Аннотация. Бұл мақалада орта мектептердегі «Алғашқы әскери және технологиялық дайындық» (АӘТД) пәнінде цифрлық технологияларды қолданудың өзектілігі мен тиімді жолдары қарастырылады. Мақаланың мақсаты – пәндік мазмұнды жеткізу мен оқушылардың әскери-патриоттық тәрбиесінде инновациялық әдістердің рөлін анықтау, арнайы даярлық курстарының ақпаратына сүйене отырып, нақты ұсыныстарды әзірлеу. Зерттеуде салыстырмалы талдау, нормативтік құжаттарды талдау және әдістемелік тәжірибені жалпылау әдістері қолданылды. Нәтиже ретінде АӘТД сабақтарына виртуалды және кеңейтілген шындық (VR/AR) технологияларын, модельдеу платформаларын, интерактивті электрондық оқулықтар мен тестілеу жүйелерін енгізудің тиімділігі негізделді. Қорытындылай келе, технологиялардың тиімді интеграциясы пәндік дағдыларды тереңдетіп қана қоймай, оқушылардың танымдық белсенділігін жоғарылататыны және әскери білім берудің қазіргі талаптарына сай келетіні атап өтіледі.

Аннотация. В данной статье рассматриваются актуальность и эффективные пути применения цифровых технологий в предмете «Начальная военная и технологическая подготовка» (НВТП) в средних школах. Цель статьи – определить роль инновационных методов в передаче предметного содержания и военно-патриотическом воспитании учащихся, разработать конкретные предложения с опорой на информацию специализированных курсов повышения квалификации. В исследовании использовались методы сравнительного анализа, анализа нормативных документов и обобщения методического опыта. В результате обоснована эффективность внедрения технологий виртуальной и дополненной реальности (VR/AR), платформ моделирования, интерактивных электронных учебников и систем тестирования в уроки НВТП. В заключение отмечается, что эффективная интеграция технологий не только углубляет предметные навыки, но и повышает познавательную активность учащихся, отвечая современным требованиям военного образования.

Abstract. This article examines the relevance and effective ways of using digital technologies in the subject "Initial Military and Technological Training" (IMTT) in secondary schools. The aim of the article is to determine the role of innovative methods in delivering subject content and in the military-patriotic education of students, and to develop specific proposals based on information from specialized training courses. The research methods include comparative analysis, analysis of regulatory documents, and generalization of methodological experience. The results substantiate the effectiveness of implementing virtual and augmented reality (VR/AR) technologies, modeling platforms, interactive electronic textbooks, and testing systems in IMTT lessons. In conclusion, it is noted that effective integration of technologies not only deepens subject-specific skills but also enhances students' cognitive activity, meeting modern requirements of military education.

Кіріспе

Қазіргі ақпараттық қоғамда білім беру процесін цифрландыру міндетті тенденцияға айналып отыр. Бұл үрдіс барлық пәндерді, оның ішінде «Алғашқы әскери және технологиялық дайындықты» (АӘТД) да қамтиды. 2026 жылдың 1 қыркүйегінен бастап ресми түрде енгізілетін осы пәннің негізгі мақсаты – әскери істің базалық дағдыларын меңгеру, дене төзімділігін дамыту және оқушылардың бойында патриоттық сезімді тәрбиелеу болып табылады . Жаһандық әскери тактика мен технологиялардың жылдам дамуы сабақ мазмұны мен оқыту әдістерін үнемі жаңартуды талап етеді. Дәстүрлі сызықтық оқыту тәсілдері қазіргі заманғы жастардың ақпаратты өңдеу қабілеті мен танымдық ерекшеліктеріне толық жауап бере алмайды. Сондықтан АӘТД пәнінде жаңа технологиялық әдістерді енгізу тек білім беру сапасын арттыру үшін ғана емес, сонымен қатар болашақ қорғаныс қабілетінің негізін қалау үшін де өте маңызды болып табылады. Бұл мақаланың мақсаты – АӘТД пәні контекстіндегі инновациялық технологиялардың теориялық негіздерін талдау және оларды оқу процесіне тиімді интеграциялау жолдарын ұсыну.

Негізгі бөлім

АӘТД пәні теориялық білім мен практикалық дағдылардың үйлесімді үйлесімі болуы тиіс. Дәстүрлі тәсілдер негізінен ауызша түсіндіру мен сызықтық нұсқауларға негізделген. Ал, жаңа технологиялық әдістер оқушыларға интерактивті, енгізулік (иммерсивті) және жекелендірілген оқу тәжірибесін ұсынады. Бұл тәсілдерді жүйелі түрде қолдану оқу процесінде бірқатар түбегейлі өзгерістерді талап етеді.

Біріншіден, АӘТД пәні үшін цифрлық білім беру ортасын құру қажет. Мұнда интерактивті электрондық оқулықтар мен оқу-әдістемелік кешендер басты рөл атқарады. Мысалы, «АӘД 10 Әдістемелік нұсқау» сияқты ресурстар тек теориялық ақпаратты ғана емес, сонымен қатар анимированды сызбалар, 3D модельдер, тақырыптық бейнероликтер мен интерактивті тапсырмаларды қамтуы мүмкін . Мұндай кешендер күрделі құрылымдар мен процессорды (мысалы, қарудың жұмыс істеу принципін, тактикалық қимылдар ретін) визуалдауға мүмкіндік береді, бұл оларды түсінуді жеңілдетеді.

