Рубрика: Өзін-өзі тану

 Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаев өзінің халыққа Жолдауында: «Біз әрбір адамның абыройын, адамгершілігі мен беделін бағалайтын, жоғары өнегелі, эстетикалық стандарттары мен рухани құндылығы бар қоғам құруымыз қажет» деп баса айтты. Бұл талаптар өскелең ұрпақтың тәрбиесін және рухани-адамгершілік білім берудің артықшылығын күшейтуге бағытталған «Өзін-өзі тану» рухани-адамгершілік білім беру бағдарламасының жалпы мақсатымен тоғысады. Қазақстан қоғамындағы өскелең ұрпаққа адамгершілік-рухани білім және тәрбие беру жалпы адамдық, жалпы ұлттық, этномәдени және жеке құндылықтардың үйлесімділігіне бағытталған, олар адамға, қоғамға қызмет етуде өзін бар қырынан көрсетуге, өмірдегі өз рөлін ұғынуға мүмкіндік береді. Өзін-өзі тану білімнің құндылықты мағынасын нығайта отырып, риясыз сүю, өз-өзіне және өз күшіне сену, жақсылық жасау, өзін тануға және өзін-өзі жан-жақты жетілдіруге мүмкіндіктерін дамытады. Жаңа кезеңдегі білім берудің өзекті мәселесі жас ұрпаққа адамгершілік-рухани тәрбие беру, ізгілікті білім беру ортасын құру, құнды қасиеттерге ие болу, рухани бай адамды қалыптастыру оның туған кезінен басталуы керек. Бүгінгі қоғамның өміріндегі рухани-адамгершілік дамудың проблемалары ең маңыздылардың бірі. Оны шешуде «Өзін-өзі тану» бағдарламасының орны ерекше. Қазақстан Республикасының білім беру тәжірибесіне енгізілген «Өзін-өзі тану» бағдарламасының мақсаты – білім беру процесінің міндетін өзгерту, бірінші орынға ақиқаттың, мейірімділіктің, махаббаттың, ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтарына тартылатын адам тұлғасын қалыптастыруды шығару болып табылады. Қоғамның жалпы ізгілендіруі оқу-тәрбие жүйесімен тікелей байланысты. Себебі білім беру мемлекеттің адамгершілік, интеллектілік, экономикалық және мәдени мәселелермен тікелей байланысты. Осы тұрғыдан келгенде «Өзін-өзі тану» рухани-адамгершілік бағдарлама өзектілігі арта түседі деп ойлаймын. Себебі қоғамның ілгері дамуы адамдардың сана-сезіміне, көзқарастары мен әрекеттеріне байланысты жүреді.

Қай заманда болмасын адамзат алдында тұратын ұлы мұрат-міндеттерінің ең бастысы – өзінің ісін, өмірін жалғастыратын салауатты, саналы ұрпақ тәрбиелеу.  Қазіргі кезеңде әлемнің әр түкпірінде өткір қойыла бастаған ең өзекті жайдың бірі – осы ұлттық тәрбие мәселесі болып отыр. Ол жайдан-жай емес, әрине. Ұлттық тәрбиенің ең маңызды тұсы адамды ойлануға үйретуі. Әрбір жеке адам ең алдымен өзінің белгілі бір ұлттың мүшесі екенін іштей терең сезініп, ой елегінен өткізіп, содан кейін барып қоғамға лайық орнын белгілеуі қажеттігін сіңіруі болса керек. Бұл жерде негізгі мәселе – мемлекетшілдік, ұлттық сана, ұлттық ұстаным, ұлттық мүдде туралы болып отыр. Өйткені, біздің қайталанбас ұлттық болмысы­мызды, ұлттық ойлауымызды, қала берді ұлттық кейпімізді сақтап қалу – бәрінен маңызды. Еліміздің егемендігі нығайып, ертеңіне сеніммен қадам басқан шағында заманына сай адамын тәрбиелеу – басты міндет. Осы өрелі жолда ұрпақ өнегесі, олардың адамдық болмы­сы жайлы ой толғап, рухани-адамгершілік білім беруді басты идея етіп ұстанатын «Бөбек» қорының президенті С. Назарбаеваның «Өзін-өзі тану» авторлық бағдарламасының алға қойған мақсатының өзі ерекше. Өйткені, бұл пән жасөспірімге рухани-адамгершілік білім беру, дамыту арқылы үйлесімді қалыптасуына ықпал етеді. Адам бойына кішіпейілділік, сыпайылық, рақымшылдық, жанашырлық, сыйластық, тілектестік сияқты қасиеттерді дарыту және өзгелерді қадірлей, сыйлай, құрметтей, тыңдай білу, қолынан келгенше адамдарға көмектесу, кешірімді болуды үйрету де «Өзін-өзі тану» пәнінің үлесінде. Пәннің әр тарауы, әр тақырыбы болашақ ұрпақтың бойында рухани-адамгершілік қайнарын сіңіріп, мінез-құлқын тәрбиелеуге, жалпыадамзаттық құндылықтарды, адамгершілік принциптері мен мұраттарды ғұмыр бойы басшылыққа алатын тұлға қалыптастыруға негізделген. Өзін-өзі тануды оқытудың басты мақсаты – әр адамның қоршаған ортада өзін табиғаттың бір бөлшегі ретінде сезінуіне ықпал етіп, өзін толық іске асыруына, өзінің әлеуметтік рөлі мен өмірлік мұратының мәнін ұғынуына, қоғамға қызмет ету әлеуетін көтеруге және әрбір тұлғаның өзіндік ішкі мүмкіндіктерін толық пайдалана білуге үйрету болып табылады. Бұл мақсат өскелең ұрпақтың рухани-адамгершілік білімі мен тәрбиесінің жалпыадамзаттық, ұлттық, тұлғалық құндылықтардың үйлесімді жинақталуымен ерекшеленеді. Халқымыз еркіндікті аңсаған, ой еркіндігі бар, адал, арлы халық. Ұлт болашағы – балаларын отбасында адалдыққа, еңбексүйгіштікке, батырлыққа, бауырмалдылыққа, береке, бірлікке тәрбиелеген. Ел амандығы мен халықтың рухани саулығы көп жағдайда балалар мен жасөспірімдердің құндылықтары мен мұраттарына байланысты екендігін түсінгеніміз жөн. Отбасы – қоғам бөлшегі. Олай болса қоғамның көркеюі-отбасының ахуалы, тыныштығы, денсаулығы, қуаты деуге болады. Адам баласы ізгілік жолымен жүруіне жол сілтеуші, бағдар беруші ретінде қоғамның алатын орны мен ролі ерекше деген ойға келемін. Адамгершілік ұғымын кейбір педагог-ғалымдар ізгілік деп қарастырған. Мәселен професссор Ғ.М. Кертаева адамгершілік ұғымына төмендегідей анықтама береді: «… Қоғамдық сананың және қоғамдық қарым-қатынастардың ерекше түрі, адамның қоғамдағы әрекетін нормалар көмегімен реттеу жолдарының негізгісі; …мейірімділік, әділеттілік, көргенділік, ықыластық, көмекке келуге даярлық сияқты ізгіліктік құндылықтарға негізделген адамның ішкі құқықтарының жүйесі». Адамгершіліктің негізі мінез-құлық нормалары мен ережелерінен тұрады. Олар адамдардың іс қылықтарынан, мінез–құлықтарынан көрінеді, моральдық өзара қарым-қатынастарды басқарады. Отанға деген сүйіспеншілік, қоғам игілігі, еңбек ету, өзара көмек, сондай-ақ қоғамға тән адамгершіліктің өзге де формалары, бұл-сананың, сезімдердің, мінез-құлық пен өзара қарым-қатынастың бөлінбес элементтері, олардың негізінде қоғамымыздың қоғамдық-экономикалық құндылықтары жатады. Адамгершіліктің қайнар бұлағы- халқында, отбасында, олардың өнерлерінде, әдет-ғұрпында. Әр адам адамгершілікті күнделікті тұрмыс — тіршілігінен, өзін қоршаған табиғаттан бойына сіңіреді. Олай болса бала жасынан бар игі істер мен бастамаларды көріп, үйреніп өседі деп сенуге болады.

