Қазақ халқының тарихы — тек уақыттың өткен белгілері ғана емес, сонымен бірге ұрпақтан-ұрпаққа жеткізілген рухани мұраның тірі куәсі. Осы мұраның жаңа бір жарқын беті — «Алаш ертегілері» атты жинақ. Бұл кітап — тек әдеби шығарма емес, Қазақ хандығының негізі қаланғанға дейінгі ежелгі түркі дәуірінен басталған тарихи, мәдени және рухани құндылықтардың қазіргі заманға жеткізілген сөзбен жасалған көпірі.

«Алаш ертегілері» оқырманды даланың кеңіне, таудың биігіне, батырлардың қылышы жалтылдаған заманға алып барады. Бұл беттерден тек ертегілер емес, халықтың жады да сөйлейді: ата-ананың балаға арнаған ақыл-насихаты, табиғатпен үндесіп өмір сүрген тұрмыс тәртібі, ерлік пен адалдықтың қасиеті — бәрі де біртұтас мәдени кеңістікті құрайды. Кітап арқылы біз өзіміздің «кім екенімізді» емес, «қайдан келгенімізді» де терең сезінеміз.

Бүгінгі заманда, әлемдік ағындар мен технологиялық өзгерістердің ортасында жас ұрпақтың ұлттық сана мен мәдени тұлғалыққа ие болуы — елдің болашағы үшін маңызды мәселе. «Алаш ертегілері» дәл осы мәселені шешуге құнды үлес қосады. Ол — баланың алғашқы кітабы болуы мүмкін, отбасылық оқу аясында ата-анамен бірге оқылатын рухани сабақ болуы мүмкін, мектепте тәрбие сағатында пайдаланылатын педагогикалық құрал болуы мүмкін. Ал жасөспірімдер мен ересек оқырмандар үшін — өз тамырына қайту, өзінің тарихы мен тілін тереңірек түсіну жолы болады.

Бұл кітаптың ең құнды жағы — оның тек өткенді еске түсіруі ғана емес, сонымен бірге болашаққа бағдарлауы. «Ел болып оқиық» деген ұлы арман — дәл осындай шығармалар арқылы ұрпаққа жетеді. Өйткені ел болу — тек географиялық шекара емес, рухани бірлік, тілдік тұтастық, тарихи сана мен мәдени сенімнің біртұтастығы.

Сондықтан «Алаш ертегілері» — тек кітап емес, ұрпаққа арналған махаббат хаты, ұлттың жадынан шыққан рухани сәуле. Оны оқыған әрбір адам — өзінің тамырына түсіп, ел болуға деген сенімін нығайтады. Өйткені біз — тарихымызды білгенде ғана болашағымызға сенеміз.

«Алаш ертегілері» жинағындағы Қазақ шежіресіндегі барлық негізгі рулар мен ата-бабаларды толық қамтиды

«Алаш ертегілері» атты жинақ Қазақ халқының шежірелік дәстүріне негізделген 42 ертегіден тұрады. Әрбір ертегі — шежіреде аталған нақты бір ата-баба немесе рулық топтың атымен аталған және оның істеген игі ісін сипаттайды. Бұл жинақ тек әңгімелер жиынтығы ғана емес, сонымен қатар қазақ руларының шығып кеткен тамырын, рухани құндылықтарын және тарихи естеліктерін сақтауға арналған мәдени мұра болып табылады.

Қазақ шежіресінде үш жүз — Ұлы, Орта және Кіші жүздердің негізін қалаған Ақарыс, Жанарыс және Бекарыс ата-бабалардан басталатын рулар мен олардың ұрпақтары толық сипатталған. Осы шежіре негізінде жинақта 42 тақырып қамтылған:

— Ұлы жүзден: Үйсін, Дулат және олардан шыққан Шаңышқылы, Қаңлы, Ошақты, Іргенекті, Ботбай, Шымыр, Сиқым, Жаныс;

— Орта жүзден: Тарақты, Арғын, Қыпшақ, Найман, Қоңырат, Керей, Уақ, сондай-ақ Қыпшақ тармағынан шыққан Ақтымсопы, Ақкөбік, Солым, Мүйізді сары абыз, Қара, Құла, Сары, Тоқтар және оның ұлдары — Бұлтың, Торы, Ұзын, Қарабалық, Көлденең;

— Кіші жүзден: Алшын, Алау батыр, Құдуар, Қыдырқожа («Бай»), оның он екі ұлы, Қаракесек, Әлім, Шөмен, Кете, Ожырай, Төртқара, Шекті, сондай-ақ Кіші жүзге қосылған жеті ру — Жағалбайлы, Тілеу, Тама, Табын, Кердері, Керейт, Рамадан.

Әрбір ертегі дәл осы шежіреде аталған кейіпкерлердің біріне арналған. Мысалы, «Үйсін мен қырғынға төтеп берген қой», «Дулат пен құрғақ жылдағы құдық», «Қыпшақ пен қыстағы қонақ», «Қыдырқожаның қонақжайлығы», «Тоқтардың төзімі» сияқты тақырыптар арқылы ата-бабаларымыздың еңбекқорлығы, мейірімділігі, адалдығы, бірлігі, білімге деген құрметі, қонақжайлығы сияқты рухани құндылықтар балаларға үлгі ретінде беріледі.

Сондықтан да, «Алаш ертегілері» жинағындағы 42 тақырып — қолданылған шежіре мәтініндегі барлық негізгі рулар мен ата-бабаларды толық қамтитын сан болып табылады. Бұл жинақ шежіреде аталған әрбір маңызды тұлғаға арналған ертегі арқылы қазақ халқының руларының тарихын, рухани дәстүрін және ұлттық құндылықтарын ұрпақтан ұрпаққа жеткізудің тиімді құралына айналды.

Осылайша, 42 ертегі — бұл тек сан ғана емес, сонымен қатар ата-бабаларымыздың мұрасын толық сақтауға бағытталған тарихи-мәдени қажеттіліктің нәтижесі.

Алаш ертегілері, Clever Library (https://quiz.zti.kz/cleverlibrary) кітапханасында жарияланған. Оқыңыз. Балаларыңызбен бөлісіңіз. Мұрагер болыңыз. Бұл кітапты — ел болып оқу қажет!