Аннотация (қазақ тілінде): Бұл мақаланың мақсаты – балабақша жасындағы балаларға отансүйгіштік тәрбие беру жүйесінде ата-аналармен жұмыстың тиімді әдіс-тәсілдерін ғылыми тұрғыдан негіздеу және сипаттау. Зерттеу барысында талдау, бақылау және педагогикалық эксперимент сияқты әдістер қолданылды. Мақалада ата-аналарды белсенді қатысушыға айналдыратын, отбасы мен білім беру мекемесі арасындағы ынтымақтастықты нығайтатын әдістемелік ұсыныстар беріледі. Нәтиже ретінде отансүйгіштік тәрбиенің балалардың жеке қасиеттерінің қалыптасуына интегралды әсер ететіні, ал бұл үдерістің тиімділігі білім беру мекемесі мен отбасының бірлескен және үйлесімді іс-әрекетіне тікелей байланысты екендігі көрсетілген [1, б. 45; 2, б. 12].

Аннотация (на русском языке): Цель данной статьи – научное обоснование и описание эффективных методов работы с родителями в системе патриотического воспитания детей дошкольного возраста. В ходе исследования применялись такие методы, как анализ, наблюдение и педагогический эксперимент. В статье представлены методические рекомендации, позволяющие активизировать родителей как полноправных участников процесса и усилить сотрудничество между семьей и образовательным учреждением. В результате показано, что патриотическое воспитание оказывает интегральное влияние на формирование личности ребенка, а эффективность этого процесса напрямую зависит от совместных и согласованных действий образовательного учреждения и семьи [1, б. 45; 2, б. 12].

Abstract in English: The purpose of this article is to scientifically substantiate and describe effective methods of working with parents within the system of patriotic education for preschool children. In the course of the research, methods such as analysis, observation, and pedagogical experiment were used. The article provides methodological recommendations that turn parents into active participants and strengthen cooperation between the family and the educational institution. As a result, it is shown that patriotic education has an integral impact on the formation of a child's personality, and the effectiveness of this process is directly dependent on the joint and coordinated actions of the educational institution and the family [1, p. 45; 2, p. 12].

Кіріспе

Қазіргі кезде тәуелсіз Қазақстанның саяси, әлеуметтік және экономикалық даму жағдайында отансүйгіштік тәрбиенің рөлі ерекше маңызға ие. Жас ұрпақта елге деген сүйіспеншілік, азаматтық жауапкершілік сезімін қалыптастыру – мемлекеттік саясаттың басым бағыттарының бірі болып табылады [3]. Бұл үрдіс мектепке дейінгі жаста, яғни тұлғаның негізгі құндылықтық бағдарлары мен әлемге көзқарасы қалыптасып жатқан кезеңде басталуы тиіс. Алайда, бұл тапсырманы тек балабақшаның күшімен шешу мүмкін емес. Педагогикалық тәжірибе мен зерттеулер көрсеткендей, тәрбиенің нәтижелілігі білім беру мекемесі мен отбасы арасындағы тығыз ынтымақтастыққа негізделген жүйелі, бірізді әрекеттен туындайды [4]. Осыған орай, балабақшада отансүйгіштік тәрбие беру жұмысында ата-аналармен қарым-қатынасты ұйымдастырудың заманауи әдіс-тәсілдерін зерттеу өте өзекті педагогикалық мәселеге айналып отыр.

Негізгі бөлім

Отансүйгіштік тәрбие – бұл баланың ішкі әлемінде туған жерге, тілге, мәдениетке деген сүйіспеншілік пен құрмет сезімін біртіндеп қалыптастыратын кешенді педагогикалық үдеріс. Балабақша жасында бұл сезімдер «қол жетімді» объектілер арқылы дамиды: отбасы, үй, көше, балабақша, туған қала. Сондықтан, ата-аналар осы объектілердің тікелей бөлігі және баланың бірінші тәрбиешісі ретінде процеске белсенді тартылуы қажет.

Ата-аналармен жұмысты ұйымдастырудың тиімділігі олардың рөлін «ықпал объектісінен» «ынтымақтас субъектіге» өзгертуден өтеді. Бұл үшін келесі бағыттарда жұмыс жүргізу қажет:

1. Ақпараттық-танымдық бағыт: Ата-аналарға отансүйгіштік тәрбиенің мәні, мақсаттары мен әдістері туралы жүйелі түрде түсінік беру. Бұл жалпы ата-аналар жиналыстарында, жеке кеңестерде, ақпараттық стендтер мен электрондық ресурстар (мысалы, Telegram-каналдар) арқылы жүзеге асырылады.
2. Әдістемелік-танымдық бағыт: Ата-аналарды баламен үйде жұмыс істеуге дайындау. Отансүйгіштік тақырыптарға (отбасы шежіресі, қала тарихы, халықтық аңыздар) арналған әдістемелік нұсқауларды, рекомендациялық кітапшаларды дайындау және тарату.
3. Іс-шараларға бірлескен қатысу: Отансүйгіштікке бағытталған іс-шараларды (меркелер, экскурсиялар, көрмелер, сайыстар) педагогтар мен ата-аналардың бірлескен әзірлеуі мен өткізуі. Мысалы, «Менің туған көшем» фотовыставкасын, «Ата-бабалардың даналық сөздері» викторинасын ұйымдастыру.
4. Жобалық қызмет: Отбасылық жобаларды құру. «Біздің отбасылық альбом», «Туған қаламның аңызы» сияқты жобалар ата-ана мен баланың бірлескен ізденісін талап етеді, бұл өзара байланыс пен отбасылық құндылықтарды нығайтады.