Қазіргі қоғам жастардың бойына адами құндылықтарды мейірімділікті, сүйіспеншілікті, қайырымдылықты, әділдікті, қамқорлықты бойына сіңіріп тәрбиелеуді талап етеді. Рухани–адамгершілік тәрбие ерте балалық шақтан бастау ала отырып, адамның өмірінің әр кезеңдерінде жүйелі дами келе, тәрбие үрдісін дұрыс ұйымдастыру нәтижесінде, рухани бай, дамыған жеке тұлғаны тәрбиелеуге өріс ашады. Қорыта айтқанда, «Өзін-өзі тану» бағдарламасының мазмұнында ескеріліп, жүргізілген алуан түрлі іс-әрекеттер баланың адамгершілік-рухани дамуының негізін қалауға және өмірлік дағдыларын қалыптастыруға ықпал етеді. «Өзін-өзі тану» бұл тек баланың өзін ғана танып, білуімен ғана шектеліп қоймайды, оның мазмұны тереңде. Сол себепті де «Өзін-өзі тану» курсының бүгінгі таңда қоғамның жалпы ізгілендіруінде маңыздылығы өте зор. Рухани-адамгершілік білім беру – жас ұрпақтың бойына өмірдің мәні, сүйіспеншілік, бақыт, сыйластық, татулық, бірлік, төзімділік сынды құндылықтарды дарыту арқылы адамның қоғамда өз орнын табуына, қабілет-дарынының ашыла түсуіне, ақыл-парасатын дамытуына қызмет етеді. Міне, осындай үйлесімділік болған жағдайда бүгінгісін ғана емес, болашағын сәулелі күйде елестетіп, алға ұмтылатын, арманшыл, қиялы асқақ, рухы биік азамат тәрбиелеуге болады.

Елбасымыз: «Халқымыздың басты қағидасы қоғамдық келісім болуы тиіс, ата-бабамыздың дәстүрлерін сақтай отырып, біз – бірлік, толеранттылық пен отансүйгіштіктің үлгісін көрсете білуіміз қажет» деп айтқан болатын, бұл жерде біз, білім беру мен тәрбие мәселесінде, ел қауіпсіздігіне нұқсан келтірер барлық теріс ағымдар мен әрекеттермен күресте, жоспарларымызда жолдау қағидаларына ерекше мән беруіміз керек. Сонымен, бүгінгі рухани өмірімізде, қоғамдық сұранысқа сай өскелең жас ұрпақты игілікті, парасатты, елін, жерін сүйетін, ана тілін құрметтейтін, ата-баба дәстүрін қастерлейтін азамат, жан-жақты дамыған мәдениетті тұлғаны тәрбиелеу қажет. Ұрпақ тәрбиесі – келешек қоғам тәрбиесі. Сол келешек қоғам иелерін жан-жақты жетілген, ақыл-парасаты мол, мәдени – ғылыми өрісі озық етіп тәрбиелеу – біздің де қоғам алдындағы борышымыз.

 

 «Өзін-өзі тану» курсы адамның өзін-өзі табуына, ең жақсы қасиеттерін ашуға,

өзінің кейпін өзгертпеуге, адамгершілігін және әрқашан адам қалпын сақтауға көмектеседі. Негізінде, адамзат тарихының өзі адамгершілік тұрғысынан өзін-өзі жетілдірудің тұрақты және үздіксіз процесі болып табылады.

Назарбаева Сара Алпысқызы

 «Өзін-өзі тану-өмірді тану»

 Халқымыздың сан ғасырлық тыныс-тіршілігінің өзіндік ерекшеліктерінен туындаған ұлттық тәлім-тәрбиеге қатысты салт-дәстүр, әдет-ғұрыптары да мол. Олардың дені қазіргі этика, педагогика, психология ғылымдары тұжырымдарымен қиюласа, астарласып жатады. Осы саладағы рухани мұрамызды осы күнгі ғылым деңгейіне, оның төңірегіне топтастырып, жүйе-жүйесімен талдауға алсақ, бұлардың өзіндік сыр-сипаты айқындала түседі.

Өзін-өзі тану пәні әр оқушыға, жеке тұлғаға бағытталған тәрбиесінің көрінісін адам талпыныстары, абыройы, жауапкершілігі, ерік-жігері, жалпы ізгі қасиеттерін басты мәселе етіп қойғандығынан байқаймыз. Болашағын баласынан, жас жеткіншектерінен көретін халқымыз, еліміз үшін бала жанын жүдетпеу маңыздылығы зор.

«Өзіңді-өзің танысаң – істің басы» деп Шәкәрім айтқандай өзін-өзі тану пәні арқылы балалар өмірде кездесетін түрлі жағдаяттарды шеше білуге, өз ойын ашық айтуға, пікірін, сезімін, көңіл-күйін жеткізе білуге, өз мүмкіндігін жүзеге асыруға, адами қарым–қатынас жасай алуға, өз денсаулығын сақтауға, жақсы қасиеттерін ашуға үйренді. Өзін-өзі тану пәні мәні жағынан, оқушылардың қабылдау, түйсіну, білім, білік дағдыларын іштей тұтастырып, оларды еркін қолдана алуға үйретумен ерекшеленеді. Қазіргі тәуелсіз елімізде ғасырлар бойы халқымыздың ұлттық санасынан берік орын алған адамгершілік құндылықтарды, яғни ізгілік қайырымдылық, адалдық, әділдік, қарым-қатынас сияқты қасиеттерді, қоғамдағы болып жатқан өзгерістерге байланыстырып, жеткіншек ұрпақты тәрбиелеудің қайнар бастауы деп қарастыруға болады. Яғни «тәрбиесіз қоғам, қоғамсыз тәрбие өмір сүрмейді» деген заңдылыққа сүйене келе, өскелең ұрпақтың бойына қоғам талабына сай адамгершілік құндылықтарды қалыптастыруды мақсат еткен тәрбие процесі ғана уақытпен үндесіп, қоғам мен тәрбиенің өзара байланысын түзетеді. Өзін-өзі тану пәні-жалпы адамзаттық құндылықтарға бастар жол.

