Аннотация (қазақ тілінде)

Бұл мақалада алғашқы әскери дайындық пәнін оқытуда ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (АКТ) тиімді пайдалану мәселелері қарастырылады. АКТ құралдарының білім алушылардың танымдық белсенділігіне, практикалық дағдыларына, дербестігіне әсері талданады. Мультимедиялық презентациялар, интерактивті тақта, компьютерлік тестілеу және цифрлық ресурстарды қолданудың педагогикалық артықшылықтары ғылыми еңбектерге сүйене отырып көрсетіледі [1, б. 57]. Зерттеуде АКТ қолданудың оқыту сапасын арттырудағы рөлі, оқушылардың жеке білім траекториясын қалыптастыруға ықпалы, сондай-ақ цифрлық білім беру ортасының мүмкіндіктері жан-жақты сипатталады. Мақалада мұғалімнің жаңа технологияларды меңгеру деңгейі мен оқу процесін ұйымдастырудағы кәсіби құзыреттілігіне ерекше мән беріледі.

Аннотация (на русском языке)

В статье рассматриваются вопросы применения информационно-коммуникационных технологий (ИКТ) в преподавании предмета «Начальная военная подготовка». Анализируется влияние ИКТ на развитие познавательной активности, формирование практических навыков и повышение самостоятельности обучающихся. Показаны преимущества использования интерактивной доски, мультимедийных презентаций, компьютерного тестирования и цифровых образовательных ресурсов, опираясь на научные источники [1, с. 57]. Особое внимание уделено роли педагога, его профессиональной компетентности и умению эффективно организовать учебный процесс в цифровой среде с учетом индивидуальных особенностей учащихся.

Abstract (in English)

This article examines the use of information and communication technologies (ICT) in teaching the subject of Initial Military Training. The study highlights the impact of ICT on learners’ cognitive engagement, practical skill development, and autonomy. The pedagogical advantages of multimedia presentations, interactive whiteboards, computer-based assessments, and digital learning tools are presented with reference to scientific literature [1, p. 57]. Special attention is given to the teacher’s professional competence, the ability to integrate ICT effectively, and the creation of personalized learning pathways within a modern digital educational environment.

Кіріспе

Қазіргі білім беру кеңістігінде АКТ оқу процесінің ажырамас бөлігіне айналып отыр. Әлемдік тәжірибе ақпараттық технологияларды меңгерген тұлғаның еңбек нарығында бәсекеге қабілетті болатынын дәлелдейді. Алғашқы әскери дайындық пәні де бұл үдерістен тыс қалмайды, себебі заманауи әскери даярлық ақпараттық сауаттылықпен тығыз байланысты. Оқушылардың қызығушылығы мен мотивациясын арттыру үшін интерактивті құралдарды қолданудың маңызы зор. АКТ арқылы оқу материалы көрнекі, динамикалық және түсінікті түрде ұсынылады, бұл оны меңгеру сапасын арттырады. Сондықтан пән мұғалімдері АКТ-ны сабақ құрылымына жүйелі енгізе отырып, оқыту тиімділігін жоғарылата алады.

Негізгі бөлім

Алғашқы әскери дайындық пәнінде АКТ қолданудың негізгі артықшылықтарының бірі — оқу материалының көрнекілігін арттыру. Мультимедиялық ресурстар әскери техника үлгілерін, географиялық карталарды, тактикалық әрекеттерді, қауіпсіздік талаптарын визуалды түрде көрсетуге мүмкіндік береді. Мұндай тәсіл оқушылардың бейнелі ойлауын дамытады және күрделі ақпаратты жеңіл қабылдауға жағдай жасайды. Сонымен қатар, интерактивті элементтер олардың материалмен белсенді өзара әрекеттесуіне ықпал етеді.

АКТ қолданудың тағы бір маңызды қыры — оқушылардың оқу жетістіктерін объективті бағалау мүмкіндігі. Компьютерлік тестілеу бағдарламалары, мысалы MyTestX, жылдам бағалау жүргізіп, нәтижелерді сақтау және талдау функцияларын орындайды. Бұл мұғалімге оқушының біліміндегі олқылықтарды дер кезінде анықтап, жеке жұмысты жоспарлауға мүмкіндік береді. Мұндай құралдар көп деңгейлі тапсырмалар арқылы білімді тереңдетуге және логикалық ойлауды дамытуға жағдай жасайды.

Интерактивті тақтаның көмегімен сабақ барысында әскери дайындық бойынша қимылдарды кезең-кезеңімен көрсетуге, нұсқаулықтарды бейнематериалдар арқылы түсіндіруге болады. Бейнежазбалар оқушылардың зейінін шоғырландыруға көмектеседі, ал интерактивті тапсырмалар оқу процесін қызықты етеді. Осылайша, мұғалім тек ақпарат жеткізуші емес, оқу әрекетін ұйымдастырушы рөлін атқарады.

