Қазіргі уақытта мемлекеттік білім стандарты оқушыларға жоғары талаптар қояды. Тақырыпты меңгерудің қысқа мерзімдері, ақпараттың үлкен мөлшері жалпы білім беру үрдісінің заманауи шарттары болып табылады. Мұндай сұраныстарды орындау үшін оқытудың жаңа әдістері қолданылу керек. Осыған байланысты, азынаулақ тәжірибе уақытында ағылшын тілін оқыту әдістемесінде коммуникативті тәсілден интерактивті әдіске көшу қажет деген тұжырымға келдім.
Интерактивті тәсіл – коммуникативті тәсілдің бір түрі. Интерактивті («Интер» – өзара және «акт» – әрекет ету) – өзара әрекеттесу, сөйлесу режимінде болу, біреумен сұхбаттасу. Интерактивті оқыту – бұл интерактивті оқыту, оның барысында мұғалім оқушыларымен өзара әрекеттеседі. Интерактивті оқытудың мақсаты – сабақтың барлық қатысушыларының өзара әрекеттесуі. Олардың барлығы оқу процесіне белсенді қатысады. Мұғалім ассистент қызметін атқарады. Диалог арқылы оқушылар ойлауға, проблемаларды шешуге, шешім қабылдауға және пікірталастарға қатысуға үйренеді. Қазіргі педагогикада көптеген интерактивті әдістер бар. Олардың ішінде келесілер бар:
- шығармашылық тапсырмалар;
- білім беру ойындары (рөлдік ойындар, білім беру ойындары және т.б.);
Шағын топтарда, жұптарда, үштіктерде жұмыс (қабылдау «2.4, бірге»);
- «карусель» әдісі;
- «Аквариум»;
- «Миға шабуыл»;
- «Өрнекті ара»;
- «Броундық қозғалыс»
- Ментальды карта жасау;
- пікірталас;
- дизайн әдісін қолдану.
Бұл тізімді толықтыруға болады, өйткені Әр мұғалім өзінің техникасы мен әдістерін қолдана алады. Бір мақаланың шеңбері ағылшын тілін оқытудың барлық интерактивті әдістерін сипаттауға мүмкіндік бермейді, сондықтан біз тек практикада қолданылатын әдістерді қарастырамыз.
«Ақыл картасы» (Mind Map) жинағын қабылдау. Бұл терминді алғаш рет британдық психолог, есте сақтау техникасының авторы Тони Бузан ұсынған. Карта – бұл бір-бірімен байланысты және жалпы проблемамен біріктірілген әртүрлі идеялар, тапсырмалар, тезистер көрнекі түрде бейнеленген диаграмма. Карта сізге жағдайды тұтастай қамтуға, сонымен қатар бір уақытта сіздің ақпаратыңызда үлкен ақпарат алуға мүмкіндік береді. Графикалық түрде бұл карта күн сәулесі түрінде жасалуы мүмкін (оның ортасында негізгі ұғым көрсетілген), олардан байланыс сәулелері кетеді. Мысалы, фразалық етістіктерге арналған «ақыл-ой картасы». Етістік орталықта жазылады (қарау – қарау), ол арқылы қолданылатын предлогтар сәулемен шығады (іздеу – іздеу; күту – күтім; қарау – қарау – санау және т.б.).
Мұндай картаның тағы бір мысалы – Fishbone әдісі. Бізге балықтың қаңқасы ұсынылады. «Баста» біз негізгі проблеманы бөлеміз, жоғарғы сүйектерде оқушылар мәселенің себебін көрсетеді, ал төменгі сүйектерде мәселенің мәнін көрсететін фактілер жазылады.
«Позиция таңдаңыз» әдісі. Оқушыларға проблемалық сұрақ қойылады, оларды 3 топқа бөлу керек. Бірінші топтың көзқарасы «жақтайды», екінші «қарсы» және үшінші «білмеймін, мен өз ұстанымымды анықтаған жоқпын». Оқушылар топтарға бөлініп, өз ұстанымдарының дұрыстығын талқылайды. Әр топтың бір немесе бірнеше мүшелері өз ұстанымын дәлелдейді, содан кейін мәселені ұжымдық талқылау және дұрыс шешім қабылдау қажет. Мысалы, «Интернет» сияқты мәселені талқылау. Бастапқыда мұғалім оқушыларға мынадай сөз тіркесін береді: бір ғасыр бұрын біз компьютерлер мен Интернет туралы білмейтін едік. Бірақ бүгін біз оларды қарапайым деп санаймыз және өмірімізді осы өнертабыстарсыз, әсіресе интернетсіз елестете алмаймыз … Осыдан кейін тақырып топтарда талқыланады.
Тәжірибеде қолданылатын ең қызықты әдіс – Синквин әдісі. Синквейн – (француз cinquains, ағылшынша cinquain-дан) – бес жолды поэтикалық форма, АҚШ-та ХХ ғасырдың басында жапон поэзиясының әсерінен пайда болды. Кейіннен ол нәтижені тез алуға мүмкіндік беретін бейнелі сөйлеуді дамытудың тиімді әдісі ретінде дидактикалық мақсатта қолданыла бастады: 1. Бірінші жол – тақырыпты бір сөзбен (зат есіммен) белгілеу;
- Тақырыптың сипаттамасы (2 сын есім);
- Ұсынылған тақырыпқа сәйкес әрекеттің сипаттамасы (3 етістік);
- Тақырыпқа қатынасын білдіретін 4 сөзден тұратын сөйлем құрастыру (сөйлеудің әр түрлі бөліктері);
- Тақырыпқа синоним таңдау (1 сөз).
Бұл әдісті мен 3-сынып оқушыларымен сабақта қолдандым. Сол кезде біз оқыған тақырып – Саяхат. Жұмыс жоспары келесідей болды:
- Сабақтың басында мұғалім оқушыларды шиыршықтау әдісімен таныстырып, жазу ережесін түсіндіруі керек.
- Содан кейін оқушыларға өз ойларын құрастырып, алмасу үшін 5-10 минут беріледі.
- Осыдан кейін синхронды құрылғыларды оқып, ең қолайлы нұсқаларды таңдаңыз.
Жұмыстардың бірнеше мысалдары келтірілген:
- Саяхат
- Қызықты, пайдалы
- Жүру, ұшу, жүзу
- Демалудың ең жақсы тәсілі
- Менің арманым
- Саяхат
- Керемет, ұмытылмас
- Демалу, бару, демалу
- Мәдениет туралы білу
- Тур
Мен интерактивтілік мультимедиялық технологияны іс жүзінде қолдансаңыз тиімді болатынын атап өткім келеді. Интерактивті әдістерге түрлі көмекші құралдарды қолдану арқылы презентациялар да кіреді. Қорытындылай келе, оқытудың интерактивті әдісі ағылшын тілін үйренуге деген ынтаны арттырады, оқу үрдісі қызықты әрі жеңіл болады, оқушылар өзін еркін сезінеді. Сонымен қатар, барлық әдістер мен тәсілдер қарым-қатынас дағдыларын дамытады, топта жұмыс істеуге және бір-бірін тыңдауға үйретеді.