Бекітемін: _________________________                                 Мерзімі: ________________

Пәні: «Өзін  өзі тану»

Сыныбы: 11  А – Ә

Мұғалім: Ержанова  Сәуле

Сабақ № 7 – 8

Сабақтың тақырыбы: «Махаббат – өмір нәрі»

Көрнекіліктері: —          Оқулық —          Дәптер —          Оқу құралдары —          Ақ қағаздар	Сабақтың мақсаты: Адам бойындағы махаббат сезімін, өзіне, өзгеге деген сүйіспеншілігін танып, оны құрмет тұтуға баулу. Міндеттері:1.      Білімділігі: махаббаттың бар адамға ортақ көп қырлы, оның тек қана адамға тән іңкәрлі сезім екенін білдіру; 2.      Дамытушылығы: адамды, табиғатты, өмірді сүйе білуге оны құрметтеп, қадір тұтуға баулу; — 3.      Тәрбиелігі: адамгершілікке, сенімділікке, сезімталдыққа, нәзіктікке тәрбиелеу;
Сабақ барысын талдау	Сабақтың барысы: Ұйымдастыру кезеңі: —          Оқушылармен сәлемдесу —          Оқушыларды түгендеу Сабақ қызықты, тиімді өтуі үшін бес ережені сақтаны 1.      Тәртіп 2.      Талап 3.      Тыныштық 4.      Тазалық 5.     Татулық
	Тыныштық сәті.          Ыңғайланып отырыңыз, көзіңізді жұмыңыз денеңізді босатып тынышталыңыз. Көз алдыңызға енді атып келе жатқан шуақты таңды елестетіңіз. Сіз тауға алып барар жалғыз аяқ жолмен келе жатырсыз. Таза ауа, салдырлаған мөлдір бұлақ суы, құстардың сайраған дауысы, сіз жеңіл дем алудасыз, сіз күш қуатқа толысыз. Жер анаға, табиғатқа деген махаббат, сүйіспеншілік барлығы өзіңе деген махаббатпен тығыз байланысты. Күн шуағы сізге сәуле шашуда, самал жел сіздің шашыңызды тербетіп сізге көрік беруде. Бүкіл табиғат күші сізге өз махаббатын сыйлап, сізді таң нұрымен қарсы алады. Ал енді бұл күш сіздің бүкіл денеңізге сіңіп, қуат беріп тұрғанын сезініңіз. Бұл күшпен өзіңізге жақын адамдар мен достарыңызбен бөлісіп жатқаныңызды елестетіңіз, Бұл қуат сіздің өміріңізбен тығыз байланысты. Сіз әлемдегі ең бақытты жансыз.
Жаңа сабақ	Әңгімелесу —         Сендерді жақсы көретін адамдарға қалай жауап беріп жүрсіңдер. — Ана мен баланың арасындағы қандай махаббат. — Қызбен жігіт — Туған жер, табиғат қандай сезім тудырады? — Мөлдір махаббат, шынайы махаббат, ұғымдарына анықтама берер едіңдер.
	Дәйексөз «Өзіңе деген махаббат – тамаша нәрсе, өткені ол – адамның  өз қабілетін сезінгеннің белгісі»Т.Гоббас — Осы дәйексөз сөздің мағынасын қалай ашар едіңіз? «Өзіңе деген махаббат» деген сөйлемді қалай түсінесіңдер?
	Әңгімелеу Ей, перзентім, адамның табиғи сұлулығы(сыпайы, биязы мінезі) болмаса, ғашық бола алмайды, өйткені махаббат дегеннің өзі табиғи сұлулыққа байланысты екені даусыз. Табиғи сұлулық дегеніміз – оның ұнамдылығы. Әрбір ұнамды мінез — құлық пен келісімді көріктен әдемілік пайда болады. Егер сен ғашықтықты көңілдің еркіне берсең, лажсыздан құмарлықтың құлы боласың. Абай жолы( үзінді) — Тоғжан сұлу етіп тұрған қандай күш? — Махаббаттың адам өміріне, оның айналасындағыларға әсері қандай?
	Шығармашылық жұмыс   топтық жұмыс. Оқушыларды 3 топқа бөлу. Туған жер табиғатқа деген махаббат, өзіңе деген махаббат, алғашқы махаббат тақырыптары бойынша әр топ пікірлерімен ашып қорғау. Топпен ән айту: Алғашқы махаббат
	Тыныштық сәті:           Арқаңызды тік ұстап отырыңыз. Көзіңізді жұмып, терең тыныс алыңыз. Әрбір тыныс алған сайын неғұрлым босаңсып, сабырлы болуға тырысыңыз. Қазір біз орманға серуенге шығамыз. Өзіңізді сынып есігіне қарай беттетіп, есікті ашқаныңызды, дәлізбен өтіп, далаға шыққаныңызды елестетіңіз. Таза ауа жұтып, шашыңызды желбіреткен желді және бетіңізді сәл — пәл қыздырған күн сәулесін сезініңіз, Бір минут тоқтап айналаға көз салыңыз. Табиғаттың әсемдігі мен жылылығын сезініңіз. Гүлдің біріне жақындап, еңкейіп, оның нәзіктігі мен жұқалығына зейін салыңыз. Оны иіскеңіз және хош иісін жұтыңыз. Айналадағы бар нәрсені бақылап, ары қарай жүре беріңіз. Гүлдер мен ағаштардың иісі, құстардың дауысы және жәндіктердің ызыңы. Бізге қалайша жеңіл әрі тыныш және бақытты сезіну қандай. Табиғат неткен ғажап, оны қалайша сүйетініміз бен қадірлейтінімізді, бірде бір тірі жәндікке зиянымыз тигізбес үшін қамқорлық жасауды түсінеміз. Сіздің кез келген уақытта келіп демалатын орныңыз бар. Ал қазір мектептен қайтуға дайындалыңыз. Орныңыздан тұрып, айналаға тағы бір ірет қараңыз, таза ауадан терең жұтыңыз, есікті ашып, өз орныңызға қайтып келіңіз. Осы жым – жырттық, тыныштық, қанағат сезімін өзіңде сақтаңыз. Көзіңізді ашып, күлімсіреңіз!

