері бірге қол ұстасып, бірге мектеп бітіріп, арман қуалап Астанаға келдік. Сен оқуға түстің, мен жұмыс жасап жүрмін. Осының бәрі болашағымыз үшін. Қалайша көңілім суыды дейсің ? Сені ренжітетіндей не істеп қойдым ? Әлде басқа біреуді сүйіп қалдың ба? - деп Наурыз ет-жүрегі елжіреп, Шахистаға аянышты жүзбен қарады. - Өтінем, жіберші,мен кетейін, поезым келеді қазір ...- деді Шахиста жаймен ғана. - Мені осылай бақытсыз етіп қалдырмақсың ба ? Бес жыл дәлелдеген махаббатымның құны көк тиын болғаны ма ? Мәңгілік сүйіп өтем деп айтпадым ба өзіңе ? Кете бер, тастаймын десең қалауың білсін, бірақ, маған сенсіз өмір жоқ, оны сен жақсы білесің ғой, қазіргі поезына басылып өлем,сөйтіп қана менен құтыласың... - Тыныштал, қайдағыны айтпа, мен сияқты қыздар көп, сені бақытты ететін қыз табылады. - Шахиста, ол сөзді маған қалай айтып тұрсың, әлі түсінбеген екенсің-ау, сенің орныңды жүз Шахиста да баса алмайды, тек сен ғана керексің маған,өтінем, тастамашы, тастамаймын деші мені, - деп Наурыз жалынып жерге отыра кетті.Көзінен жас пар-парлап ағады. Айналадағы адамдардың көзі осы екеуінде. Ұялып, қысыла бастаған Шахиста : - Наурыз, тұршы, ел-жұрттан ұят болды, кейін сөйлесейік, қазір кетуім керек, - деп тұрғызып әлек. Наурыздың көнетін түрі жоқ. Тастамаймын деп айтпасаң тұрмаймын деп қасарысып алған. Шахиста да еш қарекет қыла алмай жанында отыр. Кетіп қалайын десе, ессіз айтқан сөзі есіне оралып, поездың жолында тұрған Наурызды елестетіп, шошып кетеді. Наурыз әлі жатыр алдында, енді тіпті бар денесімен жатып алған, өміріне өкініп, еденді жұдырығымен ұрып-ұрып алды. Ашуын кімнен аларын білмеген батырдай қара күшке салынды. Өксіп жылайды. Вокзал ішіндегілер бұларға әлдебір шоу қызықтағандай тесіле қарайды. Титығы әбден құрып ұяттан қызарып, бұдан арыға соза алмай Шахиста : - Тұр,кеттік, болды, тастайын деп жатқам жоқ сені, жылама, жігіттік намысыңды өйтіп қорлама, - деді аяп. - Сен дегенде менде намыс жоқ, шынымен, тастамайсың ба мені, Шахиста? - деп басын көтеріп үміттене қуана қарады . - Тастамаймын. Жүр кетейік бұл жерден,сыртқа шығайық. Наурыз жадырап, қызарған көзін сүртпестен, Шахистаны шолпылдатып сүйіп жатыр, көз жасымен жүзін жуып шықты. Екеуі төменгі эскалаторға мініп, сыртқа шықты. Поезд келіп, есігі ашылып, жолаушыларды отырғызу жүргізіліп жатыр екен. Наурыз бен Шахистаның ренжіскен сәттері көп,оның бәрі ұсақ дүние. Бірақ бұл өзгешесі еді. Осы сәтті Наурыз өз пайдасына шешті. Шахиста әлгінде шынын айтқан еді. Аттестат алып, қалаған оқуына түскеннен кейін оның өмірінде өзгеріс бар еді. Арман қала Астанада группаластарымен жақсы араласты, бірге жүрді ,колледждің қоғамдық жұмыстарына белсене қатысып, әр жердегі басқосу, конференция, кеш-думан, жиналыс, мейрамдарға арналған концерт, студентттік бірлестіктерден қалмай, достарының достарымен қоян- қолтық байланыс