“Жігіттің сұңқары кім?”,
саралаңыз
(Сайыс-байқау)
1-бастаушы: Құрметті қауым! Сіздерді “Жігіт сұлтаны” сайысын тамашалауға шақырамыз.
2-жүргізуші: Береке де осында,
Мереке де осында.
Болып жатыр той-думан
Қырандардың қосында.
1-жүргізуші: Асқақтаған ән дайын,
Күмбірлеген күй дайын.
Ал, кәнекей, қырандар!
Босқа қарап тұрмаңдар!
Бастап жігіт өнерін,
алыстарға самғаңдар!
2-жүргізуші: Құрметті көрермен қауым! Енді сайысқа түсетін жігіттерді қол шапалақтап, қошаметтеп ортаға шақырайық.
1-жүргізуші: Сайысқа қатысушы жігіттер көпшілікпен сәлемдесіп, өздерін таныстырады. Жігіт сұлтанының бойында қандай қасиеттер болуы керек деп ойлайсың деген сұраққа жауап береді.
2-жүргізуші: Ей жігіттер!
Сендерге артар міндет көп.
Көтер биік ата салтын құрметтеп
Ақтай білсең ата-баба үмітін
Әрбір сөзі – тәлімі мол бір мектеп.
Сұрақтар: Нөмірленген асықтардағы сұрақтарға жауап беру.
№1 асық. Мал жіліктерінің атауын айт.
І. Қол жіліктері: 6
1. Кәрі жілік – 2
2. Күң жілік – 2
3. Жауырын – 2
ІІ. Сан жіліктері: 6
1. Асықты жілік – 2
2. Тоқпан жілік – 2
3. Жамбас – 2
№2 асық. Қонаққа ет тарту рәсімі қалай?
1. Құда табақ: бас, жамбас
2. Күйеу табақ: төс т.б.
№3 асық. Төрт түлік мал пірінің аталуы қалай?
1. Түйе – Ойсылқара
2. Жылқы – Қамбар ата
3. Қой – Шопан ата
4. Ешкі – Шек-Шек ата
5. Сиыр – Зеңгі баба
№4 асық. Қазақша ай аттарының аталуын айту керек.
1. Қаңтар 7. Шілде
2. Ақпан 8. Тамыз
3. Наурыз 9. Қыркүйек
4. Сәуір 10. Қазан
5. Мамыр 11. Қараша
6. Маусым 12. Желтоқсан
№5 асық. Төрт түлік мал төлдерінің аталуы қандай?
І. Жылқы – құлын
ІІ. Сиыр – бұзау
ІІІ. Қой – қозы
ІҮ. Ешкі – лақ
№6 асық. Жыртқыш құстардың атын ата.
Бүркіт, лашын, қыран, қырғи.
№7 асық. Қазақ халқының салт-дәстүр,
той-томалақтарын атап шық, біреуін түсіндір.
Бесікке салу, қырқынан шығару, тұсау кесер, сүндетке отырғызу, беташар, көкпар, той бастар.
№8 асық. Аттың ер-тұмандарына нелер жатады?
Жүген, ішкілік, тоқым, ер, үзеңгі, аткөрпе, тартпа, қамшы.
1-жүргізуші: Әділ қазылар алқасы жігіттердің ұпайын шығарғанша кезекті әнге берейік.
(Ән орындалады)
2-жүргізуші: Қыран-бүркіт көтерер ердің нарқын,
Қыран жігіт асырар елдің даңқын!-
демекші, енді жігіттерміздің өнерін тамашалайық.
(Әрқайсысы өз өнерін көрсетеді)
1-жүргізуші: Ат өнері білінбес,
Бәйгеге түсіп жарыспай.
Ер өнері білінбес,
Қоян қолтық алыспай, – демекші, енді жігіттеріміздің спорттық жарыстардағы өнерлерін көрейік.
1. Салмақ тасын көтеру.
2. Мойын арқан тартпақ.
3. Білек күшін сынау.
2-жүргізуші: Жігіттер, жаман істі кәсіп етпе,
Досыңды бірге жүрген басып өтпе,
Басыңа әлдеқандай іс түскенде.
Келесі кезекті тағы да әнге берейік.
(Ән орындалады)
1-жүргізуші: Жылдар-жылдар тарихтың мол беттері,
Сен әкелген жақсылықтар көп тегі.
Көңіліңді шат сезімге баурайды,
Халқымыздың бүгіні мен өткені.
(Тарихи тұлғалар, ескі ұғымдар туралы сұрақтарға жауап беру)
Сұрақтар: Асықтар арқылы жауап береді.
№1 асық. Қазақ халқының тарихында қандай хандар, батырлар, билер, шешендер өткен?
Хандар: Абылай, Әбілхайыр, Тәуке, Жәңгір т.б.
Батырлар: Сыпатай, Қабанбай, Бөгенбай, Наурызбай т.б.
Шешендер: Жиренше, Бөлтірік т.б.
Билер: Қаз дауысты Қазыбек, Төле би, Әйтеке би т.б.
№2 асық. Үш ұғым туралы сұрақтар
1. Үш жүз: Ұлы, Орта, Кіші
2. Үш арсыз: Ұйқы, тамақ, күлкі
3. Үш даусыз: Мінез, кәрілік, ажал
№3 асық. Жеті атаны талдап беру.
Ата, әке, бала, немере, шөбере, шөпшек, немене.
№4 асық. 5 асыл мен 5 дұшпанды ата.
Бес асыл мыналар: талап, еңбек, терең ой,
қанағат ету, рақым жасау.
Бес дұшпан мыналар: өсек, өтірік, мақтаншақ,
еріншек, бекер мал шашпақ.
№5 асық. Ұлттық ойындардың түрлерін атап шық.
Ақсүйек, асау үйрету, арқан тарту, тымпи,
сақина салу т.б.
Жүргізуші: “Жеті атасын білмеген жетесіз” – деп халқымыз айтпақшы, кешіміздің соңында біздің қыран жігіттеріміз өздерінің жеті аталарын атап, дастарханымызға бата берсін!
(Сайыс соңы концерттік бағдарламаға ұласады)