 

«Өзiн – өзi тану» сабағының жоспары

Бекітемін: ____________ Мерзімі______________
Мектеп: № 3 Сынып: 4 Г Ғ Д Е
Тақырып: «Құрметтей білейік»
Құндылық: Сүйіспеншілік
Қасиеттер: Сүйіспеншілік, мейірім, достық.
Мұғалiм: Джолова М.А

Сабақ мақсаты:
Оқушылардың «құрмет», «сыйластық» құндылықтары түсініктерін кеңейту
Міндеттері :
Білімділігі:құрмет,сыйластық әдептерінің адами қарым-қатынастағы маңыздылығын түсіндіру;
Дамытышылығы: ізетті қарым-қатынас жасау іскерліктерін дамыту;
Тәрбиелігі: үлкендерді құрметтеуге,мәдениеттілікке тәрбиелеу. Көрнекілігі:
— Оқулық
— Дәптер
— Оқу құралдары

Сабақ барысы:
Ұйымдастыру кезеңі:
— Оқушылармен сәлемдесу
— Оқушыларды түгендеу
Сабақ қызықты, тиімді өтуі үшін бес ережені сақтаны
1.Тәртіп
2.Талап
3.Тыныштық
4.Тазалық
5.Татулық Сабақ барысын талқылау:
Тыныштық сәті
Алтын балық.
Жаздың жайма – шуақ керемет бір күні,мен судың жағасында дем алып отырмын.Күн қапырық болып, ысып кетті. Суға секіріп түсіп, рахаттана шомылдым. Не деген керемет!Өзімді судағы балықтай еркін, жайлы сезіндім.Су астына сүңгіп тереңдей бердім. О, ғажап! Мына сұлулықты қалайша көрмегенмін. Су асты патшалығына кез болдым. Айналам сондай әсем, сұлу дүниеге толы. Өте әдемі өсімдіктер, ағаштар, көздің жауын алатын лағыл тастар, інжу маржандар. Балықтың небір әдемі түрлерін көрдім. Осынау сұлулыққа тоймай қарап тұрған кезімде, балықтардың арасынан басына тәж киген, жан-жағына жарық шашып келе жатқан «алтын балықты» байқадым.Қызығып кетіп, оны ұстап алдым. Мына кереметті қара, дәл ертегідегідей сөйлеп қоя берді: «Әй, жас өркен, мені жібер, айтқанымды істесең, үш тілегіңді орындаймын». Мен ойланып, толғанып, алтын балықты жөніне жібердім. Ішімнен үш тілегімді ойлап, су бетіне жүзе жөнелдім».
Қане, бәрімізкөзімізді ашамыз. Ішімізден ойлаған тілектерімізді болашағымызға ала кетейік. Тілеген тілектеріңіздің толық орындалуын шын жүректен тілеймін!
Үй тапсырмасын тексеру.
Құрмет ұғымының мәні түсіндірілуінің мақсатында әңгімелеу ұйымдастыру. «Үш пайғамбар»кітабынан Төле би туралы аңызды оқу.

1. Данагүл адамдарға қандай құрмет көрсетті?
2. Өздерің құрметтейтін адамдардың қандай қасиеттерін үлгі тұтасындар?
Дәйексөз
Жасы кіші адам өзінен үлкендерге,ал бала ата – анасына құрметпен қарап,әрқашан сыйлаулы – қазақ халқының ежелгі дәстүрлерінің бірі болып саналады.Сен үлкейгенде сені кіші сыйлайды,саған ізет көрсетеді,ата – ана болғаныңда балаңның сені күтіп-баптауы,оның алдындағы парызы саналады.
Жаңа сабақ
Әңгiмелесу
Осы шеңбер аясында А.Ақыпбековтың «Өзіңді тану»өлеңін бірлесе қайталайық.
Өзіңді тану.
Жақсы болу- өзіңнен, «Мен қандаймын?» деп ойла.
Жаман болу-өзіңнен. Өзіңді өзің қолыңа ал,
Өзіңді өзің ая да, Өзіңсің-ақыл айнасы.
Өзің үйрен,өзіңнен. Тиеді саған мәні бар
Жақсылық көрсең біреуден, «Өзіңді тану»пайдасы.

Шығармашылық жұмыс.
Сахналау
Балалардың өзгелерге ізет көрсету іскерліктерін дамыту мақсатында сахналау ұйымдастыру.
Балалар 4 топқа бөлінеді.Берілген тапсырма бойынша өздері жағдаяттар ойлап,сахналап көрсетеді. Жұмыстарын қорғайды. Өз пікірлерін дәлелдейді.
1. Туыстар арасындағы сыйластық.
2. Қыз бен ұлдың сыйластығы.
3. Өзіңнен үлкендкрге деген құрмет.
4. Келген қонаққа деген құрмет.
«Құрмет көрсету дегенді қалай түсінесіңдер?Шағын әңгіме құрастырыңдар»деген тапсырма оқушылардың сабақ тақырыбы бойынша алған білім біліктерін толықтыра түсу.

Дәптермен жұмыс.
1 – тапсырма:Оқушылардың құрмет туралы ойлары дәптердегі тапсырманы орындау барысында беки түседі.
2 – тапсырма:Ф.Оңғарсынованың «Танымасын сыйламас» мәтінін оқып,құрметтеу туралы түсініктерін айтып беру.

Үй тапсырмасы.
«Жақсылық пен жамандық» ертегісін оқу.
Қорытындылау, соңғы тыныштық сәтi.
Сонымен бүгінгі сабақта айналадағы адамдарды құрметтеу ұғымы туралы түсініктерімізді кеңейттік. Ата салтын ардақтап,үлкенді құрметтеп,халықты сыйлай білу – инабаттылықтың, адамгершіліктің белгісі. «Халықтың қартын сыйлауы – елінің салтын сыйлауы» дегенді ұмытпай жасы үлкендерді құрметтеп,салтымызды ардақтай білейік!

