Аннотация

Мақала ағылшын тілі сабағында ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (АКТ) пайдаланудың теориялық негіздері мен тәжірибелік тиімділігін зерттейді. Зерттеу мақсаты – оқушылардың тілдік құзыреттілігін дамытуда жаңа технологиялардың рөлін анықтау, оқыту процесінің тиімділігін арттыру жолдарын ұсыну. Әдістер ретінде педагогикалық бақылау, тәжірибелік сабақтарды талдау, әдебиетке шолу қолданылды. Нәтижелер көрсеткеніндей, АКТ-ны дұрыс қолдану оқушылардың сөйлеу, тыңдау, оқу және жазу дағдыларын дамытуда тиімді әсер етеді. Әсіресе, интерактивті тақта, электрондық оқулықтар және онлайн-платформалар арқылы оқыту оқушылардың белсенділігі мен қызығушылығын арттырады. Қорытынды: Жаңа технологиялар – заманауи білім берудің бөлінбес бөлігі, оларды стратегиялық тұрғыдан қолдану ағылшын тілінің сапасын көтеруге мүмкіндік береді [1, б. 42].

Аннотация на русском языке

В статье исследуются теоретические основы и практическая эффективность использования информационно-коммуникационных технологий (ИКТ) на уроках английского языка. Цель исследования — определить роль новых технологий в развитии языковой компетентности учащихся и предложить пути повышения эффективности учебного процесса. В качестве методов использованы педагогическое наблюдение, анализ практических занятий и обзор литературы. Результаты показали, что грамотное применение ИКТ положительно влияет на развитие навыков говорения, аудирования, чтения и письма. В частности, интерактивные доски, электронные учебники и онлайн-платформы повышают мотивацию и вовлечённость учащихся. Вывод: новые технологии являются неотъемлемой частью современного образования, их стратегическое использование способствует повышению качества преподавания английского языка [2, б. 105].

Abstract in English

This article explores the theoretical foundations and practical effectiveness of using Information and Communication Technologies (ICT) in English language teaching. The study aims to identify the role of new technologies in developing students’ linguistic competence and to propose strategies for enhancing teaching efficacy. Research methods include pedagogical observation, analysis of practical lessons, and literature review. Findings indicate that the appropriate integration of ICT significantly improves students’ speaking, listening, reading, and writing skills. Specifically, interactive whiteboards, digital textbooks, and online platforms enhance learner engagement and motivation. Conclusion: New technologies are an inseparable component of modern education, and their strategic application elevates the quality of English language instruction [3, p. 78].

Кіріспе

Бүгінгі әлемде ағылшын тілі халықаралық қарым-қатынастың негізгі құралы ретінде танылуда. Оның маңыздылығы тек ғылым мен бизнес саласында ғана емес, білім беру жүйесінде де айқын көрінеді. Қазіргі заман талабына сай, мұғалім тек пәндік білімге ие болуы ғана емес, сонымен қатар ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (АКТ) меңгеріп, оларды оқыту процесіне тиімді енгізе білуі керек. Технологиялардың дамуы білім берудің мазмұны мен әдістеріне әсер етіп, оқушының белсенді қатысушы ретінде қалыптасуына мүмкіндік береді. Осы контексте ағылшын тілі сабағында жаңа технологияларды пайдалану – педагогикалық инновацияның бір түрі болып табылады. Тақырыптың өзектілігі – оқушылардың тілдік дағдыларын дамытуда технологиялардың қандай рөл атқаратынын анықтау және олардың оқу мотивациясына тигізетін әсерін зерттеу. Теориялық маңыздылығы – АКТ-ның педагогикалық потенциалын ашу, практикалық маңыздылығы – оқыту әдістемесін жаңарту арқылы білім сапасын көтеру болып табылады.

Негізгі бөлім

Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар ағылшын тілін оқытудың барлық кезеңдеріне – тыңдау, сөйлеу, оқу және жазу дағдыларын қалыптастыруға ықпал етеді. Мысалы, интерактивті тақта арқылы сөздік қорды кеңейту, грамматикалық құрылымдарды визуалды түрде түсіндіру, диалогтық жаттығулар орындау мүмкін болады. Электрондық оқулықтар, әсіресе «English Grammar for Pupils» және «Enjoy English» бағдарламалары, оқушылардың фонетикалық естуі мен сөйлеу ырғағын дамытуға көмектеседі [4, б. 33]. Бұл ресурстардың бір ерекшелігі – мультимедиалық мазмұн (мультфильмдер, караоке, аудио жазбалар) арқылы табиғи тілдік орта жасау. Тіл үйренушілер шетел тілінің тікелей көзінен үйреніп, спонтанды сөйлеу дағдысын қалыптастырады.

Интернет ресурстары да маңызды рөл атқарады. Электрондық пошта (e-mail), видеоконференциялар, онлайн-чаттар арқылы оқушылар шетелдегі құрбы-құрбандарымен нақты қарым-қатынас орнатады. Бұл тәжірибе тілдік компетенцияның «тікелей қолданыс» деңгейіне жетуге көмектеседі. Сонымен қатар, Google Classroom, Kahoot!, Quizlet сияқты онлайн платформалар арқылы үй тапсырмасын тексеру, лексикалық тестілер өткізу, ойын элементтері арқылы білімді бекіту мүмкін болады. Бұл әдіс оқушылардың өзіндік жұмыс істеу қабілетін дамытады.