жасады. Жалпы айтқанда,Шахиста өте белсенді талапты студент . Оның қоңыр мөлдір көзі мен сырлы сөзіне қай жігіт болсын елең ететіндей. Онысын құрбыларына айтқан әңгімесінен естисің: бірде жатақхана ақшасын төлейін деп "Цеснабанк" филиалына келіп кезекке тұрса, бұған бір өзіндей студент жігіт көз алмай қарағанын, кейін бір жарым айдан кейін ол жігіт Шахисталардың дәріс өтетін аудиториясында бұлардан кейін басқа корпустан осында дәріске келетін боп шықты,сол кезде Шахистаны танып,жақындап оңаша шақырып алып танысқан екен; тағы бірде "Ажар" сауда орталығынан өтіп бара жатып, өзінен үлкендеу жігіт тоқтатып, жөн сұрасып, кетер кезде телефон нөмірін сұрасып, Шахиста бір танысқан жол жөнекейге нөмірін беруге арланып, ойдан құрай салған екен, ол сол мезетте әлгі жігіт звандап, бұл сіздікі емес қой, сіздікі болса, шырылдамағаны қалай деп қулыққа салып, қоярда -қоймай нөмірін алыпты, кешке Шахистаға сол жігіттен бір ұзын жолды өлең келеді; тағы бірде бұған Исмаил деген түрік ғашық болады, оның сөздері барған сайын шындыққа айналатындай нақты сөйлей бастағанынан қорқып,Шахиста оған тұрмыс құрғанмын, мені мазалама деп теріс айналған. Оның сұлулығы мен жайсаң мінезіне үлкендер де тәнті еді. Елдің зиялы адамдары, өнер иелері қатысатын іс-шараларда, шығармашылық кештерде олармен оңай тіл табысып,ризашылығын білдіріп, бір-екі ауыз пікірін айтып та қалатын. Олар да Шахистаға сүйкімді қыз ретінде қарайтын.Бір сөзбен айтқанда, Шахиста сұлулықтың символындай еді. Шахистаның ақжарқын, өзіне баурап алғыш қасиетін білетін Наурыз ондай жерлерге көп барма деп ескертетін. Оны тындайтын Шахиста жоқ, қазір небір жақсы-жайсаңды көріп қалмағанда, ертең көретін мүмкіндік болмайды деп қайырып салатын да көндіретін. Соның әсері ме ,ол да салқынын тигізбей қоймады, Наурыздан алыстатқан "менмендігі" сол болды. Бұл Шахистаның тұрақсыздығы еді. Бірақ, Шахиста ешқашан Наурызды төмендеткен емес, қайта керісінше, менің жігітім бар деп бәріне ашық айтатын. "Сұлусың" деп айтқанда бәрінің пікірі бір бөлек, Наурыздың пікірі бір бөлек, өз алдына бір төбе еді Шахиста үшін,өйткені басқалар бір күнде таныса салып, сыртына қарап, бір сәттік арзан махаббатқа құнықса, ал Наурыз мәңгілік сүйіп өтетінін, басқа қызды елемейтінін ісімен де дәлелдейтін. Онысы екеуінің келешегі үшін айтылған алдағы арман жоспарынан білінетін еді. Сол үшін де қам-қарекет жасау үстінде. Наурыздың анасы жоқ, айтуынша үш жасында сары аурумен ауырғанда да келмеген. Апасының тәрбиесін көрген. Шахистаның ауылына ол сол он бірінші сыныпта көрші ауылдан келген. Екеуі сол кезде танысқан,содан бері жұбы жазылған жоқ. Айтуларына қарағанда, Наурыз бірінші боп ұнатып, сөз салған екен. Мектеп бітірген соң, өмірде тірегі болған ағасы қайтыс болып, оқуды тастап, басқалар қатарлы қолына кірпіш алып, балшық илеп, ұсақтан бастап құрылыс