Бекітемін: ____________ Мерзімі:
Мұғалім: Джолова М.А Пәні: «Өзін – өзі тану»
Сыныбы: 5 А Ә Б В Г Ғ Д Мектеп № 3
Сабақ № 19 – 20
Сабақтың тақырыбы: «Адам ұжымда»
Құндылық: татулық, бірлік
Қасиеттер: қайырымдылық, жанашырлық
Сабақ мақсаты: Оқушылардың «ұжым», «достық» құндылығы туралы түсініктерін кеңейту.
Міндеттері:
Білімділігі: еңбектің адам өміріндегі маңыздылығы туралы түсінік беру;
Дамытушылығы: еңбекке қызығушылықтарын арттыру;
Тәрбиелігі: еңбексүйгіштікке тәрбиелеу. Көрнекілігі:
— Оқулық
— Дәптер
— Оқу құралдары
— Ақ қағаздар
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру кезеңі:
— Оқушылармен сәлемдесу
— Оқушыларды түгендеу
Сабақ қызықты, тиімді өтуі үшін бес ережені сақтаны
1. Тәртіп
2. Талап
3. Тыныштық
4. Тазалық
5. Татулық Сабақ барысын талдау
Тыныштық сәті
Жаздың жайма – шуақ керемет бір күні, мен судың жағасында дем алып отырмын.Күн қапырық болып, ысып кетті. Суға секіріп түсіп, рахаттана шомылдым. Не деген керемет!Өзімді судағы балықтай еркін, жайлы сезіндім.Су астына сүңгіп тереңдей бердім. О, ғажап! Мына сұлулықты қалайша көрмегенмін. Су асты патшалығына кез болдым. Айналам сондай әсем, сұлу дүниеге толы. Өте әдемі өсімдіктер, ағаштар, көздің жауын алатын лағыл тастар, інжу маржандар. Балықтың небір әдемі түрлерін көрдім. Осынау сұлулыққа тоймай қарап тұрған кезімде, балықтардың арасынан басына тәж киген, жан-жағына жарық шашып келе жатқан «алтын балықты» байқадым.Қызығып кетіп, оны ұстап алдым. Мына кереметті қара, дәл ертегідегідей сөйлеп қоя берді: «Әй, жас өркен, мені жібер, айтқанымды істесең, үш тілегіңді орындаймын». Мен ойланып, толғанып, алтын балықты жөніне жібердім. Ішімнен үш тілегімді ойлап, су бетіне жүзе жөнелдім».
Қане, бәріміз көзімізді ашамыз. Ішімізден ойлаған тілектерімізді болашағымызға ала кетейік. Тілеген тілектеріңіздің толық орындалуын шын жүректен тілеймін!
Дәйексөз
«Сыпайылық, сабырлылық – асыл адам белгісі»
Мәлік Ғабдулиллин
 Дәйексөздің мәнін ашу.
 Дәптерге көшіріп алу. Жаңа сабақ
Әңгімелесу
1. «Ұжым» дегенді қалай түсінесіздер?
2. «Бірлік» дегенді қалай түсінесіздар?
3. Адам өзін «Ұжымда» қалай ұстауы керек?
Мәтінмен жұмыс
Оқушылардың тақырып туралы түсініктерін кеңейту мақсатында оқулықта берілген Дәулет Қасеновтың «Мойындау» әңгімесін оқып талдаймыз. Сұрақтарға жауап береміз:
Сұрақтар:
1. Балалар не үшін қатты қысылды?
2. Ұжымдағы сыйластыққа қалай қол жеткізуге болады?
3. Балалардың жасаған іс – әрекеттерінен қандай сабақ алуға болады?
4. Өзіңнің бейтаныс адамдарға қарым – қатынасың қандай? Мысал келдір. 81 – бет
№1 тапсырма.
Оқушылар бұл тапсырмада оқулықта берілген жағдаятты шешеді. 82 – бет
Топпен ән айту
Оқушылардың достық қарым – қатынасын нығайту мақсатында оқулықта берілген Фариза Оңғарсынованың «Достар әні» өлеңін топпен орындаймыз.

№ 2 тапсырма.
Сөйлемдерді аяқтаңдар.

Үлкен кісіні…………….
Үлкеннің тілін ………..
Үлкендерге……………..
Кішілерді………………..
Оқу құралдарын………
Автобусқа мінгенде…

Үйге тапсырма
«Жаныңда жүр жақсы адам» тақырыбында эссе жазып келу.

Тыныштық сәті:
Баяу әуен тыңдау арқылы сабақты қорытындылау.

Бүгін жаһандық мағынада бүкіл әлем адамның абыройы тұрғысынан маңызды бір сынақтан өтіп жатыр. Еш күмәнсіз, адамзат тарихы адам құндылығының аяқ асты болған, абыроймен өмір сүрудің қиындатылған кезеңін басынан өткеруде. Зорлық-зомбылық пен террорлық оқиғалар белең алған, қылмыс пен азғындық әрекеттер жылдам артып отырған дүниеде адами құндылықтарға жараспайтын оқиғаларға жиі кездесіп жатамыз. Жоқ жерден себепсіз соғыс шығару, терроризм, күш қолдану, азап көрсету, зұлымдық, отаршылдық, нәсілшілдік, әділетсіздік, теңсіздік, кемсітушілік, еңбекті бағаламау, аштық, жоқшылық сияқты адам атын қорлайтын жаһандық мәселелер бүгінгі қоғамның деңгейін көрсететін мысалдар. Әлемдік жаңғыру кезеңінде артып отырған рационализациялаумен бірге материалдық  тұрғыдан маңызды табыстарға қол жеткізілді. Әсіресе, технология саласында тіркелген дамулар адам өмірін маңызды көлемде жеңілдетті. Алайда, жаңғыру материалдық тұрғыдан өте үлкен жеңілдіктер мен мүмкіндіктер ұсынғанымен қатар, адам мен табиғатты отарлау, соғыс қаупі, қоршаған ортаны ластау, адамзатты рухсыздандыру көптеген проблемаларды да өзімен бірге ала келді. Адамзат баласы білім мен технология саласында қарыштап дамығанымен, адам абыройын қорғау мен жоғарылатуда алға баса алмай келеді. Сол    себепті  мәңгілік құндылықтарды адам бойына қалыптастыруымыз          керек. Өз бойында адамгершілік құндылықтарды дамытудың өзі білім болып саналады. Ақиқат, дұрыс әрекет, тыныштық, сүйіспеншілік, қиянат жасамау сияқты адамгершілік құндылықтарды жете түсінгісі келетін кез келген адам, осы құндылықтарды іс жүзінде қолданып, оларды адал ниетпен және ақ пейілмен таратса, сол адамды нағыз білімді адам    деп    атауға болады. [1]
Жалпыадамзаттық құндылықтар және адам тұлғасының құрылымы
ішкі үйлесімділікке қол жеткізу үшін адам ойы, сөзі, ісі адами тұлғаның мынадай аспектілеріне сәйкес келетін жалпыадамзаттық құндылықтарға сай болуы тиіс:

Қиянат жасамау – рухани деңгей;
Ақиқат – интеллектуалды деңгей;
Сүйіспеншілік – адамгершілік деңгей;
Тыныштық – эмоциялық деңгей;
Дұрыс әрекет – физикалық деңгей.

Жалпы философия тарихында құндылық көрінісінің заңдылықтары туралы жалпы түсінік 19 ғасырдың ортасында пайда болды. Құндылық ұғымына тұңғыш филосиялық анықтаманы Р.Лотце мен Г.Коген берді.

Құндылық — мәдениеттің құрамдас бөлігі. Мәдениеттің құрамдас бөлігі болуы себепті құндылық адамдардың өзін ұстауын реттейді, олардың шынайы тәртібін айқындайды. Мәдениет құндылықтары, тиісінше, материалдық және рухани болып бөлінеді. Құндылықтардың мазмұны қоғамның мәдени жетістіктерімен шарттастырылған. Құндылықтар әлемі, сөздің кең мағынасында, мәдениет әлемі деген сөз. Ол адамның рухани қызмет аясы, оның санасының дұрыстығын айғақтаушы, адамның рухани байлығының өлшеуші іспетті. Құндылықтарды мүдделердің қарапайым жалғасы немесе бейнеленуі ретінде қарастыруға болмайды. Олар салыстырмалы өзінділікке ие. [2]

Шынайы және алдамшы құндылықтар адамның өзінің солай деп таңдауына орай, құндылық қашанда белгілі бір қанағаттанарлық нәрсені білдіреді. Ал материалдық және рухани қажеттіктердің өтелуі тұрғысынан құндылықтардың бәрін қанағаттанарлық категорияға жатқызуға болмайды.