Екіншіден, виртуалды (VR) және кеңейтілген шындық (AR) технологиялары АӘТД сабақтарында ерекше тиімділік көрсетуі мүмкін. VR технологиясы оқушыларға қауіпсіз ортада жауынгерлік жағдайларды модельдеуге, атыс дайындығын немесе медициналық көмек көрсету алгоритмдерін жаттығуға мүмкіндік береді. AR технологиясы нақты нысандарға (мысалы, оқулық макетке) цифрлық ақпаратты «қаптау» арқылы олардың құрылымы мен қызметін анықтауға көмектеседі. 2025 жылғы арнайы курстардың бағдарламасы да модельдеу платформаларымен жұмысты қамтитыны атап өтіледі .

Үшіншіден, қашықтықтан оқыту (дистанциялық оқыту) элементтерін пайдалану пәндік білім берудің қолжетімділігін кеңейтеді. Бұл әсіресе ауылдық жерлерде орналасқан мектептер немесе жарақат алған оқушылар үшін маңызды. Дистанциялық форматта теориялық модульдерді, онлайн-семинарларды өткізу, сондай-ақ жобалық жұмыстар мен виртуалды сынақтарды ұйымдастыру мүмкін .

Төртіншіден, бағалау жүйесін автоматтандыру және объективті ету қажет. Дәстүрлі ауызша бағалаудың орнына стандартталған онлайн-тестілеу жүйелерін енгізу мұғалімнің жұмыс жүктемесін жеңілдетеді және әділ бағалауды қамтамасыз етеді. Тест тапсырмалары оқушылардың теориялық білімін жылдам тексеруге, ал симуляциялар мен виртуалды жағдаяттар – олардың практикалық шешім қабылдау дағдыларын бағалауға мүмкіндік береді . Соңғы әдістемелік нұсқау хаттар білім алушылардың цифрлық дағдылары мен құзыреттерін дамытуға ерекше көңіл бөлінетінін көрсетеді .

Алайда, технологияларды енгізу кезінде бірқатар қиындықтарды ескеру қажет. Оларға жабдықтардың қымбаттылығы, интернетке тұрақты қол жетімділіктің болмауы (әсіресе ауылдық аудандарда), сондай-ақ мұғалімдердің цифрлық сауаттылығын арттыру қажеттілігі жатады. Осы проблемаларды шешу үшін кешенді тәсіл қажет: мектептерді заманауи техникамен қамтамасыз ету, арнайы біліктілікті арттыру курстарын ұйымдастыру (мысалы, тақырыбында аталғандардай) және педагогтарға әдістемелік қолдау көрсету.

Технологияларды интеграциялаудың табысты мысалы ретінде атыс дайындығы тақырыбын қарастыруға болады. Дәстүрлі әдіс тек қарудың құрылысын сызбамен түсіндірумен шектеледі. Ал инновациялық тәсілде VR-көзілдірікті пайдаланып, оқушылар қауіпсіз ортада ату техникасын жаттығып, нысанаға тигізудің лезде нәтижесін көре алады. Сондай-ақ, AR-қосымша арқылы нақты автомат макетінің әрбір бөлігінің атауы мен қызметі экранда көрсетілуі мүмкін. Бұл тәсіл оқу материалын есте сақтауды жеңілдетіп қана қоймай, оқушылардың пәнге деген қызығушылығын айтарлықтай арттырады.

Қорытынды

Қорытындылай келе, АӘТД пәнін оқытудың тиімділігін арттыру үшін жаңа технологиялық әдістерді жүйелі түрде енгізу қажет екендігі анық. Бұл тек білім беруді заманауиландыру үшін ғана емес, сонымен қатар болашақтың Отанын сүйетін, оны қорғауға дайын және заманауи әскери іс тәжірибесінің негіздерін білетін азаматтарын тәрбиелеу стратегиялық мақсатына қызмет етеді.

Негізгі қорытындыларды келесідей тұжырымдауға болады:

1. Цифрлық технологиялар (VR/AR, модельдеу платформалары, интерактивті ресурстар) АӘТД пәнінің теориялық және практикалық бөліктерін оқытуда шешуші рөл атқара алады, білім беру процесін интерактивті, қауіпсіз және жекелендірілген етеді.
2. Технологиялардың табысты интеграциясы мұғалімдердің арнайы біліктілік деңгейін, мектептердің техникалық ішінаралығын және әдістемелік қолдаудың болуын талап етеді.
3. Инновациялық әдістерді қолдану АӘТД пәнінің негізгі мақсаттарына – әскери білім беру, патриоттық тәрбиелеу және жеке тұлғаның физикалық-психологиялық қасиеттерін дамытуға – қол жеткізуге үлес қосады .
4. Оқыту мен бағалаудың цифрлық форматары оқушылардың білімін объективті тексеруге, ал педагогтарға жеке оқу траекторияларын құруға мүмкіндік береді .

Осылайша, АӘТД пәніндегі технологияландыру – бұл білім беру сапасын көтерудің күшті құралы. Оның іске асырылуы білім беру саласының барлық қатысушыларының – мемлекеттік органдардың, әдіскерлердің, мектеп басшылары мен оқытушылардың бірлескен және ынталы жұмысын талап етеді.