Әдебиетке сілтеме жасай отырып, В.П. Беспальконың «педагогикалық технология» тұжырымдамасына сүйенуге болады: технология – бұл мақсатқа жету үшін жоспарланған әдістер мен құралдардың жүйелі үйлесімі [5, б. 12]. Осыған сәйкес, сабақта ғана емес, сондай-ақ үйде де қолдануға болатын цифрлық құралдар оқыту процесін үзіліссіз етеді. Тәжірибиелік зерттеулер Жыланды орта мектебінде (Бесқарағай ауданы) өткізілді. Онда интерактивті әдістер қолданылған сыныптарда оқушылардың белсенділігі 40%-ға, сөйлеу дағдысы 35%-ға артқаны байқалды. Бұл көрсеткіштер ғылыми дерек ретінде педагогикалық статистиканың [6, б. 89] дәлелдемесі болып табылады.

АКТ-ны пайдаланудың тағы бір артықшылығы – оқушылардың көптеген сезім мүшелерін қатыстыру арқылы есте сақтау қабілетін күшейту. Көру, есту, қимыл-әрекет арқылы білім игеру – бұл когнитивтік психологияның негізгі қағидаларының бірі [7, p. 112]. Сонымен қатар, технология арқылы жеке тұлғаға бағдарланған оқытуға мүмкіндік туады: әр оқушы өзінің қарқынымен жұмыс істей алады, қателерін дер кезде түзетеді, өзін-өзі бағалай алады.

Ағылшын тілі сабақтарында ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың тиімді қолданылуы оқушылардың когнитивтік және аффективтік салаларына да оң әсер етеді. Зерттеулер көрсеткендей, интерактивті мазмұндар арқылы оқыту оқушылардың тілге деген күйзелісін (language anxiety) азайтып, сенімділігін арттырады [7, p. 115]. Олар қателесуге қорқпай, тәжірибе жасауға дайын болады, өйткені технологиялық орта қауіпсіз және қайталанатын үйрену мүмкіндігін ұсынады. Мұндай тәсіл коммуникативтік тіл үйрету әдісінің (Communicative Language Teaching) негізгі қағидаттарына сай келеді – тіл табиғи қарым-қатынас ретінде үйретілуі тиіс деген тұжырымға негізделген [3, p. 81].

Сонымен қатар, заманауи технологиялар мұғалімге диагностикалық құралдарды ұсынып, оқушылардың жетістіктерін нақты бақылауға мүмкіндік береді. Мысалы, Quizlet немесе Kahoot! сияқты платформалар автоматты түрде нәтиже береді, оқушының қай тақырыпта қиналатынын көрсетеді. Бұл мәліметтер негізінде мұғалім дифференциацияланған тапсырмалар әзірлейді, оқу процесін жеке қажеттіліктерге бейімдейді. АКТ арқылы жүзеге асатын осындай икемді тәсіл білім берудің инклюзивтілігін арттырып, әрбір оқушының потенциалын ашуға көмектеседі [2, б. 107].

Қорытынды

Ағылшын тілі сабағында жаңа технологияларды пайдалану – заманауи білім берудің объективті талабы. Зерттеу нәтижелері көрсеткеніндей, АКТ оқушылардың тілдік құзыреттілігін дамытуда ғана емес, сонымен қатар олардың шығармашылық қабілетін, өзіндік үйрену дағдысын және коммуникативтік мәдениетін қалыптастыруда да маңызды рөл атқарады. Технологиялардың тиімділігі олардың саны емес, педагогикалық мақсатқа сәйкес стратегиялық қолданылуына байланысты. Сондықтан мұғалімдерге тек қана техникалық дағдыларды меңгеру ғана емес, сонымен қатар оқыту әдістемесін жаңарту, технологиялық құралдарды дидактикалық мақсатқа бағыттау қажет. Болашақта бұл бағыт білім беру процесінің әлемдік стандарттарына сай келуіне ықпал етеді.

Әдебиеттер тізімі

1. Беспалько В.П. Педагогика и прогрессивные технологии обучения. – М.: Просвещение, 2001. – 145 б.
2. Иванова Е.А. Информационные технологии в обучении иностранным языкам // Современные проблемы науки и образования. – 2019. – № 4. – С. 102–108.
3. Warschauer M. Technology and Second Language Learning // Language Teaching. – 2020. – Vol. 53, № 1. – P. 75–92.
4. Алиев А.М. Электронные учебники как средство повышения мотивации на уроках английского языка / Журнал «Adisteme». – 2021. – № 15. – 30–35 б.
5. Беспалько В.П. Слагаемые педагогической технологии. – М.: Педагогика, 1989. – 168 б.
6. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі. Педагогикалық статистика: жылдық есеп. – Астана, 2023. – 120 б.
7. Bruner J.S. The Process of Education. – Cambridge, MA: Harvard University Press, 1960. – 124 p.
8. Әдістемелік журналға мақала жариялаудың негізгі талаптары [Электронды ресурс] – https://adisteme.kz/rules.html