Адамдардың немесе әлеуметтік топтардың қажеттіліктері, мүдделері жөне талғамдары әр түрлі болады. Сондықтан барлық құндылықтар салыстырмалы. Құндылық қатынас қанағаттанарлық немесе қанағаттанғысыз болып келуі мүмкін. Біреу үшін мынау, екінші үшін анау құнды. Олардың қайсысынікі дұрыс, қайсысы қателесіп тұрғанын релятивистік тұрғыдан оны ажыратып жатуда мағына болмайды. Шынайы деп — адамға пайда әкелетін, оның санасына жоғары адамдық қасиеттерді сіңіретін, адамдардың бақыты мен игіліктілігін қамтамасыз ететін, адамның тұрғасын ажарландыратын, адаммен қоғамның ілгерілей дамуын қамтамасыз ететін құндылықтарды айтқан жөн. [3]

Қорыта айтқанда ақиқат, сүйіспеншілік, дұрыс әрекет, ішкі тыныштық, қиянат жасамау —  бұл мәңгілік бес құндылық  адамның ұлтына, нәсіліне, ортасына, дініне қарамайтын, уақытпен өзгермейтін құбылыс.  Адамның руханияты мен мәдениетінің жиынтығы, яғни, ата, әжелеріміздің даналығы. Бүгінгі таңда рухани білім әлемге ауадай қажет болып тұр. Сондықтан әр адамның ақыл ойын жаңғыртып, санасын өзгерту керек, сонда әлем де жаңарып, өзгереді.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Нұрышева Г.Ж. Адам өмірінің философиялық мәні. – Алматы. 2001
2. Мен – Адаммын, жеке тұлғаның рухани-адамгершілігін дамыту, Игенбаева. Б. Қ. Алматы – 2000
3. «Самопознание. кz» журналының жинағы, 2013 – 2014 жж.

 

Пусть ребенок чувствует красоту и восторгается ею,

пусть в его сердце и в памяти навсегда сохранятся образы,

в которых воплощается Родина.

В. А. Сухомлинский.

Духовно-нравственное воспитание – это формирование ценностного отношения к жизни, обеспечивающего устойчивое, гармоническое развитие человека, включающее в себя воспитание чувства долга, справедливости, ответственности и других качеств, способных придать высокий смысл делам и мыслям человека. Любое общество заинтересовано в сохранении и передаче накопленного опыта, иначе невозможно не только его развитие, но и само существование.

Гармоничное развитие ребенка – основа формирования будущей личности. Оно зависит от успешного решения многих задач, среди которых особое место занимают вопросы духовно-нравственного воспитания. Духовно-нравственное воспитание формирует ядро личности, благотворно влияющие на все стороны и формы взаимоотношений человека с миром: на его этическое и эстетическое развитие, мировоззрение и формирование гражданской позиции, патриотическую и семейную ориентацию, интеллектуальный потенциал, эмоциональное состояние и общее физическое и психическое развитие. Обращение к духовно- нравственному воспитанию в настоящее время, когда идет поиск духовного возрождения Казахстана, особенно актуально, так как общество и государство остро нуждаются в образовательных моделях, обеспечивающих духовно-нравственные компоненты в содержании образования.

«Семья является первичным лоном человеческой культуры» (И. Ильин). Русский философ Иван Ильин придавал большое значение семье как важнейшему социальному институту, являющемуся истоком человеческой культуры. Я полностью согласна с высказыванием Ивана Александровича. Действительно, среди всех элементов общества семья является наиболее древним и стабильным, именно она диктует ребенку формы и нормы поведения, интересы и ценности. Она образец жизни, который усваивает малыш и будет копировать в своей семье, став взрослым. Семейные взаимоотношения становятся для него «моделью» по которой формируется его характер, отношение к себе, миру, другим людям. Насколько дружелюбны, добры, открыты и наполнены любовью члены семьи, настолько добрым и светлым будет казаться мир ребенку, в который он вошел. Имеено первые 3-5 лет весь мир человека – это, прежде всего, его семья, которая удовлетворяет его потребности: в еде, общении, защищенности и в главной человеческой потребности – быть любимым, быть нужным в этом мире. Здесь пробуждаются и начинают развертываться дремлющие силы личной души; здесь ребенок научается любить, верить, заботится — именно родители – первые воспитатели, они закладывают основу духовно-нравственного развития маленького человека.

Жизнь маленького ребёнка начинается в семье, и именно в семье закладывается фундамент духовно-нравственного его развития. В семье с раннего возраста ребёнок получает первые образцы отношения взрослых к окружающим людям и к нему самому. Чем крепче семья, чем крепче в неё связь между поколениями, тем выше шансы воспитания в ней духовно развитого человека.

Испокон веков воспитание доброго нрава ребёнка, развитие его способности к добродетельной жизни определялось образом жизни матери и отца, тем, насколько сами родители могли показать ему добрый пример. Без примера и наставления в добре ребёнок теряет способность формироваться как личность.

В семье, в любви и заботе, в единении и взаимной поддержке фиксируются практически все человеческие добродетели. Значение семьи для всех его членов исключительно велико, она играет роль оплота, своего рода убежища, территории, защищённой не только стенами, крышей над головой и законом, но и столь необходимой человеку атмосферой родственности, близости и доверия.

В воспитании детей семья не может быть заменена никаким другим социальным институтом, ей принадлежит исключительная роль в содействии становлению детской личности. То, что человек приобретает в семье, он сохраняет в течение всех последующей жизни. В семейном общении человек учится преодолевать свой греховный эгоизм, в семье узнаёт, «что такое хорошо и что такое плохо».

С самого раннего возраста правильный процесс развития ребёнка осуществляется в первую очередь благодаря заботам родителей. Маленький ребёнок учится у своих родителей мыслить, говорить, понимать и контролировать свои реакции. Благодаря личностным образцам, каковыми являются для него родители, он учится тому, как относиться к другим членам семьи, родственникам, знакомым: кого любить, кого избегать, кому выражать свою симпатию или антипатию, когда сдерживать свои эмоции. Семья готовит ребёнка к будущей самостоятельной жизни в обществе, передаёт ему духовные ценности, моральные нормы, образцы поведения, традиции, культуру своего общества. Направляющие, согласованные воспитательные методы родителей учат ребёнка раскованности, в то же время он учится управлять своими действиями и поступками согласно нравственным нормам. У ребёнка формируется мир ценностей. В этом многостороннем развитии родители своим поведением и собственным примером оказывают ребёнку большую помощь. Глубокие контакты с родителями создают у детей устойчивое жизненное чувство удовлетворения.