АКТ-ның білім алушылардың дербестігін дамытудағы орны ерекше. Электрондық оқулықтар мен цифрлық платформалар оқушыларға материалды өз қарқынымен меңгеруге, қосымша ақпарат іздеуге және зерттеушілік дағдыларын қалыптастыруға мүмкіндік береді. Бұл жеке білім траекториясын құруға, пәнге деген тұрақты қызығушылықты дамытуға ықпал етеді. Әскери дайындықтың көптеген тақырыптары тәжірибені талап ететіндіктен, виртуалды тренажерлар да оқу процесін толықтыра алады.

АКТ негізіндегі сабақтарда оқушылардың эмоционалдық қабылдауы да жақсарады. Зерттеулер көрсеткендей, ақпаратты аудиовизуалды түрде қабылдау оның есте сақталуын 3–5 есеге арттырады [2, б. 112]. Бұл нәтижелер АКТ құралдарын қолданудың тиімділігін нақты дәлелдейді. Әсіресе тактикалық дайындық, әскери топография, саптық дайындық сияқты бөлімдерді меңгеруде мультимедиялық әдістер өте қолайлы.

Сонымен бірге АКТ оқушылардың бірлескен әрекетін ұйымдастыруға да жағдай жасайды. Онлайн платформалар арқылы топтық тапсырмалар орындалып, пікірталас, талдау, бағалау элементтері іске асырылады. Мұндай тәсілдер командалық жұмысты, жауапкершілікті және коммуникациялық дағдыларды қалыптастырады. Алғашқы әскери дайындық пәні үшін бұл қасиеттер маңызды болғандықтан, АКТ олардың дамуына елеулі үлес қосады.

АКТ-ны тиімді қолдану мұғалімнің кәсіби құзыреттілігін талап етеді. Педагог жаңа бағдарламаларды меңгеріп қана қоймай, оларды сабақтың мақсаттары мен мазмұнына сай қолдануы тиіс. Заманауи мұғалім АКТ-ны бір реттік құрал емес, оқу процесінің тұрақты элементіне айналдыра алғанда ғана жоғары нәтижеге қол жеткізеді. Бұл — білім беру сапасын арттырудың негізгі алғышарттарының бірі.

Алғашқы әскери дайындық сабақтарында виртуалды симуляторларды пайдалану оқушылардың практикалық дағдыларын қауіпсіз ортада қалыптастыруға мүмкіндік береді. Мұндай тренажерлар тактикалық жағдайды модельдеп, түрлі жағдайларда шешім қабылдауға үйретеді. Әскери топография, саптық дайындық немесе алғашқы медициналық көмек көрсету сияқты бөлімдерде интерактивті симуляция оқушының әрекетін нақты бағалауға және қателерін түзетуге жағдай жасайды.

Цифрлық платформалар арқылы қашықтан оқыту мүмкіндігі АӘД пәнінің мазмұнын кеңейтіп, оқу процесін икемді етеді. Онлайн курстар, бейнедәрістер, 3D модельдер және электрондық тапсырмалар оқушыларға кез келген уақытта білім алуға мүмкіндік береді. Бұл әсіресе әртүрлі оқу қарқыны бар оқушылар үшін тиімді, себебі олар материалды өзіне қолайлы темппен меңгере алады. Сонымен қатар, қашықтан бағалау жүйелері мұғалімге оқу нәтижелерін нақты бақылауға жол ашады.

АКТ-ны енгізудің маңызды нәтижелерінің бірі — оқушылардың әскери-патриоттық тәрбиесін күшейту. Цифрлық архивтер, тарихи деректер базасы, әскери хроника материалдары арқылы оқушылар ел тарихындағы маңызды оқиғалармен танысып, отансүйгіштік сезімін қалыптастырады. Мұндай мультимедиялық материалдар әскери-патриоттық тәрбие жұмыстарын заманауи форматта ұйымдастыруға мүмкіндік береді және оқушының ой-санасына терең әсер етеді.

Қорытынды

Жоғарыда айтылғандарды қорытындылай келе, алғашқы әскери дайындық пәнінде АКТ қолдану оқу процесінің тиімділігін айтарлықтай арттыратынын көруге болады. Ақпараттық технологиялар оқушылардың танымдық белсенділігін дамытады, олардың жеке қабілеттерін ашуға мүмкіндік береді, мотивацияны арттырады және оқу сапасын жақсартады. АКТ — бір күндік жаңалық емес, білім беруді жаңғыртудың маңызды бөлігі. Сондықтан мұғалімдер бұл құралдарды педагогикалық мақсатқа сай қолдана отырып, заманауи талаптарға жауап беретін тиімді сабақтар ұйымдастыруы тиіс.

Әдебиеттер тізімі

1. Brysin P.M. Teaching Initial Military Training. Moscow: Higher School, 2009. 5–10 p.
2. Әбдіров Қ. Алғашқы әскери дайындық оқулығы. Алматы: Білім, 2018. 112 б.
3. Smith J., Howard R. Digital Tools in Military Education. London: Routledge, 2020.
4. Әдістемелік журналға мақала жариялаудың негізгі талаптары [Электронды ресурс] – [https://adisteme.kz/rules.html](https://adisteme.kz/rules.html)