саласында прараб болып көтерілген өз ісінің маманы. Оқымаған демесең,өзіндік өмірге көзқарасы бар, оңы мен солын айыра білетін азамат. Ағылшын, түрік, араб тілдерін толық меңгермесе де, ауызекі сөйлеуде қарым-қатынас арқылы достарынан үйреніп, аздап сауатын ашқан. Адал да турашыл. Біреудің ақысын жемейді, өзінікін де жегізбейді. Қайырымдылығы да бар. Былтыр досы ақын қыз Сафураға кітабын шығаруға қаржылай демеушілік жасап, қол ұшын берген. Сол үшін де достарына сыйлы. Оның жалғыз ғана әлсіздігі,өзінің айтуынша,Шахистаға келгенде өз дегенін жасата алмауы, өзінің ездігі сол. Шахиста өте қырсық қыз, әрі өз дегені болмаса, бірден ренжіп сөйлеспей қалады, осындайда Наурыздың да зығырданы қайнайды,бірақ қыз баласына ол не істей алады, сүйгендіктен еркелігін көтереді. Еркек болса, баяғыда жақтан бір періп, құлата салу бұған жеңіл тиер, айызы бір қанып, айтқанын істетер еді, ұрғашы боп туылған соң, амал жоқ, қанша жыны келсе де, шыдап бағады. Бір жағынан Наурыз сол еркелігін ұнататын да еді,сондықтан күйіп-піспейді. Кейде "ай,Шахиста-ай, алтыным менің" деп езу тартып тұрып, аузын ашып, қарқылдап күліп жеңілдеп алатын . Шахистамен бірге жүріп, оның ерке,қырсық мінезін көру рахат күйге бөлейтін. Соңғы кездері вокзалдан кейінгі әңгімеден кейін Наурыз Шахистадан айырылып қалармын деген күдікпен болды. Шахистаның бір жағы аяғанынан тастамаймын дегені есіне қайта-қайта түседі. Сонда мүлдем сүймегені ме ? Жоқ,өзі сүйген Шахиста ондай болмаса керек. Бірақ,мен мың жерден оны ақтағаныммен, махаббат құлы болған азаматты Шахиста ардақтай алмады, өйткені, ол кезде оның жүрегінде басқа біреуге деген сезім оты тұтанып еді. Келбетінің келісті болғанымен, бойындағы тұрақсыздық әдеті опық жегізбей қоймады. Бір күні Наурызды тастады да кетті. Шахиста шын сүйе алмады, ал құлай сүйген Наурыз сүйдіре алмады. Есіл дертті махаббаттың ешкімге пайдасы да, зияны да тимеді, тек екі жасты қыршын етті. Былтыр көктемде Наурыз Шахистаны аңдып жүріп саябақта жігітімен бірге отырған жерінен ұстап алған. Көре сала ж.гіріп барып бас салды. Мықын жағын қолымен қысып, ернінен сүйіп отырған жігітті қақ маңдайдан жұдырықпен салып қалғанда, жігіт есінен танып қалады. Ал шошып кетіп тұра қашқан Шахистаны қуып жетіп, екі қолымен мойнынан қылқындыра бастайды. Ашу мен ызаның булыққан өксігі өз әрекетіне есеп беруге дәл осы сәтте дәрменсіз еді. Қанша қарсылық танытқанымен, талдырмаш мойыннан өтетін тыныс алу жолы бір сәтте тарылып, үзілді де кетті. Наурыз бүгінде психиатрлық аурухананың оңалдыру бөлімінде. Жатқанына – төрт ай. Бар тіршіліктің атауын ұмытса да, ұмытпаған аузында бір сөзі бар. Ол – «Шахиста». Барша адамзат табынатын сұлулықтың символы ретінде таңдалғандардың берік махаббаттың құлы болып байланған Наурыздай асыл азаматтарды бағалай алмай, тұрақсыздығының кесірінен қор болатыны өкінішті.