На сегодняшний день основной причиной распада браков в стране является падение престижа семьи и ценности семьи как структуры. Семья — это первоструктура общества, из которой вырастает все остальное, на базе которой все остальное формируется. Семья сейчас, к сожалению, относится к второстепенным ценностям. В этом самая главная причина и очень большая беда. На данный момент можно заявлять о тенденции к увеличению количества разводов, сейчас большинство населения, в первую очередь, задумывается о карьере и материальном благополучии. У нас почти все взрослое население погружено в мир бизнеса. К нам пришли большие деньги. И сейчас в Казахстане в системе ценностей человека на первом месте материальное благополучие, карьера и власть, а раньше была любовь, которая потом превращается в семью. Каждый родитель должен думать о детях в плане подачи своей любви. Родители очень заботятся о детях, но все это выражено в материальном отношении — какой смартфон купить, в какой школе или каком вузе учить, а любовь и воспитание, ушли на задний план.

В жизни каждого человека родители играют большую и ответственную роль. Они дают ребёнку новые образцы поведения, с их помощью он познаёт окружающий мир, им он подражает во всех своих действиях. Эта тенденция всё более усиливается благодаря позитивным эмоциональным связям ребёнка с родителями и его стремлением быть похожим на мать и отца. Когда родители осознают эту закономерность и понимают, что от них во многом зависит формирование личности ребёнка, то они ведут себя так, что все их поступки и поведение в целом способствуют формированию у ребёнка тех качеств и такого понимания человеческих ценностей, которые они хотят ему передать. Такой процесс воспитания можно считать вполне сознательным, так как постоянный контроль за своим поведением, за отношением к другим людям, внимание к организации семейной жизни позволяет воспитывать детей в наиболее благоприятных условиях, способствующих их всестороннему и гармоничному развитию.

От того, как строятся отношения в семье, какие ценности, интересы выдвигаются у её старших представителей на первый план, зависит, какими вырастут дети. Климат семьи оказывает воздействие на моральный климат всего общества.

В здоровых семьях родители и дети связаны естественными повседневными контактами. Это такое тесное общение между ними, в результате которого возникает душевное единение, согласованность основных жизненных устремлений и действий. Природную основу таких отношений составляют родственные связи, чувства материнства и общественно значимые функции по отношению к обществу и по отношению к человеку.

Духовная природа семьи – основа духовно-нравственного воспитания детей. Нравственное воспитание — процесс, направленный на формирование и развитие целостной личности ребенка, и предполагает становление его отношения к Родине, обществу, коллективу, людям, к труду, своим обязанностям и к самому себе.

Практическим решением этой задачи стала реализация проекта нравственно-духовного образования «Самопознание», автором которого является первая леди Республики Казахстан Сара Алпыскызы.

«Самопознание» — это уникальный предмет, обладающий бесценными духовными сокровищами, приобщение к которым делают каждого человека духовным и нравственным, счастливым и радостным, добрым и мудрым. В основе программы — развитие нравственных и духовных качеств детей с учетом их индивидуальных особенностей. Подобного проекта нет в мировой практике. Он направлен на обучение детей ценностям, формирования навыков конструктивного общения, самораскрытие личностного потенциала, на поиск себя в многогранном мире человеческих взаимоотношений, на позитивное выстраивание личной судьбы. Основа авторской идеи проекта «Самопознание» автор видит в том, чтобы любить и быть любимым. Быть самим собой. Развивать свои собственные возможности, таланты, различать что такое «хорошо» и что такое «плохо». Учит ответственности за свои слова и поступки. Жить в гармонии с собой и окружающим миром, по совести, не придавая своего я. Созидать, творить на благо общества, постоянно самосовершенствоваться.

В начале учебного для того чтобы раскрыть родителям духовно-нравственную глубину и общечеловеческий ценностный потенциал предмета «Самопознание» и расширить представления о роли родительской любви в становлении личности ребенка, об основных жизненно важных принципах сохранения счастливых взаимоотношений между родителями и детьми было проведено общешкольное родительское собрание на тему «Общечеловеческие ценности –основа семейного воспитания».

Одним из факторов развития нравственно-духовного воспитания подрастающего поколения является уровень осведомлённости родителей в данной области. В сентябре месяце было организовано анкетирование родителей учащихся 1-11 классов школы с общим охватом 78 человек по вопросу нравственно-духовного воспитания. Анализ анкет даёт возможность сделать выводы, что родители стремятся уделять как можно больше внимания детям, разговаривать с ними, воспитывать такие качества как трудолюбие, милосердие, честность, ответственность. По мнению родителей, курс «Самопознание» играет важную роль в становлении личности, и считают, что в школе созданы все необходимые условия для приобретения детьми опыта нравственно-духовного поведения.

В ноябре месяце для девочек 8-9 классов и их мам психологи школы провели занятие с элементами тренинга «У вас растет дочь», чтобы поговорить о том, как воспитывать дочь, как сделать так, чтобы она выросла настоящей хозяйкой, настоящей женщиной, женой и матерью, способной сохранить тепло домашнего очага и самое главное, способствовать формированию у подростков ценного отношения к здоровому образу жизни, благополучию и счастью в семье.

Особую роль в воспитании детей играют отцы. Своим авторитетом, положительным примером они помогают в решении сложных воспитательных задач. Но наша каждодневная работа, домашние дела часто становятся преградой между ребёнком и родителями. С прошлого года стала традицией проводить форум отцов. Благодаря привлечению отцов в такого рода мероприятии способствуют повышению роли отца в социализации детей и укрепление института семьи, возрождению и сохранению духовно-нравственных традиций и семейных отношений.

В настоящее время в школе сложилась система мероприятий, направленных на сотрудничество с родителями – это традиционные родительские собрания, заседания родительских комитетов, родительские мастерские, приглашение их на школьные праздники, спортивные мероприятия, оформление поздравлений к праздникам.

Одной из основных задач педагогов в этом учебном году является задача укрепления сотрудничества и расширение поля позитивного общения с семьей, вовлечение родителей в воспитательный процесс школы, создание единого воспитательного пространства «родители – дети — учителя».

О нравственном здоровье семьи, её духовных ценностях можно судить по установившимся в ней традициям. Узаконенные временем и проверенные практикой семейные традиции оказывают огромное влияние на детей. Прежде всего потому, что существующие традиции скрепляют семью, создают стабильный строй жизни и, главное, характеризуют семью как коллектив.

Лучшее наследство, которое мы можем оставить детям, хорошее воспитание.

Воспитать в человеке Человека – конечная цель семьи.

 

Использованная литература

1.Воспитатели и родители: Из опыта работы. Сост. Л.В. Загик, В.М. Иванова. –

М.: Просвещение, 1985. – 96 с.