Тәжірибелік зерттеулер ата-аналардың белсенділігін арттыруда келесі нақты әдістердің тиімді екенін көрсетеді:

1. Ата-аналар клубы «Отаным – гүлім»: Мұнда ата-аналар тек тыңдаушы емес, өз тәжірибесімен бөлісетін, тақырыптық талқылауларға қатысатын қатысушылар болып табылады.
2. Отбасылық музейдің бұрышы: Топта ата-аналар мен балалардың бірге дайындаған туған өлкенің кішкене тарихи, табиғи немесе мәдени экспонаттарын жинайтын арнайы бұрыш құру.
3. Ата-аналар ретіндегі экскурсия жетекшісі: Әртүрлі кәсіп өкілдері болып табылатын ата-аналардың өз жұмыс орнына (мысалы, мұражай, кітапхана, баспахана) балалар топтарын экскурсияға алып баруы.
4. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды (АКТ) пайдалану: Отансүйгіштік тақырыптағы бірлескен презентациялар, бейнежазбалар дайындау, отбасылық тарихы туралы қысқа бейне роликтер түсіру.

Бұл әдістерді қолдану отбасы мен балабақша арасындағы делдалдықты жояды, ал ата-аналар баласының тәрбиелік үдерісіне жауапкершілікпен және қызығушылықпен қарайды. Отансүйгіштік тәрбие отбасылық дәстүрлерді сақтау мен құрметтеуден, туған жердің табиғатын аялаудан, отбасы тарихын білуден басталатындықтан, ата-аналардың бұл саладағы тұрақты және әзірленген қатысуы нәтиженің сапасына шешуші әсер етеді [5, б. 89].

Ата-аналармен жұмыстың тиімділігін бағалау үшін мониторинг жүргізу қажет. Оған анкеталау, сауалнама, балалардың шығармашылық жұмыстарын талдау, ата-аналар қатысуының бақыланатын деңгейі (активті, пассивті, индифферентті) және отбасы мен балабақша арасындағы өзара іс-кимылдың жиілігі мен сапасы сияқты критерийлер кіруі мүмкін. Тәжірибелік зерттеулер бірлескен жобалар мен іс-шараларға қатысқан ата-аналардың балаларында отан тақырыбына деген қызығушылық, баска халықтар мәдениетіне құрмет, туған қаланың тарихи ескерткіштері туралы білім деңгейі айтарлықтай жоғары екенін көрсетеді [6].

Қорытынды

Отансүйгіштік тәрбие – бұл ұлттық бірегейлікті сақтау мен дамытудың, сондай-ақ тәртіпті, жауапкершілікті және белсенді азаматтарды қалыптастырудың маңызды құралы. Балабақшада бұл үдерістің сәттілігі ата-аналармен жұмыстың жүйелі және әртараптандырылған ұйымдастырылуына тікелей байланысты. Дәстүрлі ақпараттандыру нысандарынан тыс, ата-аналарды белсенді қатысушылар, серіктестер ретінде тартатын интерактивті әдістерді қолдану қажет.

Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, ата-аналар клубын ұйымдастыру, бірлескен жобалар мен іс-шаралар, АКТ құралдарын пайдалану сияқты әдістер тек отансүйгіштік тәрбиенің сапасын гана арттырмай, сонымен бірге отбасы мен білім беру мекемесі арасындағы сенімді, ашық қарым-қатынасты нығайтады. Осындай интеграцияланған тәсіл ғана баланың жеке басында туған жеріне деген шынайы сүйіспеншілік пен азаматтық жауапкершілік сезімін қалыптастыра алады, бұл өз кезегінде тұрақты және гүлденіп келе жатқан қоғамның негізін қалайды.

Әдебиеттер тізімі

1. Новицкая, М.Ю. Наследие. Патриотическое воспитание в детском саду / М.Ю. Новицкая. – М.: Линка-Пресс, 2003. – 200 б.
2. Гражданское воспитание в ДОУ / авт.-сост. Е.А. Позднякова. – Волгоград: Учитель, 2008. – 148 б.
3. Сәтірқызы, Г. Отансүйгіштік қасиет тәлім-тәрбие мен үлгі-өнеге арқылы қалыптасады // Егеменді Қазақстан. – 2006. – 15 желтоқсан. – Б. 4.
4. Ветохина, А.Я. Нравственно-патриотическое воспитание детей дошкольного возраста / А.Я. Ветохина. – СПб.: Детство-Пресс, 2015. – 192 б.
5. Berns, R.M. Child, Family, School, Community: Socialization and Support / R.M. Berns. – 10th ed. – Boston: Cengage Learning, 2016. – 560 p.
6. Brophy, J. Teaching about Cultural Diversity / J. Brophy // Social Education. – 2003. – Vol. 67, № 4. – P. 189–191.
7. Смакова, К.Т. Отбасы мен мектептегі отансүйгіштік тәрбие / К.Т. Смакова. – Алматы: Білім, 2019. – 167 б.
8. Әдістемелік журналға мақала жариялаудың негізгі талаптары [Электрондық ресурс] – https://adisteme.kz/rules.html