2.Ковалёв С.В. Психология современной семьи / С.В. Ковалёв. – М.: Педагогика,

1988. – 277 с.
1989. Михайлов Ф.Т. Нравственное воспитание личности /Ф.Т. Михайлов /1997. – 124 с.
1990. Шорыгина Т.А. Моя семья. Методическое пособие.- М.: ТЦ Сфера,

2012.-96 с.- (Детям о самом важном)

 Өзiн — өзi тану сабағының жоспары

Мектеп: Федоровка қазақ жалпы орта білім беретін мектебі

Мерзімі: 13.03.2017 жыл

Мұғалiм: Габдуллиева С.У.

Сынып: 7 «б»

Оқушылар саны: 15

Тақырып: № 25 сабақ    Өмір, қымбатсың маған!

Құндылық: қиянат жасамау

Қасиеттер: татулық, бірлік,құрметтеу.

Сабақ мақсаты: Оқушыларға  өмірде бір-біріне риясыз жақсылық жасау керек екендігін түсіндіре,  отырып, қиянат жасамау құндылығының мәнін ашу. Сабақтың міндеттері: 1.Оқушыларға өмірде бір-бірімен тату болудың маңыздылығын ұғындыру 2. Қандай іс-әрекет істеуде бірлікте болу дағдыларын дамыту. 3.Оқушыларды бірлікте болуға, жақсылық жасауға,құрметтеуге тәрбиелеу.	Ресурстар:(құралдар, мәлiметтер) Оқулық, дәптер, АКТ, үн таспа, күнделік
Сабақ барысы: 1.      Ұйымдастыру кезеңi.   Өзін-өзі тану сабағының ережесі «5-Т» қайталау. Тыныштық сәті: Нұрға бөлену.
2. Үй тапсырмасын тексеру № 25 сабақ 121 – беттегі .            Ш.Сариев                                                            «Өмір деген тұрмайды қап-қарадан»  атты  өлеңді сұрақтар арқылы талдау. Талқылауға арналған сұрақтар арқылы талдау: -Ақын «ақ» және «қара» деп нені меңзеп отыр? — Адам бойында ізгі қасиеттер болса олар қандай жақсылықтар жасайды? — Татулық, бірлік,құрметтеу қасиеттері адам бойынан табылса,оның әрекеті қандай болады?	Оқулық
2.      Дәйексөз   Қиянат жасамау шексіз сүйіспеншілікті білдіреді, өз кезегінде шексіз жанашырлықты білдіреді. М. Ганди       Талқылауға арналған сұрақтар: 1.Өмірде риясыз қызмет  жасау адамды неге жетелейді?	Карамчанд ГАНДИ (02.10.1869-30.01.1948 ж.ж.) — Үндістан ұлт-азаттық қозғалысының қайраткері. Өмірі өтірік айтпаған. Махатма Шын аты – Мохандас Карамчанд.егер сөйлесе жалған айтады, уәде берсе бұзады және аманатқа қиянат жасайды”, – деп сақтандырған жағымсыз қасиеттерден аулақ болды.
3.      Әңгiмелеу. Мұғалімнің сыйы. Үндістанның ұлы перзенті Махатма Ганди –үнді халқының оның көзі тірі кезінде аты аңызға айналған көсемі..Сөзі мен ісі үнемі бірлікте болған М. Гандидің өмірі бұрын-соңды адам баласы басынан кешіп көрмеген теңдесі жоқ үлгі- өнегеге толы. Ол ешқандай қарсылықсыз, қантөгіссіз, күш көрсетусіз,асқан төзімділікпен Үндістан халқын Тәуелсіздікке жеткізуді армандаған. М.Ганди бүкіл Үндістанды жаяу аралап, барлық дін орындарында болып, адамдарды ұлтына, дініне, әдет- ғұрпына бөлмей ортақ күреске шақырады. Бұған ол тек қана өзін- өзі тазарту жолымен жете алды. Сондықтан ол өз өміріне одан әрі де өзгерістер енгізе бастады. Өзін жетілдіру үшін тежеле білуді, талғамын көндіктіруді үйренді.Ата- бабасынан келе жатқан үйіндегі барлық асыл заттарды банкке өткізіп, ол ақшаны жетім- жесірлерге жұмсап отырды. Мәтін бойынша талқылау сұрақтары: 1.      Махатма Гандидің бойынан қандай құндылықтар мен адамгершілік қасиеттерді байқай алдыңыздар? 2.      Өз бойларыңдағы қандай қасиеттерді шыңдауға болады? 3.      Адам баласы бірігіп,татулықпен істеген іс-әрекеті неге жетелейді?
4.      Шығармашылық жұмыс, топтық жұмыс. 1топ: жағдаят: Сіз саябақта достарыңызбен серуендеп келе жатқанда, бір топ балалар ағаштың жапырағын жұлып, бұтағын сындырып жатқанын көрдіңіз. Сіз не істейсіз? 2 топ: жағдаят:  Қарт атай аулаға алма ағашын отырғызып жатыр. Екі немересі асыр салып ойнап жүр. Атайдың маңдайынан шүмектеп тер ағып,шаршап қалды.Оның дем алуға  отырғаны сол еді,үлкен немересі  жүгіріп келіп,атасының шаршаңқы жүзіне қарап -Ата, несіне әуре болдыңыз,сізге оның қажеті қанша,-деді.-Маған қажет болмағанмен сендерге қажет,ертең-ақ жемісін жейсіңдер,-деді атасы. 3топ: жағдаят:   Бір жігіт жолда кетіп бара жатып ойда жоқта   қомақты әмиан тауып алды.  Жан-жағына қараса ешкім көрінбейді.Жігіттің әрекеті…..	Дәптер
6. Үй тапсырмасы. 1.      26 – сабақ. « Қызыққа толы қас қағым »  мәтінін оқу, ой  толғанысын жасау.	Оқулық
7. Топпен ән айту.  «Мейірімді болайықшы бауырлар» Сөзі: Серік Қалиев Әні: Құрмаш Маханов Көктем етіп көркейтсе де маңайын, Көріп жүрміз өкпешілдің талайын, Өшігуді қояйықшы өзгеге, Кешірімді болайықшы, ағайын Көк нөсерін көл етсе де жауындар, Көк пен жерді сел етсе де дауылдар, Пейілдерді пенделікпен тарылтпай, Мейірімді болайықшы, бауырлар! Болашаққа қол ұстасып барайық, Ақиқаттың ауылын іздеп табайық, Кішірейіп кетпес ғазиз басымыз, Кішіпейіл болайықшы, халайық!	Әндер жинағы
8. Сабақ соңындағы тыныштық сәті. Жақсылық ойлайық, Жақсылыққа қарайық, Жақсылықты естиік, Жақсылықты айтайық, Жақсылық істейік,- Бақытқа бастар жол осы! Барлық жақсылықтар жүрегімізде сақталып, іс жүзіне асырылсын » Жайлап көзімізді ашамыз